گروه بنگاه‌ها: در گذشته‌ای نه چندان دورصنایع تایرسازی ایران نقشی بسیار پررنگ در اقتصاد صنعتی ایران بازی می‌کرد، اما متاسفانه واردات بی رویه از یک‌سو و رکود بازار از سوی دیگر این روند را تغییر داد.این صنعت در حال حاضر با ۳۲۰ هزار تن ظرفیت تولید و ۱۵ هزار نیروی کار با اهمیت‌تر از آن است که به فراموشی سپرده شود.مشکلات صنعت تایر کشور شباهت زیادی با سایر صنایع داخلی دارد.

آنها تنها از محصولات صاحب برند دنیا ضربه نمی‌خورند بلکه دشمن بزرگ آنها کالاهای چینی ارزان و بعضا کم‌کیفیت است. ایران بدون آنکه از مزایای پیوستن به سازمان تجارت جهانی بهره مند شود با تعرفه‌های غیر موثر، بازار خوبی برای واردات کالاهای خارجی شده است. شکی نیست که تولیدکنندگان باید کیفیت خود را مدام افزایش دهند تا از غول‌های تایرسازی جهان جا نمانند، اما هنگام روبه‌رو شدن با دامپینگ دیگر نمی‌توان با بهبود کیفیت یا کاهش قیمت به جنگ واردات رفت، اما لاستیک سازان چه می‌گویند؟اعتراض آنها به چیست؟تا چه اندازه می‌توان به آنها حق داد؟اینها سوالاتی است که در این صفحه، مدیران بخش صنعت تایر به آن پاسخ می‌دهند.

فریب نام‌های مشهور وارداتی را نخورید

دکتر رضا گنجی

رئیس هیات مدیره انجمن تایر

تولید و واردات دو مقوله‌ای هستند که اگر خوب مدیریت شوند موجبات آرامش بازار و رفاه مصرف‌کننده را فراهم می‌آورند، اما در سال‌های اخیر با توجه به حجم وارداتی که با استفاده از ارز مبادله‌ای انجام گرفت، بازار دچار سردرگمی شد. قیمت‌ها آنچنان تحت تاثیر قرار گرفت که مصرف‌کننده سردرگم، نخریدن کالا و منتظر ماندن را ترجیح داد.

قیمت، سهم بازار و سود فروشنده مسائلی است که در مورد تایرهای وارداتی بر اقتصاد تایر ایرانی تحمیل می‌کنند. درخصوص قیمت دو نوع کالا وجود دارد. کالای خوب با کیفیت (حتی چینی) با قیمت جهانی مانند همه تایرهای خوب دنیا و تایر با قیمت ارزان که کیفیت آن نیز بالطبع پایین است (که بازار ایران بیشتر مملو از کالاهای ارزان است). کالای چینی ارزان با کیفیت پایین وارد می‌شود و در زنجیره توزیع با قیمت گران به فروش می‌رسد، به نحوی که سود واردکننده، عمده‌فروش و خرده‌فروش، بسیار مناسب است، به طوری که آنها دیگر ترجیح نمی‌دهند کالای ایرانی با کیفیت خوب را با کارمزد کم به فروش برسانند. مساله دوم سهم بازار است. وقتی کالای وارداتی به وفور در بازار وجود دارد، مصرف‌کننده ابتدا دچار سردرگمی شده و دو نوع فریب می‌خورد: یا قیمت ارزان او را گول می‌زند یا برند خارجی مشهور که در هر دو مورد پول از کیسه او رفته و کالایی خریده که شاید می‌توانست با خرید کالای ایرانی هر دو مزیت یعنی قیمت و کیفیت را داشته باشد.

در پایان باید به بیانات مقام معظم رهبری در تاکید بر اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل اشاره کرد و نتیجه گرفت اگر بخواهیم پیرو بیانات ایشان در اقتصاد مقاومتی عمل کنیم، باید دو اقدام انجام دهیم:

1- برای واردات تایرهای چینی تعرفه Safa Gaurd تا 80 درصد بگذاریم.

2- از ورود تایرهایی که در ایران تولید می‌شوند و کمبودی در عرضه ندارند جلوگیری به عمل آید.

در صورت تحقق دو شرط فوق استقلال صنعت تایر ایران حفظ شده، تجار نیز می‌توانند کمبودهایی را که دقیقا مشخص شده وارد کنند و مصرف‌کننده هم از سردرگمی نجات یافته و کالای با کیفیت خوب و استاندارد ایرانی را با اطمینان مصرف کند.

