رشد حجم اسکناس در دست مردم
گروه بازار پول- میزان اسکناس در دست مردم پس از دو سال روند کاهشی نسبت به دوره‌های قبل در سال 90 تغییر جهت داد و مسیر رشد را در پیش گرفت. در سال 88 اسکناس در دست مردم 9/21 درصد رشد داشت که در مقایسه با سال 87 که 97 درصد بود شتاب کمتری داشت.در سال 89 نیز رشد این متغیر به 17 درصد رسید که نسبت به سال 88 از سرعت کمتری برخوردار بود.اما در سال 90 بار دیگر روند رشد در مقایسه با دوره قبل افزایشی شد و نزدیک به 23 درصد رشد را تجربه کرد.

روند رشد اسکناس
اطلاعات منتشرشده توسط مسوولان بانک مرکزی نشان از افزایش میزان اسکناس و سکه در دست اشخاص دارد. چندی پیش مدیرکل نشر و ریالی بانک مرکزی با اعلام سرانه اسکناس 100 قطعه ای در ایران، میزان اسکناس و سکه در دست اشخاص را بر اساس آخرین آمارها در سال گذشته 27 هزار میلیارد و 300 میلیون تومان اعلام کرد. این در حالی است که به گفته وی تا پایان سال 89 رقم اسکناس و سکه در دست اشخاص 22 هزار و 155 میلیون تومان بوده است. با این حساب اسکناس و سکه در دست اشخاص طی یک سال 7/22 درصد افزایش پیدا کرده است.
میزان اسکناس و سکه در دست مردم در حالی طی چهار سال گذشته به روند افزایشی خود ادامه داده که بنا به اظهارات کارشناسی مسوولان بانک مرکزی، تغییر واحد پولی تنها وقتی امکان‌پذیر است که «سرانه اسکناس» به ۳۰ قطعه کاهش پیدا کند. چندی پیش یکی از مقام‌های مسوول در بانک مرکزی رقم سرانه اسکناس را ۱۰۰ قطعه اسکناس عنوان کرد و با این حساب تا تغییر واحد پولی ایران و خداحافظی با ریال زمان زیادی باقی مانده است.
تغییرات اسکناس و سکه
روند تحولات اسکناس و سکه در دست اشخاص نشان از منحنی صعودی این متغیر پولی دارد. میزان اسکناس و سکه در دست مردم، چهار سال پیش نزدیک به ۸ هزار میلیارد تومان بوده؛ اما این رقم تا پایان سال گذشته به ۲۲ هزار میلیارد و ۱۵۵ میلیون تومان رسیده است. این به معنای آن است که میزان اسکناس و سکه در دست مردم در پایان سال ۸۹ نسبت به سال ۸۸ نزدیک به ۱/۱۷ درصد افزایش پیدا کرده است.بنا به گزارشی که بانک مرکزی در نماگرهای اقتصادی خود منتشر کرده، میزان اسکناس و سکه در دست مردم در سال ۸۷ معادل ۱۵ هزار میلیارد و ۷۷۶ میلیون تومان بوده است. این رقم نسبت به سال قبل آن نزدیک به ۵/۹۷ درصد افزایش پیدا کرده است.
در سال 88 رقم اسکناس و سکه در دست مردم به با افزایش 9/21 درصدی نسبت به سال قبل از آن به 19 هزار میلیارد و 231 میلیون تومان رسیده است.
این رقم در پایان سال ۸۹ به بیش از ۲۲ هزار میلیارد و ۵۱۵ میلیون تومان رسیده و ۱/۱۷ درصد رشد کرده است. بنا بر آخرین آمار که از سوی مسوولان بانک مرکزی اعلام شده حجم اسکناس و سکه در دست مردم در سال گذشته ۷/۲۲ درصد افزایش پیدا کرده و به حدود ۲۷ هزار میلیارد تومان رسیده است.
اسکناس و مسکوک در دست مردم در حالی افزایش یافته است که بر اساس آمار بانک مرکزی تا مهر ماه سال 90 میزان رشد سپرده‌ها نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن کاهش یافته است.به گفته محمود بهمنی، رییس کل بانک مرکزی رشد سپرده‌ها تا مهر ماه سال 90 نزدیک به 10 درصد بوده که در مقایسه با دوره مشابه قبل 3 درصد کمتر بوده است.
تحلیل وزیر سابق اقتصاد از اسکناس در دست مردم
داود دانش جعفری؛ وزیر امور اقتصادی و دارایی در دولت نهم از زاویه دیگری به این ماجرا پرداخت. وی در رابطه با وضعیت اسکناس در دست مردم گفت: رشد نقدینگی در سطح کلان کماکان افزایشی است اما این نقدینگی به‌جای آنکه در بانک‌ها سپرده‌گذاری شود در دست مردم مانده است.
وی گفت: در تحلیل اینکه چرا نقدینگی رشد داشته است اما رشد سپرده‌های بانکی کاهش یافته است باید به وقایع یک سال گذشته نگاه انداخت. دانش جعفری افزود: در تراز بانک مرکزی سه بخش ریالی، ارزی و ذخایر طلا قرار دارد که مجموع آن را با تبدیل نرخ ارز به صورت ریالی بیان می‌کنند.
این صاحب نظر اقتصادی افزود:وقتی بانک مرکزی از منابع خود به بازار تزریق می‌کند از ذخایر ارزی و طلای بانک مرکزی کاسته می‌شود و به ذخایر ریالی بانک مرکزی اضافه می‌شود. وی نتیجه‌گیری کرد: چنین رفتاری موجب می‌شود نقدینگی در دست مردم به جای آنکه به سپرده‌های بانکی تبدیل شود در ذخایر بانک مرکزی قرار گیرد.
وزیر سابق اقتصاد افزود: نتیجه چنین مساله‌ای کاهش نقدینگی در بانک‌ها و تضعیف توان تجهیز منابع آنها است. او معتقد است: به دلیل آنکه در بخش زیادی از سال گذشته سپرده‌های بانکی رقمی بسیار پایین‌تر نسبت به تورم داشتند از جذابیت کافی برخوردار نبودند، بنابراین مردم تمایل داشتند پول را در دست خود داشته باشند یا با کالاهایی نظیر ارز و سکه جایگزین کنند. بسیاری از کارشناسان معتقدند پس از اصلاح بسته پولی و برخی سیاست‌های ضد تورمی انگیزه برای نگهداشت پول در دست مردم کاهش خواهد یافت.