دستورالعمل نحوه انتشار، خرید و فروش انواع چک پول اعلام شد
فارس - روابط عمومی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران دستورالعمل نحوه انتشار، خرید و فروش انواع چک پول (ایران چک، بانک چک) را اعلام کرد. الف - دستورالعمل
در این دستورالعمل آمده است: ریسک نقدینگی یا ریسک عدم تامین به موقع وجوه، از جمله مهمترین ریسک‌هایی است که کلیت یک بانک را تهدید می‌کند. برنامه‌ریزی دقیق نقدینگی در بانکها، مدیریت صحیح و کنترل هوشمندانه این فرآیند و اخذ بازخور از عملکرد آن جهت تصحیح خطاهای احتمالی، از مهمترین اقداماتی است که یک بانک باید در این زمینه انجام دهد.
برنامه‌ریزی صحیح در زمینه مدیریت نقدینگی (با اتکا به اسکناس و مسکوک منتشره از سوی بانک مرکزی) مستلزم برآورد صحیحی از میزان ورود و خروج وجه نقد در کلیت بانک و نیز در هر شعبه از آن است.
پول‌رسانی به موقع، مناسب و متناسب با هر شعبه، از نتایج استقرار یک نظام توانمند در زمینه خزانه‌داری در هر بانک است. از این‌رو انتظار می‌رود بانکها، با حرکت در این راستا و کاهش اتکای خود به انواع چک‌پول؛ ریسک نقدینگی خود را به شیوه‌ای صحیح مدیریت کرده، از بروز اختلال در نظام پرداخت کشور جلوگیری کنند.
از آنجا که به استناد بند ۶ ماده ۳۴ قانون پولی و بانکی کشور، انتشار اوراق دیداری در وجه حامل از سوی بانکها ممنوع است تمهید تدابیری درخصوص انتشار، فروش و خرید انواع چک‌پول (ایران چک، بانک‌چک) ـ به منظور جلوگیری از تبدیل آنها به اوراق موردنظر قانونگذار (اوراق دیداری در وجه حامل) ـ ضروری است. به منظور دستیابی به این مهم و ساماندهی امور مربوط به اوراق مزبور، «دستورالعمل نحوه انتشار، خرید و فروش انواع چک‌پول (ایران چک، بانک چک)» تدوین شده است.
ب- تعاریف
چک‌پول: منظور از چک پول در این دستورالعمل، هر یک از انواع بانک چک یا ایران‌چک است.
بانک چک: چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب آن بانک یا توسط نمایندگان و کارگزاران آن پرداخت می‌شود. این‌گونه چک‌ها با استفاده از نام کوتاه آن بانک و به دنبال آن کلمه چک از قبیل سپه چک، رفاه چک، ملی چک و ... نام‌گذاری می‌شوند. در نام‌گذاری این اوراق، می‌توان به جای عنوان بانک (قبل از کلمه چک)، از واژه‌های دیگری نیز استفاده کرد لیکن تصریح نام بانک بر روی اوراق به نحوی آشکار ضروری است.
ایران چک: چکی است که توسط بانک صادر و وجه آن در هر یک از شعب بانک‌هایی که با یکدیگر قرارداد دارند یا توسط نمایندگان و کارگزاران آنها پرداخت می‌شود.
مبلغ اسمی: به مبالغ ریالی مندرج بر روی هر برگ چک‌پول اطلاق می‌شود.
ج- مقررات مربوط به سفارش انواع چک‌پول
ماده ۱- به منظور ایجاد هماهنگی در امور مربوط به سفارش چاپ، انتشار و سایر امور چک‌پول‌ها و دسترسی به آمار و اطلاعات دقیق در مورد این چک‌ها، لازم است امور مربوط به چک‌پول‌ها در یکی از واحدهای هر بانک متمرکز شده و مکاتبات و هماهنگی‌های لازم با این بانک، از طریق واحد مزبور انجام شود.
ماده ۲- بانک موظف است قبل از انجام هرگونه اقدامی در زمینه سفارش این اوراق، موافقت بانک مرکزی با چاپ اوراق مزبور را اخذ کند. پس از صدور مجوز مذکور، بانکها می‌توانند سایر مراحل انتشار چک‌پول (از جمله واریز وجوه و عوارض مختلف به حساب‌های دولت و ...) را طی کنند.
ماده ۳- به منظور کنترل تقاضاهای واصله، لازم است بانک در درخواست خود علاوه بر تصریح نوع چک‌پول (ایران‌چک،بانک چک)، مبلغ اسمی، ترکیب و مقدار درخواستی از هر یک از انواع چک‌پول، سال انتشار و نام چاپخانه‌ای را که مقرر است اوراق مزبور را به چاپ برساند، قید کند.
ماده ۴- در طراحی چک‌پول‌ها نباید هیچ‌گونه طرح، نشان، عبارت و ... از بانک مرکزی ج.ا.ا باشد به نحوی که شائبه صدور و انتشار آنها از سوی بانک مرکزی را در اذهان مشتریان متبادر ساخته و یا شبهه مشابهت اوراق مزبور با اسکناس را ایجاد کند.
