گروه بازار پول - حسن نصرت آبادی: قیمت جهانی طلا در هفته جاری با سردرگمی روبه‌رو بود و پس از توقف روند صعودی در ابتدای هفته بازارهای جهانی از روز دوشنبه روند پر افت و خیزی را تجربه کرد.

رفت و برگشت‌های متعدد طلا از سطح ۱۷۰۰ دلار گمانه‌های مختلفی برای مهم‌ترین پناهگاه این روزهای سرمایه‌گذاران مطرح کرد. در روزهای ابتدای هفته برخی از بازگشت طلا به محدود ۱۴۰۰دلار سخن گفتند البته برخی نیز کماکان بر نظریه خود بر صعودی بودن بازار در بلند مدت پای فشردند. در این مسیر بار دیگر سوال‌های جدی مطرح شد از جمله این سوال‌ها بحث در خصوص دلایل نوسان در این بازار پر زرق و برق بود. برای آنکه چرا قیمت جهانی طلا در مسیر پر فراز و نشیبی قرار گرفته است باید به وضعیت کشورهای طراز اول اقتصادی دنیا نگاهی انداخت. در این بین بحران اقتصادی اخیر در منطقه یورو که بی‌شک از چالش برانگیزترین بحران‌های مالی بوده است که اقتصادهای پیشرفته دنیا درگیرآن بوده‌اند، نقش اساسی را در این آشفتگی بازار طلا ایفا کرده است. خروج سرمایه‌ها از بخش تولیدی اقتصاد و هجوم آنها به بازار‌های جایگزین غیرتولیدی نظیر طلا، دست سیاستمداران را به طور کلی در تصمیم‌گیری‌های اقتصادی بسته است. رکود سال ۲۰۱۱ میلادی در اقتصاد‌های پیشرفته آدرس درستی از این بحران اقتصادی به دست می‌دهد.
مشکل اقتصادی یونان و ناتوانی حوزه یورو در حل آن
در توضیح رکود اقتصادی حال حاضر در کشورهای پیشرفته، به عقیده بسیاری از کارشناسان مشکل اقتصادی یونان مهم‌ترین نقش را داشته است. این مساله تا حدی جدی شد که سارکوزی، رییس‌جمهور فرانسه، هفته قبل در اظهارنظری قبول یونان در اتحادیه اروپا را به کلی اشتباه توصیف کرد. یونان، که مسلما مسبب اصلی این پرونده بحران اقتصادی در اروپا است، چندی است که با مشکلات اساسی اقتصادی روبه‌رو است. این کشور در بازپرداخت بدهی‌های خود با مشکلات جدی روبه‌رو است و این برای کشورهای اتحادیه اروپا غیر قابل تحمل است. ترس از عدم توانایی یونان در قبال بازپرداخت بدهی‌های حاصل از اوراق قرضه منتشر شده این کشور در سطح کشورهای منطقه یورو از مهم‌ترین این نگرانی‌ها است. دلایل اقتصادی مهمی در توضیح برآشفتگی کشور‌های این اتحادیه درباره اوضاع اقتصادی یونان و انتقال آن به دیگر کشور‌های این اتحادیه وجود دارد. این دلایل تا حدی مهم و قابل استناد هستند که واکنش‌هایی نظیر واکنش اخیر سارکوزی را در بر داشته‌اند.
