پشت پرده فعالیت‌های پولشویی

فارس- معاون اقتصادی بانک مرکزی از تاثیر ورود پول‌های نامشروع به سیستم بانکی گفت و به تشریح پشت‌پرده فعالیت‌های پولشویی در برخی شرکت‌های پیشرو و مراحل و پیامدهای پولشویی در ایران و جهان پرداخت. حسین قضاوی، با تشریح اثرات و تبعات پولشویی در کشور گفت: پولشویی یا تطهیر پول فرآیندی است که طی آن شکل، مبدا و مشخصات پول‌های آلوده ناشی از معاملات غیرقانونی نظیر تجارت مواد مخدر، جرائم سازمان یافته، تروریسم و… تغییر می‌یابد و وجهه قانونی به خود می‌گیرد.

وی با بیان اینکه به طور کلی برای تطهیر عواید ناشی از جرم سه مرحله متمایز از هم طی ‌می‌شود، تصریح کرد:‌ این مراحل به ترتیب شامل استقرار (مکان‌یابی)، لایه‌گذاری و درهم‌آمیزی می‌شود.

قضاوی «مکان‌یابی» را پرخطر‌ترین مرحله پولشویی دانست و بیان کرد:‌ در این مرحله احتمال کشف جرم بسیار زیاد است. واریز مبلغ قابل توجهی پول نقد به یک یا چند حساب در بانک، نظر بسیاری را به خود جلب خواهد کرد. این مقام مسوول در بانک مرکزی گفت:‌ یکی از متداول‌ترین شیوه‌هایی که پولشویان در این مرحله به کار می‌برند، استخدام افرادی است که وجوه نقد را به دفعات متعدد و به میزانی کمتر از حد تعیین شده برای گزارش‌دهی، به حساب‌های بانکی واریز کنند. آنان عمدتا از اسکناس‌های ریز یا ترکیبی از اسکناس‌های مختلف استفاده می‌کنند.

وی ضمن اشاره به اینکه نهادهایی مانند موسسات بیمه نیز ممکن است هدف پولشویان قرار گیرند، اظهار کرد:‌ همچنین ممکن است این افراد از بانک، چک مسافرتی یا حواله‌های پولی دریافت کنند و سپس این ابزارها را در بانک هدف سپرده‌گذاری کنند.

به گفته معاون اقتصادی بانک مرکزی، از همین رو بسیاری از قاچاقچیان مواد مخدر و پولشویان حرفه‌ای می‌کوشند با استفاده از فعالیت‌هایی که عمدتا با پول نقد سروکار دارند (از جمله رستوران‌ها، کافه‌ها و ...) منشا وجوه نقد خود را پوشیده نگه دارند.

قضاوی با تاکید براینکه با توجه به موارد مذکور به بانک‌ها توصیه اکید شده است تا مشتریان خود را بشناسند، تصریح کرد: دومین مرحله از زنجیره پولشویی مرحله «لایه‌گذاری» یا «برهم گذاری» است. در این مرحله پول‌های آلوده از نهاد مالی که در آغاز مستقر شده بود، خارج شده و از طریق تعدادی از نهادهای مالی دیگر جابه‌جا شده و در معاملات پیچیده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

وی در ادامه گفت:‌ یکی از روش‌های جذاب در مرحله لایه گذاری صدور فاکتور فروش به مبلغی بیش از مقدار واقعی در جریان معاملات خارجی است؛ زیرا اجازه می‌دهد مبالغ قابل توجهی از طرق رسمی به خارج منتقل شود.

قضاوی تاکید کرد: یکی از بهترین روش‌های پولشویی، پرداخت مالیات وجوهی است که منشا مجرمانه دارد چراکه پرداخت مالیات باعث برطرف شدن شک افراد نسبت به منشأ پول می‌شود. معاون اقتصادی بانک مرکزی همچنین به جذابیت طلا برای پولشویان اشاره و تصریح کرد: از آنجا که طلا به راحتی قابل ذوب شدن و بسیار شکل پذیر است و در هیچ حالتی ارزش خود را از دست نمی‌دهد، همیشه برای پولشویان جذابیت خاصی داشته است.

وی آخرین حلقه زنجیره پولشویی را «درهم آمیزی» یا «در هم آمیزی مجدد» دانست و گفت: این مرحله هنگامی اتفاق می‌افتد که بتوان پول شسته شده را برای استفاده نهایی و بدون آنکه دیگر قابل شناسایی باشد، به سیستم مالی «قانونی» بازگرداند.