***

صنعت تایر ایران

در صنعت تایر ایران حدود 15 هزار نفر به‌صورت مستقیم در کارخانه‌ها به تولید تایر اشتغال دارند و این خیل عظیم در صورت عدم توجه و عدم حمایت دولت قطعا با مشکل مواجه خواهند شد. انجمن صنفی صنعت تایر معتقد است ورود تایر به کشور باید کنترل شده باشد و تجار مبادرت به ورود تایرهایی کنند که در کشور تولید نشده یا کسری تایرهای تولیدی کشور را وارد کنند. در حالی که چنین وضعی در حال حاضر حاکم نیست و تجار هر سایز و به هر مقدار بخواهند وارد می‌کنند. وجود چنین حجم عظیمی‌از واردات و دامپینگ کالاهای چینی و وجود بین 13 تا 15 درصد جایزه صادرات به تولید کنندگان چینی توان رقابت را از تولیدکنندگان داخل ربوده به نحوی که در حال حاضر کارخانه‌های داخل با ظرفیت کامل کار نمی‌کنند و شرکت‌های خارجی سهم بازارآنها را گرفته‌اند. تولید تایر که در دوران جنگ تحمیلی تا 330 هزارتن افزایش یافته بود در سال 94 به حدود 220 هزار تن رسید.

از سوی دیگر وجود تایرهای قاچاق مثل سایر کالاهایی که قاچاق می‌شوند نقش پررنگی در بازار داشته به نحوی که این کالاها علاوه بر تولیدکنندگان داخل، تجار رسمی ‌را نیز دچار مشکلات عرضه کرده است به نحوی که سازمان مبارزه با قاچاق کالا و ارز به موضوع ورود کرده و جلسات متعددی درخصوص راهکار مبارزه با تایر قاچاق تشکیل داده و تصمیمات خوبی اتخاذ شده است. آنچه مسلم است کلیه مسوولان به اتفاق معتقد هستند از ورود کالای مشابه داخل که در ایران تولید می‌شود باید ممانعت به عمل آید و همگی تلاش می‌کنند تا این مهم صورت گیرد تا ضمن حمایت ازتولید داخل به حفظ اشتغال پایدار فرزندان ایران اسلامی‌همت گمارده شود. وزارت صنعت، معدن و تجارت به منظور گسترش زنجیره تولید تایر برای سال‌های بعد از 1400 نسبت به صدور پروانه تاسیس برای 4 کارخانه دیگر با ظرفیت 300 هزار تن برای بخش خصوصی با مشارکت سازمان گسترش مالکیت واحدهای تولیدی اقدام کرده که آنها نیز در حال مذاکره برای ورود ماشین‌آلات و نهایتا ساخت کارخانه هستند، اما با توجه به تحریم‌ها و اثرات آن که هنوز به طور کامل لغو نشده چندان موفقیتی در اجرای پروژه‌ها به دست نیامده است.

از سوی دیگر شرکت‌های فعلی تولیدکننده تایر نیز واحدهای گسترش ظرفیت تولید دارند به نحوی که شاید پس از تکمیل همه طرح‌ها، ظرفیت تولید تایر در کشور در سال 1405 به 600 هزار تن افزایش یابد. بدیهی است این ظرفیت عظیم تا 90 درصد مصارف کشور را تامین می‌کند، به همین دلیل لزوم حمایت دولت از تولیدات داخلی در مقابل واردات احساس می‌شود. حمایت دولت می‌تواند به افزایش نرخ گمرکی یا به وسیله اعمال safe guard روی بعضی کشورها، مانند چین اعمال شود و همچنین حمایت دولت از صنایع داخلی مبنی بر عدم صدور مجوز ورود برای سایزهایی که در ایران تولید می‌شود می‌تواند اقدامات موثری باشند تا کارخانه‌های داخل در مقابل واردات حمایت شوند. در حال حاضر هر 2 نوع حمایت فوق مورد درخواست انجمن صنفی صنعت تایر بوده و تمامی ‌ارگان‌ها در لزوم حمایت از صنایع داخلی اتفاق نظر دارند. در خاتمه اینکه وجود کالاهای قاچاق در هرکشوری موجب تضعیف اقتصاد و گسترش رانت، عدم قانونمندی و... می‌شود. لازم است دولت نظارت ویژه‌ای برای مبارزه با قاچاق تایر کرده و کالای قاچاق را همچون مواد مخدر معدوم کند. بدیهی است با گسترش آموزش و فرهنگ مردم و ترویج آن در رسانه‌های عمومی ‌باید مردم را به خرید کالای ایرانی تشویق کرد و امتیازات آن را برشمرد تا مصرف‌کنندگان با اطمینان کالای ایرانی را خریداری کنند. گارانتی مصرف کالاهای داخل توسط کارخانه‌ها و همچنین توجه به حفظ اشتغال پایدار فرزندان ایران زمین و حمایت از تولید کننده داخل به منظور گسترش سطح کیفی از امتیازات خرید کالای ایرانی است. در خاتمه ضمن تشکر از روزنامه «دنیای اقتصاد» که در این راه پیشقدم شده است از سایر رسانه‌ها نظیر رادیو و تلویزیون انتظار داریم به جمع تشویق خرید کالاهای خوب و با کیفیت داخل پیوسته و مردم را به خرید آنها تشویق کنند.