اما در نگاهی مختصر به آینده بازار طلا در جهان و ارتباط آن با تحولات اقتصادی کشورهای منطقه یورو، نکاتی بسیار مهم قابل شناسایی است. در پی جلسات پرشمار درباره بحران یونان نهایتا کشورهای منطقه یورو چندی پیش تصمیم به انجام طرحی جدی برای رفع مشکل گرفتند. بر این اساس تصمیم به بخشش بدهی 100 میلیارد یورویی یونان، یا به زبان اقتصادی افزایش نقدینگی به میزان 100 میلیارد یورو در این منطقه، صورت گرفت. طرحی که هرچند جدی است، منطقا در صورت عدم موفقیت در پیشبرد اقتصاد این منطقه نتایج مخرب شدیدتری نیز خواهد داشت. برای پیشبرد تحلیل به نظر می‌رسد بهتر باشد بحث را به افق‌های کوتاه مدت و بلند مدت بشکنیم. در نگاه کوتاه مدت اکثر کارشناسان دید مثبتی را در مورد پیشرفت اقتصاد منطقه یورو ارائه می‌دهند. در عمل نیز چنین بوده است. به سرعت پس از تایید خبر کمک اتحادیه اروپا به یونان ارزش یورو در بازار‌های جهانی بالا رفت و این نشان‌دهنده چراغ سبز کوتاه مدت سرمایه‌گذاران به این تصمیم است، اما نگاه به آینده مسائل بسیار جدی‌تری را به ذهن متبادر می‌کند.
با افزایش نقدینگی ۱۰۰ میلیارد یورویی در منطقه اروپا مسلما انتظارات تورمی در بین آحاد اقتصادی افزایش خواهد داشت. امری که مسلما به درجاتی تمایل به بازار طلا را برای جلوگیری از صدمات ناشی از عدم اطمینان در مورد آینده اقتصاد این منطقه افزایش خواهد داد. در نتیجه کشور‌های منطقه یورو در واقع با این تصمیم عمیق اقتصادی آستانه ای را برای حل مشکل اقتصادی خود نیز قرار داده‌اند. چه بسا گذشتن از این آستانه، در حالی که همچنان دچار رکود اقتصادی هستند، بحران منطقه را شدیدتر کند. این امر، در صورت تحقق، با تحلیل کارشناسان بازار طلا در مورد رکورد شکنی آینده قیمت اونس جهانی این فلز گران‌بها به بیش از ۲۰۰۰ دلار در پایان سال میلادی جاری مطابقت دارد.
همه پرسی برای قبول پیشنهاد
اما در پی اظهار نظرعجیب روز سه‌شنبه نخست وزیر یونان درباره به رای گذاشتن پیشنهاد حوزه یورو در مورد بخشیدن بدهی ۱۰۰ میلیون دلاری یونان به نظر می‌رسد مشکل اقتصادی کشورهای توسعه یافته این منطقه بیش از پیش از کنترل خارج شده باشد. این امر به شدت دورنمای اقتصادی کشور‌های منطقه یورو را مبهم کرده است، به طوری که بعد از کاهش قیمت اونس جهانی به حدود ۱۶۸۰ دلار در ابتدای معاملات روز سه‌شنبه، به یک باره روند صعودی به خود گرفته است و از مرز ۱۷۲۰ دلار گذشته است. پذیرش چنین ادعایی از طرف نخست‌وزیر یونان مسلما برای اقتصاد‌های پیشرفته ای مثل آلمان و فرانسه بسیار سنگین است، از آن جایی که این اقتصاد‌ها در این امر تنها زیان می‌بینند.
