بهزاد اسماعیلی‌فر

کارشناس بیمه

این روزها بحث اصلی جامعه ما فاجعه تلخ آتش‌سوزی مجتمع پلاسکو بوده و هر فرد و سازمانی بنا بر جایگاه خود تلاش کرده است از یک منظر خاص به این حادثه توجه کند. در این مقاله سعی می‌شود از منظر بیمه راهکارهایی ارائه شود. در ابتدا اطلاعاتی به‌صورت اجمالی ارائه می‌شود:

۱- آمار نشان می‌دهد از حدود ۶۰۰ واحد موجود در مجتمع پلاسکو حدود ۲۰۰ واحد دارای بیمه بوده است؛ یعنی کمتر از ۳۳ درصد!

۲- کل خسارات مالی این فاجعه حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان برآورد شده که فقط ۴۹ میلیارد تومان آن بیمه بوده است، یعنی حدود ۴درصد!

۳- طبق اعلام شورای شهر تهران حدود ۱۰۰۰ ساختمان مانند پلاسکو در تهران وجود دارد که پتانسیل تبدیل شدن به یک حادثه بزرگ مانند پلاسکو را دارند.

۴- طبق اظهارنظر اولیه صورت گرفته علت اولیه حادثه پلاسکو شعله ور شدن یک کانون کوچک یا اتصال برق در یکی از طبقات فوقانی ساختمان بوده است؛ یعنی حادثه ایجاد شده در یکی از واحدها در نهایت منجر می‌شود به فرو ریختن مجتمع ۱۷ طبقه‌ای، جان باختن حدود ۳۰ نفر و ضرر مالی حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان.

۵- این روزها بحث وقوع زلزله در تهران نیز دوباره اوج گرفته است. موردی که با توجه به دوره زمانی زلزله در تهران در حال حاضر دارای تاخیر حدود ۳۰ ساله است. در حالی که حدود ۷۰ درصد از جمعیت تهران در مناطق بسیار خطرناک سکنی دارند.

اما سوال اصلی این است: صنعت بیمه کشور چه درسی باید از حادثه پلاسکو بگیرد تا از تکرار آن جلوگیری کند؟ به‌نظر نگارنده صنعت بیمه ۲درس اساسی از این حادثه می‌گیرد:

الف)کمک به پیشگیری از حوادث و تقلیل خسارت‌های احتمالی: این مهم‌ترین کمکی است که شرکت‌های بیمه می‌توانند به جامعه کنند. باید توجه داشت که این اقدامات هم به کاهش میزان خسارات احتمالی کمک می‌کند و هم زیان شرکت‌های بیمه را کاهش خواهد داد. در این زمینه پیشنهادهایی به‌شرح زیر ارائه می‌شود:

۱- بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران شرکت‌های بیمه را مکلف کند در ازای فروش بیمه‌نامه به مشتری، توجیه ایمنی مربوط به آن بیمه‌نامه را نیز به بیمه‌گذار ارائه کند. برای مثال اگر بیمه‌نامه آتش‌سوزی فروخته می‌شود، توصیه‌های پیشگیرانه و آمادگی مقدماتی مبارزه با حریق احتمالی را نیز ارائه دهد.

۲- شرکت‌های بیمه می‌توانند به تجهیز محل فعالیت بیمه‌گذار به وسایل ایمنی و کمک‌های اولیه کمک کنند. مثلا در ازای فروش بیمه‌نامه آتش‌سوزی برای تهیه کپسول‌های آتش‌نشانی به بیمه‌گذار مشاوره ارائه کنند. این نکته از آنجایی اهمیت دارد که بسیاری از خسارات به وقوع پیوسته، ناشی از حوادث کوچک است که به سادگی قابل پیشگیری هستند. بنابراین فرهنگ و تفکر پیشگیرانه را در بین بیمه‌گذاران تشریح می‌کند.

۳- بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان متولی امور بیمه کشور می‌تواند با وزارت آموزش و پرورش و وزارت علوم، تحقیقات فناوری به همراه سایر سازمان‌های مربوطه به آموزش نکات ایمنی در کتاب‌های درسی دانش‌آموزان و دانشجویان اقدام کنند به‌طوری‌که فرزندان ما از خردسالی با این مفاهیم آشنا بوده و در طول دوران تحصیل خود با تکرار این مفاهیم بر انجام آن مسلط باشند.این آموزش‌ها می‌تواند شامل آموزش پیشگیری از حریق، شناخت انواع حریق، اطفای حریق، پناهگیری در زمان زلزله و سیل، آموزش کمک‌های اولیه و... باشد.