صنعت تایر زیر فشار رکود و واردات

مهندس مصطفی تنها

عضو کمیته اجرایی انجمن صنفی و سخنگوی انجمن و نیز مشاور عالی مدیرعامل شرکت کویرتایر

در سال‌های اخیر هرچند سرمایه‌گذاری چندانی برای توسعه صنعت تایر صورت نگرفته است ولی پویایی این صنعت و گسترش بازار مصرف آن در کشور باعث سرمایه‌گذاری‌های شایان‌توجهی در صنایع وابسته آن از جمله تولید ماشین‌آلات، قالب‌های ویژه و ابزار تولیدی و نیز مواد اولیه‌ای چون نخ استخوان‌بندی، سیم طوقه و مقداری از مواد شیمیایی و پلیمری مورد مصرف صنعت تایر شده و گام‌های خوبی در تکمیل زنجیره تامین این صنعت برداشته شده است. اگر توجه شود که بالغ بر ۶۰ درصد مواد اولیه موردمصرف تولید تایر را مشتقات نفتی تشکیل می‌دهند، اهمیت توسعه تولید این صنعت برای اقتصاد ملی و پیشگیری از خام‌فروشی و نیمه‌خام‌فروشی محصولات پتروشیمی‌کشور آشکارتر می‌شود و نشان می‌دهد که ظرفیت بالقوه این صنعت برای ایجاد جاذبه در سرمایه‌گذاری‌های صنایع پایین‌دست نفت و پتروشیمی ‌و تکمیل‌شدن زنجیره تولید در کشور ما تا چه حد است. از سوی دیگر باید توجه کرد که رشد صنعت خودرو به‌عنوان صنعت محوری کنونی کشور هنگامی ‌مزیت است که قطعات مصرفی آن در اقتصاد کشور تولید شود و توسعه صنعت خودرو به‌جای بسترسازی مصرف بیشتر کالاهای خارجی در قالب واردات قطعات مصرفی، به ریشه زدن بیشتر تولید دراقتصاد کشور و گسترش بیشتر فرصت‌های اشتغال مولد و ظرفیت‌های توسعه صنعتی و اقتصادی کشور درصنایع پایین دست بینجامد. اما واقعیت سال‌های اخیر نشان می‌دهد، چرخه امور اقتصادی کشور در این راستا نمی‌چرخد و توجه لازم و کافی به حمایت از صنعت تایر به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین قطعات مصرفی خودرو و پایه‌های اساسی خودکفایی صنعت حمل و نقل کشور مبذول نشده است. برای نمونه تولید صنعت تایر کشور در سال ۱۳۸۰ کمی ‌بیش از ۱۷۳ هزار تن بوده، در حالی که واردات محصولات تایری کشور در آن سال کمتر از ۵۲ هزار تن و صادرات صنعت نیز حدود ۱۴ هزار تن بوده است. به عبارت دیگر حجم واردات تایر کشور معادل ۲۵ درصد تایر مصرفی را تشکیل می‌داده است، حال آنکه در سال ۱۳۹۳ تولید کشور حدود ۲۴۷ هزار تن، واردات ۵/ ۱۵۱ هزار تن و صادرات ۸ هزار تن بوده است. این به آن معناست که بیش از ