ارسال پرسشنامه به مدیران بانک‌ها برای تعیین صلاحیت

گروه بازار پول- بانک مرکزی کار تعیین صلاحیت مدیران بانک‌ها را با ارسال پرسشنامه‌ای برای هیات مدیره بانک‌ها آغاز کرد.

محمود رضا خاوری، مدیرعامل بانک ملی، با اعلام خبر آغاز تعیین صلاحیت مدیران بانکی، ازحرکت بانک مرکزی برای استاندارد‌سازی هیات مدیره بانک‌ها، با اصول حرفه‌ای و تخصصی حمایت کرد. وی اظهار کرد: این اقدام می‌تواند به سود سپرده‌گذاران، سهامداران و نظام بانکی باشد. رییس شورای عالی هماهنگی مدیران عامل بانک‌های دولتی درباره چگونگی نحوه تعیین صلاحیت مدیران بانک‌ها به «مهر» گفت: بانک مرکزی پرسشنامه‌هایی برای مدیران بانکی ارسال کرده است که این پرسشنامه صلاحیت حرفه‌ای و تخصصی مدیران را مشخص می‌کند. وی افزود: بانک مرکزی این پرسشنامه‌ها را قطعا بررسی می‌کند و با معیارهای یک مدیر بانکی تطبیق می‌دهد.

وی گفت: بانک مرکزی از فعالیت مدیران واجد شرایط در نظام بانکی کشور استقبال و این افراد را تایید می‌کند، اما افرادی هم که واجد شرایط نباشند، به نحو مقتضی این موضوع به اطلاع آنها خواهد رسید.

خاوری تایید صلاحیت هیات مدیره بانک‌های دولتی و خصوصی توسط بانک مرکزی را مثبت ارزیابی کرد و گفت: تایید صلاحیت و بررسی تخصص و تجربه مدیران نظام بانکی را تایید می‌کنم.رییس شورای عالی هماهنگی مدیران عامل بانک‌های دولتی در عین حال تاکید کرد: بانک مرکزی باید از این ابزار به درستی و با شیوه‌های صحیح بهره برداری کند تا اثربخش باشد.وی افزود: تصور نمی‌کنم که هیچ یک از مدیران نظام بانکی با تایید صلاحیت بانک مرکزی مخالفت داشته باشند؛ اما استفاده از ابزار از سوی بانک مرکزی نیز باید با روش و اصول درستی همراه باشد.وی با اشاره به اینکه بخشی از سرمایه موجود در بانک‌ها متعلق به سهامداران و بخشی سپرده‌های مردمی و متعلق به آنها است، اظهار کرد: براین اساس بانک‌ها باید توسط افراد دلسوز و امین مردم و همچنین مدیرانی که صرفه و صلاح سپرده‌گذاران را مد نظر داشته باشند، اداره شود.

رییس شورای عالی هماهنگی مدیران عامل بانک‌های دولتی با بیان اینکه قطعا بانک مرکزی از فعالیت مدیران واجد شرایط در نظام بانکی کشور استقبال و این افراد را تایید می‌کند، عنوان کرد: افرادی هم که واجد شرایط نباشند، بانک مرکزی به نحو مقتضی این موضوع را به اطلاع آنها خواهد رساند.

استناد بانک مرکزی برای تعیین صلاحیت

استناد بانک مرکزی برای تعیین صلاحیت مدیران بانک‌ها برنامه پنجم توسعه است. تبصره چهار ماده ۹۶ قانون برنامه پنجم توسعه، مجامع عمومی بانک‌های دولتی را موظف کرده است انتخاب مدیرعامل و هیات‌مدیره بانک‌های دولتی را پس از صدور مجوز صلاحیت حرفه‌ای آنان از سوی بانک مرکزی انجام دهند. بر اساس تبصره گنجانده شده در قانون، منتخبان باید حداقل دارای دانشنامه کارشناسی مرتبط باشند و دوسوم اعضای هیات مدیره حداقل ۱۰ سال سابقه کار در نظام بانکی داشته باشند. بانک مرکزی با هدف عملیاتی شدن این تبصره دستورالعملی را تنظیم کرده که بر اساس آن رییس هیات مدیره و مدیرعامل بانک‌ها باید دارای حداقل ۱۰ سال سابقه بانکی باشند. تدوین‌کنندگان دستورالعمل بانک مرکزی با توجه به آنکه قانون در خصوص بانک‌های دولتی چنین شروطی را قید کرده است، دامنه اجرایی دستورالعمل را به بانک‌های خصوصی نیز توسعه داده و معتقدند در شرایطی که بانک‌های دولتی ملزم به رعایت چنین شروطی شده‌اند بانک‌های خصوصی به طریق اولی باید این مقررات را رعایت کنند. این دستورالعمل با هدف تشدید نظارت، حرکت بانک‌ها به سوی رعایت صلاحیت‌های حرفه‌ای و استقلال بانک‌های تجاری از ملاحظات سیاسی تنظیم شده است.

نحوه دستورالعمل

دستورالعمل تدوین شده عطف به گذشته نمی‌شود. این دستورالعمل بانک‌هایی را که پس از ابلاغ دستورالعمل فعالیت خود را آغاز کرده‌اند، در برمی‌گیرد. در خصوص بانک‌های موجود نیز دستورالعمل مقرر کرده است مجامع این بانک‌ها در زمان تمدید یا انتخاب اعضای جدید برای هیات مدیره باید این ملاحظات را رعایت کنند.بدین ترتیب، مدیران بانکی کنونی در پایان دوره ماموریت تعیین شده برای بقا نیازمند تایید صلاحیت حرفه‌ای از سوی بانک مرکزی هستند. بانک مرکزی با استناد به تبصره ماده ۹۶برنامه پنجم، معتقد است: مجامع می‌توانند اعضایی که دارای سابقه‌ای کمتر از ۱۰ سال فعالیت بانکی هستند را پس از تایید صلاحیت بانک مرکزی به عنوان عضو هیات مدیره انتخاب کند، اما رییس و مدیرعامل بانک باید سابقه فعالیت بیش از ۱۰ سال داشته باشند.

پاییز سال گذشته نیز بانک مرکزی فهرست مدیران دارای صلاحیت بانکی را منتشر کرد که به دلیل نبودن نام افراد زیادی از اعضای هیات مدیره بانک‌ها در این فهرست، جنجال زیادی به پا شد. در آن زمان بانک مرکزی با قراردادن پیوستی در پایگاه اینترنتی این بانک، اسامی‌مدیران مورد تایید را اعلام کرد. در اطلاعیه بانک مرکزی آمده بود: در راستای شفاف‌سازی و اطلاع‌رسانی صحیح به هموطنان گرامی‌، فهرست مدیران عامل و اعضای هیات‌مدیره شبکه بانکی کشور که موفق به اخذ تاییدیه صلاحیت از بانک مرکزی شده‌اند، اعلام می‌شود.این اتفاق حاشیه‌های زیادی به همراه داشت و بنا به دلایل نامعلوم متوقف یا حداقل برای مدتی به بایگانی منتقل شد. با اقدامات جدید بانک مرکزی می‌توان نتیجه گرفت که دور جدید نظارت و فعالیت هیات انتظامی آغاز شده است. احیای مجدد هیات انتظامی بانک مرکزی براساس قانون برنامه پنجم توسعه برای ایجاد انضباط در بازار پولی کشور صورت گرفته است که تایید صلاحیت و رد صلاحیت مدیران بانکی یکی از وظایف آنها به شمار می‌رود. بر این اساس اختیارات وسیعی به این هیات انتظامی ارائه شده تا برنامه تایید صلاحیت مدیران بانکی که با ورود بانک‌های جدید به عرصه فعالیت پولی کشور وارد مرحله جدیدی شده است.

شرایط عمومی مدیران

تا قبل از تدوین دستورالعمل جدید بانک مرکزی بر اساس ماده ۹۶ برنامه پنجم، حداقل زمان برای احراز مدیریت یک بانک ۵ سال سابقه فعالیت بانکی بود.بانک مرکزی دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی برای مدیر عامل، قائم مقام مدیر عامل و اعضای هیات‌مدیره را الزامی می‌دانست و مقرر کرده بود یک نفر از اعضای هیات مدیره در صورت دارا بودن سایر شرایط می‌تواند از این شرط معاف باشد. بر این اساس دارا بودن بیش از ۵ سال سابقه در امور مدیریت بانکی یا بازار پول و سرمایه برای مدیر عامل و قائم مقام وی و اکثریت اعضای هیات مدیره الزامی بود. محکومین به سرقت، ارتشا، اختلاس، خیانت در امانت، کلاهبرداری، جعل و تزویر، ‌صدور چک بی‌محل، ورشکستگی به تقصیر یا تقلب، اعم از اینکه حکم از دادگاه‌های داخلی یا خارج از کشور صادر شده یا محکوم مجرم اصلی یا شریک یا معاون جرم بوده و مشمول بند الف ماده ۳۵ قانون پولی و بانکی و ماده ۱۱۱ قانون تجارت باشند، از تصدی اداره امور بانک به هر عنوان ممنوع بودند که در دستورالعمل جدید این موارد به قوت خود باقی است.

احضار مدیران عامل دو بانک بزرگ برای بررسی صلاحیت

دو تن از مدیران عامل بانک‌های بزرگ کشور برای تایید صلاحیت مجدد به بانک مرکزی احضار شدند. براساس برنامه پنجم توسعه اختیارات وسیعی به بانک مرکزی برای تایید صلاحیت اعضای هیات مدیره بانک‌ها داده شده است و بخش نظارت بانک مرکزی که زیر نظر قائم‌مقام اداره می‌شود وظیفه تایید صلاحیت مدیران بانک‌ها را بر عهده دارد.در همین راستا شنیده‌ها حکایت از این دارد که به تازگی دو تن از مدیران عامل بانک‌های بزرگ کشور برای بررسی دوباره صلاحیت شان به بانک مرکزی فراخوانده شدند.در مرحله بعد بانک مرکزی قصد دارد تا به تایید صلاحیت اعضای هیات‌مدیره موسسات مالی و اعتباری برای صدور مجوز نهایی این موسسات بپردازد و به نظر می‌رسد در آن مرحله بسیاری از مدیران این موسسات رد صلاحیت شوند. بنابر گزارش «ایسنا» در این موسسات افرادی با مدارک تحصیلی دیپلم و فوق دیپلم و بدون سوابق بانکی حضور دارند. یک مقام آگاه در گفت‌وگو با این خبرگزاری از احتمال رد ۷۰ درصد اعضای هیات مدیره و مدیران عامل کنونی موسسات مالی و اعتباری پس از بررسی‌های بانک مرکزی خبر داده است.