۴- بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران با برقراری تعامل سازنده با سازمان‌های همکار نظیر راهنمایی و رانندگی، آتش‌نشانی، اورژانس کشور و... که هر کدام در زمان وقوع حوادث وظیفه ویژه‌ای را بر عهده دارند، با ایجاد هماهنگی لازم زمینه را برای طی کردن دوره‌های آموزشی فراهم و به کاهش میزان آسیب و تلفات کمک شایانی کند.

۵- کار دیگری که بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران با کمک وزارت راه و شهرسازی می‌تواند انجام دهد تهیه قوانین مربوط به مقاوم‌سازی ساختمان‌ها، انبارها، کارخانه‌ها و... به همراه تهیه دستورالعمل برای اجرایی کردن آنها است.

۶- تنها بین سال‌های ۲۰۱۶-۲۰۱۰ حدود ۵۰ آتش‌سوزی بسیار وسیع در سراسر جهان رخ داده که منجر به کشته شدن بیش از ۲ هزار نفر شده است. بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران می‌تواند شرکت‌های بیمه درگیر در این حوادث را که تجربه گرانبهایی دارند شناسایی کرده و با امضای تفاهم‌نامه با آنها، به برگزاری دوره‌های آموزشی و انتقال تجربه مدیریت این بحران‌ها بپردازد.

ب) اعتمادسازی: بار دیگر نگاهی به آمار ابتدای این مقاله بیندازید. میزان سرمایه بیمه شده ازسوی واحدهای تجاری پلاسکو نشان‌دهنده یک مورد بسیار مهم است: عدم اعتماد به صنعت بیمه! یکی از شرکت‌های بیمه کشور بلافاصله پس از حادثه پلاسکو دست به کار شد و با درک خلأ اعتماد، اقدام به پرداخت خسارت سریع و به موقع کرد و این کار نیز با خرید بیمه‌نامه‌های بیشتر مورد استقبال اذهان عمومی قرار گرفت. به‌نظر می‌رسد بیمه مرکزی جمهوری اسلامی ایران و شرکت‌های بیمه‌گر باید فکر اساسی در این مورد داشته باشند. تعدادی از پیشنهادها در این زمینه به شرح زیر است:

۱- یکی از راه‌های اعتمادسازی بین آحاد جامعه و شرکت‌های بیمه می‌تواند پرداخت سریع و به موقع علی‌الحساب خسارت، به ویژه برای خسارت‌های سنگین باشد. این مهم می‌تواند به هرچه زودتر سرپا شدن شرکت‌های تولیدی و خدماتی کمک شایانی کند. با اصلاح شرایط عمومی بیمه‌نامه‌ها می‌توان این امر را قطعی کرد.

۲- مورد دیگر شفاف‌سازی هرچه بیشتر روند پرداخت خسارت و اطلاع بیمه‌گذاران از آن است. این همواره از گله‌های مشتریان شرکت‌های بیمه بوده است که یا از تاخیر در پرداخت خسارت خود شکایت داشته‌اند یا میزان خسارت پرداختی را کمتر از میزان خسارت واقعی حادث شده دانسته‌اند. در این زمینه می‌توان با واگذاری ارزیابی خسارت به ارزیابان مستقل خسارت بیمه‌ای اعتمادسازی را تقویت کرد.

۳- راه دیگر اعتمادسازی، افزایش کیفی شبکه فروش شرکت‌های بیمه به جای افزایش کمی آنها است. در حال حاضر بسیاری از نمایندگی‌های بیمه دانش فنی و اطلاعات کاملی در خصوص بیمه‌نامه‌ها ندارند و این سبب می‌شود هنگام فروش، اطلاعات به‌صورت ناقص به بیمه‌گذاران منتقل شود که این مهم خود سبب ایجاد نارضایتی در بین مشتریان در هنگام وقوع حادثه خواهد شد. شرکت‌های بیمه باید جنبه کاربردی بودن دوره‌های خود را افزایش داده و به‌صورت مستمر به سنجش آگاهی نمایندگان خود بپردازند و با رتبه‌بندی نمایندگان، بیمه‌گذاران را از توانایی‌ها و تجربیات آنها مطلع سازند.