بازدهی پایین دیگر ابزار‌های کم ریسک
اما همچنان باید به یک سوال پاسخ دهیم و آن اینکه چرا طلا؟ در جواب به این سوال نیازمندیم تا جایگزین‌های این فلز گران‌بها را مورد بررسی قرار دهیم. به عقیده بسیاری از کارشناسان، نرخ پایین سود اوراق قرضه دولتی به طور کلی این دسته اوراق را از جریان رقابت با طلا کنار گذاشته است. در این‌باره تنها کافی است که به تاریخچه یک سال اخیر طلا نگاهی بیندازیم. در ۷ ماه گذشته قیمت اونس جهانی بیش از ۳۰۰ دلار افزایش داشته است. این نشان‌دهنده بازدهی ۲۰ درصدی طلا برای صاحبان این فلز گران بها تنها در ۷ ماه اخیر است. این در حالی است که حتی قیمت کنونی طلا از رکورد ۱۹۳۲ دلاری آن ۲۰۰ دلار کمتر است. در یک دید کلی به نظر می‌رسد نرخ سود سرمایه‌گذاری در طلا در مقابل نرخ سود اوراق قرضه دولتی به مراتب جذاب‌تر باشد؛ اما بدیهی است که این تحلیل بدون در نظر گرفتن شاخص ریسک ارزش اقتصادی ندارد. به نظر می‌رسد آمار به دست آمده از جهت‌گیری‌های رفتار آحاد اقتصادی در عکس‌العمل به رکود اقتصادی کشورهای پیشرفته نشان‌دهنده الگویی خاص باشد. بر این اساس می‌توان روندی که نشان دهنده دید مثبت آحاد اقتصادی نسبت به آینده طلا ( که در واقع معادل دید نامطلوب نسبت به آینده اقتصادی جهان است) را حدس زد. سیاستمداران اقتصادی برای تعدیل این دید بدبینانه نسبت به آینده اقتصاد دنیا اقداماتی اساسی را مطرح کرده‌اند. از بسته تحریکی پولی عظیم آمریکا گرفته تا انبساط پولی مطرح شده برای بخشش بدهی‌های یونان در حوزه یورو همگی ناظر بر این اقدامات هستند. اما در این جا دقت به یک نکته بسیار مهم است و آن به نقش بسیار مهم انتظارات در شکل گیری و بسط پدیده‌های اقتصادی است. بر این اساس اگر هر یک از این بسته‌های تحریک اقتصادی در کنترل رکود اقتصادی موثر نباشد، به عقیده بسیاری از کارشناسان آثار مهلک اقتصادی آن از طریق رشد نااطمینانی از آینده اقتصاد جدی‌تر می‌شود. به نظر می‌رسد مشکل بدهی‌های یونان برای اقتصادهای پیشرفته منطقه یورو به مشکل اساسی تبدیل شده است. امری که هر روز جدی‌تر از روز قبل جلوه می‌کند.
آینده طلا، طلایی است
افت و خیز‌های اخیر در بازار طلای جهانی در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از کارشناسان روند کاملا صعودی را برای این فلز گران‌بها متصور هستند. بلومبرگ در گزارشی از احتمال رکوردشکنی قیمت اونس جهانی تا پایان مارس ۲۰۱۲ خبر داده است. بر اساس این گزارش بلومبرگ، دقیق‌ترین پیش‌بینی‌ها در مورد قیمت آینده اونس جهانی توسط کارشناسان نشان‌دهنده تمایل شدید طلا در جهت افزایش است. بلومبرگ اشاره می‌کند که این افزایش شدید عمدتا به دلیل رکود شدید اقتصادی و به نتیجه نرسیدن مذاکرات کشورهای حوزه یورو خواهد بود. بر اساس تخمین میانی کارشناسان بلومبرگ پیش بینی شده است که قیمت طلای آتی در بازار نیویورک برای تحویل در انتهای مارس ۲۰۱۲ با ۱۲درصد افزایش به ۱۹۵۰ دلار در هر اونس برسد. این تحلیل‌ها توسط ۸ تن از ۱۰ نفر برترین تحلیلگرهای بازار طلا صورت گرفته است که در ۲ سال اخیر با بلومبرگ همکاری داشته‌اند. بر اساس گزارش بلومبرگ ۲ تن از این ۱۰ نفر از ارائه پیش‌بینی خودداری کرده‌اند. بلومبرگ به نقل از رونالد استوفرل که در سه ماه گذشته دومین پیش‌بینی‌کننده دقیق در بازار طلا بوده است، گفت: اطمینان از کارآیی کل نظام مالی تا حدودی کاهش یافته است؛ بنابراین نیاز به حرکت به سمت دارایی‌های کم‌ریسک وجود دارد. به عقیده استوفرل «شرایط برای طلا عالی است». همچنین بر اساس این گزارش بلومبرگ، تقاضا برای این فلز گران‌بها از ماه مه ‌افزایش یافته است و رشد کند اقتصادی و افزایش نگرانی‌ها در مورد ناتوانی رهبران اروپایی در کنترل بحران بدهی اروپا سبب شده است به میزان ۵/۷ تریلیون دلار از بازار‌های جهانی سهام خارج شود.