وی تصریح کرد:‌ یکی از شیوه‌های کارآمد در مرحله درهم آمیزی، خرید مالکیت یک بانک در بهشت‌های مالیاتی است.

به اعتقاد معاون اقتصادی بانک مرکزی، مالکیت چنین نهادهایی به پولشویان اجازه می‌دهد با انجام فعالیت‌های گوناگون تمام نشانه‌های پول‌های سیاه را تغییر دهند.

قضاوی با بیان اینکه یکی دیگر از روش‌های مرسوم در این مرحله استفاده از پول‌های سیاه برای تامین سرمایه شرکت‌های سهامی عام است،‌ اظهار کرد: پولشویان با خرید حجم عظیمی از سهام این شرکت‌ها و سپس فروش آنها - به شیوه‌‌ای که حساسیت برانگیز نباشد- پول‌های آلوده خود را شستشو می‌دهند.

وی همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با بیان اینکه هدف افراد پولشو در وهله اول پنهان کردن منشا غیرقانونی پول بوده و سودآوری برای آن‌ها از اهمیت کمتری برخوردار است، تصریح کرد: به همین دلیل این افراد اکثر اوقات سرمایه خود را در جاهایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که دارای توجیه اقتصادی نیست. قضاوی افزود: این امر باعث کاهش بهره‌وری سرمایه، اتلاف منابع، تسهیل فساد مالی داخلی و افزایش جرائم می‌شود و تخصیص منابع را دچار انحراف می‌کند.

این مقام مسوول در بانک مرکزی ضمن اشاره به اینکه افزایش فساد مالی (پولشویی) باعث کاهش درآمد دولت و در نتیجه افزایش نرخ مالیاتی می‌شود، اظهار کرد: در این حالت دولت تنها از کسانی مالیات دریافت می‌کند که توان فرار از پرداخت مالیات را ندارند و بدین وسیله اختلاف طبقاتی هر روز شدیدتر می‌شود.

قضاوی گفت: پولشویان با هدف پنهان کردن عواید حاصل از فعالیت‌های غیر قانونی خود، با استفاده از شرکت‌های پیشرو، عواید مزبور را با وجوه قانونی مخلوط می‌کنند چراکه این امر به آنها کمک می‌کند تا محصولات خود را با قیمتی کمتر از سطح قیمت بازار عرضه کنند.

معاون اقتصادی بانک مرکزی تاکید کرد:‌ سازمان‌های مجرم از توان مالی بیشتری برای خرید شرکت‌های دولتی برخوردارند در واقع آنها می‌توانند با خرید شرکت‌های مورد نظر خود، مانند بانک‌ها، از آنها برای پنهان کردن عواید حاصل از قاچاق مواد مخدر و فعالیت‌های مجرمانه و همچنین فعالیت‌های غیرقانونی استفاده کنند. وی با اشاره به پولشویی‌های وارداتی تصریح کرد:‌ وجوه نامشروعی که منشا جغرافیایی آنها خارج از کشور است و برای فعل و انفعال‌های پولشویی وارد کشور می‌شوند باعث تغییر در حجم نقدینگی شده و باعث افزایش قیمت‌ها می‌شود.

قضاوی بیان کرد:‌ چنانچه مقدار زیادی پول با هدف پولشویی وارد موسسات مالی شود، اما به طور ناگهانی و بدون اعلام قبلی، در پاسخ به عوامل غیر بازاری از سیستم خارج شود، مشکلات زیادی در زمینه نقد شوندگی و امور اجرایی و همچنین منابع بانک‌ها ایجاد می‌کند.

به گفته این مقام مسوول در شبکه بانکی، فساد باعث تغییر جهت سرمایه‌گذاری‌های دراز مدت و زیربنایی به سرمایه‌گذاری‌های کوتاه مدت در بخش‌های خدماتی می‌شود که آثار زیانباری بر اقتصاد و برنامه‌ریزی‌های بلندمدت دولت دارد.

قضاوی با بیان اینکه تحرکات مربوط به عملیات پولشویی، حرکت بازارهای مالی را از روند حقیقی و واقعی خود خارج می‌سازد،‌ افزود: پولشویان با وارد کردن مبالغ هنگفت دارایی‌های خود به بازارهای مالی، موجی از تقاضای کاذب برای سهام برخی از بنگاه‌ها یا قیمت کالاهای خاصی ایجاد می‌کنند و در نتیجه، نوسانات شدیدی در تعادل عرضه و تقاضا برای بازارهای مالی به وجود می‌آورند.