ماده ۵- لازم است اوراق مزبور از ویژگی‌های امنیتی مکفی با مسوولیت بانک صادرکننده و با رعایت حداقل استانداردهای امنیتی اعلام شده از سوی بانک مرکزی، برخوردار باشند به نحوی که امکان جعل آنها به حداقل ممکن کاهش یابد.
ماده ۶- برای درج نام، نام خانوادگی و دو محل امضا (یکی به هنگام فروش و دیگری به هنگام انتقال)، محل‌های مشخصی بر روی چک‌پول‌های مزبور در نظر گرفته شود.
ماده ۷- رنگ و مشخصات ظاهری انواع چک‌پول به گونه‌ای تعیین شود که چک‌های با مبالغ مختلف به سهولت قابل تمییز باشند.
ماده ۸- لازم است شعب بانک با ارائه ترکیبی از وسایل پرداخت، به گونه‌ای عمل کنند که حق انتخاب بین اسکناس و سایر ابزارهای پرداخت (از جمله انواع چک‌پول) برای مشتری محفوظ بماند.
د- مقررات مربوط به فروش چک‌پول
ماده ۹- حداکثر ریالی فروش چک پول برابر «نسبت مانده مجاز چک‌پول‌های صادره» است. نحوه محاسبه این نسبت در پیوست شماره ۱ آمده است. این نسبت برای هر بانک حداکثر برابر ۴۰درصد است.
ماده ۱۰- چنانچه بانکی نسبت‌های فوق را برای سه ماه متوالی رعایت نکند و یا اینکه در فاصله یک ساله منتهی به آخرین تخلف، پنج ماه (یا بیشتر) به صورت غیرمتوالی از حدود تعیین‌شده در بند پیشین (بند ۹) این دستورالعمل تجاوز کند درخصوص مجوز صادره برای چاپ انواع چک پول آن بانک تجدیدنظر می‌شود.
ماده ۱۱- بانکها به هیچ وجه مجاز نیستند از چک‌پول‌ها برای خرید اموال منقول، غیرمنقول، سهام، اعطای تسهیلات و ... استفاده کنند.
ماده ۱۲- هنگام فروش این اوراق،لازم است مشتری نسبت به تکمیل اطلاعات شخصی خود (شامل نام، نام‌خانوادگی، آدرس، شماره تماس، امضا و ...) بر روی اعلامیه فروش اقدام کند. متصدی بانکی نیز باید اقدام به تکمیل بندهای مربوط به اوراق فروخته‌شده (شماره سریال، نوع و مبلغ اوراق و ... ) بر روی اعلامیه مزبور کند.
ماده ۱۳- متصدی بانکی، پس از تطبیق مشخصات تکمیل‌شده از سوی مشتری (در برگه فروش) با مدارک رسمی و معتبر شناسایی وی، اقدام به اخذ امضای وی بر روی برگه فروش می‌کند (هویت مشتری باید به طور دقیق و مناسب از سوی تحویلدار احراز شود).
ماده ۱۴- لازم است متصدیان بانکی پیش از ضرب مهر و درج تاریخ بر روی چک‌پول‌ها و ثبت شماره آنها، امضای اول مشتری را بر روی اوراق مزبور اخذ کنند.
ماده ۱۵- انتقال انواع چک‌پول به اشخاص ثالث پس از امضای دوم خریدار در محل تعبیه‌شده امکان‌پذیر است.
هـ - مقررات مربوط به خرید چک‌پول
ماده ۱۶- به هنگام خرید، لازم است دارنده چک‌پول مشخصات کامل خود را بر روی هر برگ پشت‌نویسی کرده و متصدی بانک از صحت هویت مشتری اطمینان حاصل کند.
ماده ۱۷- فاصله زمانی بین فروش و خرید ایران‌چک در شعب بانکها، حداکثر ۶ ماه از تاریخ صدور است. پس از انقضای مدت مذکور، پرداخت ایران‌چک، از طریق شعبه فروشنده و یا واریز وجه آن به حساب اشخاص (از طریق اتاق پایاپای) ممکن است.
ماده ۱۸- در مورد بانک چک و دیگر اوراق مشابه (به جز ایران‌چک) صادره از سوی بانکها، فاصله زمانی بین تاریخ فروش و تاریخ خرید و نیز سایر شروط مترتب بر زمان خرید و فروش آنها، راسا از سوی بانک صادرکننده تعیین و اعلان می‌شود.
ماده ۱۹- لازم است پس از خرید چک‌پول، بلافاصله لاشه آن سوراخ، ابطال و از گردش خارج شده، از ارائه مجدد آن به مشتریان اجتناب شود.
رعایت مقررات این دستورالعمل برای بانک‌هایی که پس از اخذ مجوز از بانک مرکزی اقدام به چاپ و انتشار انواع چک‌پول می‌کنند، الزامی است.
ارسال نظر