دنیای اقتصاد: کارشناسان معتقدند که اعتبار دادن به نرخ آزاد در حقیقت راهگشای موضوع تک‌نرخی کردن ارز است. پذیرش نرخی که بازار تعیین کرده نشانی از نگاه واقعی بانک مرکزی به نرخ ارز است. در راستای این هدف، بانک مرکزی مردادماه سال ۹۵ با ابلاغ «دستورالعمل خرید و فروش ارز به نرخ بازار آزاد» نرخ ارز بازار آزاد را به رسمیت شناخت و زمینه معاملات ارزی از کانال‌های رسمی را فراهم کرد. در این بخشنامه گام‌هایی برای اعتمادسازی و امنیت بیشتر در معاملات با هدایت خرید و فروش‌های ارزی به سوی سیستم بانکی برداشته شد. یکی از این گام ها، خرید ارز از صادرکنندگان غیر‌نفتی بود.

صمد کریمی، مدیر اداره صادرات در این ارتباط و خرید ارز ازسوی بانک‌ها از اشخاص حقیقی و حقوقی به قیمت بازار عنوان کرد: صادرکنندگان غیرنفتی براساس این دستورالعمل با مراجعه به بانک‌های کشور می‌توانند با توجه به روابط کارگزاری بانک‌ها نسبت به فروش ارز حاصل از صادرات به نرخ اعلامی در سامانه معاملات الکترونیکی (ETS) به نرخ بازار اقدام کنند. وی افزود: در صورت کسری منابع ریالی بانک‌های عامل، بانک مرکزی نسبت به خرید منابع ارزی صادرکنندگان متناسب با نرخ اعلام شده در سامانه یاد شده به نرخ بازار (آزاد) اقدام می‌کند. این سیاست کمک شایانی به تامین نیازهای نقدینگی بنگاه‌های اقتصادی فعال در امر صادرات و کاهش ریسک‌های ناشی از عملیات ارزی خارج از سیستم بانکی می‌کند. خرید و فروش ارز در سیستم بانکی و کاهش ریسک عملیات ارزی به معنای پذیرش مکانیزم عرضه و تقاضا از سوی سیاست‌گذار ارزی نیز است. بانک مرکزی مکانیزمی را به رسمیت شناخته که باعث کارآیی در توزیع منابع ارزی خواهد شد. در این مسیر، نزدیک شدن نگاه رسمی و بازار مقدمه یکسان‌سازی ارزی است.

در مورد رویکرد بازارساز، تحلیلگران ارزی بر این باورند که سیاست‌گذار تنها باید جلوی شوک‌‌های مقطعی بازار را بگیرد و در مقابل روندهای طبیعی و متعادل‌ساز، مانعی وجود نداشته باشد. به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی مدیر اداره صادرات این بانک نیز با اشاره به تلاش بانک مرکزی برای ایجاد ثبات در بازار ارز کشور گفت: در مردادماه سال گذشته بانک مرکزی در راستای هدایت عملیات ارزی اشخاص حقیقی و حقوقی به سیستم بانکی و کاهش ریسک عملیاتی فعالان اقتصادی «دستورالعمل و ضوابط اجرایی خرید و فروش ارز به نرخ بازار آزاد» را به شبکه بانکی ابلاغ کرد. وی افزود: به این ترتیب امکان خرید و فروش ارز‌ به نرخ بازار (آزاد) توسط بانک‌های کشور برای‌ واردکنندگان و صادرکنندگان ایجاد شده است که ریسک به مراتب کمتری برای آنها دارد. صمد کریمی از امکان خرید ارز از محل منابع بانک مرکزی توسط بانک‌ها خبر داد و گفت: از آبان‌ماه ۱۳۹۵ برای بانک‌ها این امکان فراهم شده است که در شرایط کمبود و کسری منابع، ارز موردنیاز خود را به نرخ بازار (آزاد) از بانک مرکزی خریداری کنند. کارشناسان با اذعان به این سیاست، عنوان می‌کنند که در گذشته بانک مرکزی با عرضه زیاد موجب می‌شد که ارز هیچ‌گاه ارزش واقعی خود را نشان ندهد، با این حال در سال‌های اخیر به‌نظر می‌رسد که این نهاد مانع از آن نشده است که واقعیت‌های اقتصادی در نرخ ارز منعکس شود. مطابق نظر کارشناسان نیز نرخ ارز باید به‌گونه‌ای حرکت کند که تولید و صادرات از آن لطمه نبینند و از منظر اقتصادی توجیه شده باشند. از سال گذشته، زمینه خرید ارز حالت شفاف‌تری پیدا کرده و شبکه بانکی نقش پررنگ‌تری در معاملات ارزی ایفا کرده است.

مدیر صادرات بانک مرکزی در اشاره به این موضوع، بخشی از خریدهایی را که بانک‌ها می‌توانند از بانک مرکزی به نرخ آزاد ارز بخرند، برشمرده است. به گفته وی، از نیمه آذرماه سال گذشته «تامین ارز متقاضی برای واردات کالا و خدمات»، «تسویه اقساط تسهیلات ارزی از محل منابع بانک‌های عامل»، «تامین سهم‌الشرکه مشتریان به‌منظور اخذ تسهیلات ارزی برای بانک‌های عامل»، «کارمزدهای ارزی مطالبه شده از سوی کارگزاران بانک‌های عامل»، «برگشت سود سرمایه‌گذاری خارجی» و «پرداخت اقساط قراردادهای فاینانس طرح‌های خودگردان» از بانک مرکزی امکان‌پذیر شده است؛ به‌عبارت دیگر بانک‌ها می‌توانند برای این اقلام و مصارف از بانک مرکزی به نرخ بازار (آزاد)، ارز خریداری کنند. قابل ذکر است این اقدامات بانک مرکزی همسو با دستورالعمل ابلاغی معاون اول رئیس‌جمهوری در پایان سال گذشته مبنی‌بر الزام این بانک برای مدیریت و هدایت فعالیت‌های ارزی صادرکنندگان محصولات عمده غیرنفتی به سمت بانک‌ها در راستای انتظام بخشی به بازار ارز نیز است.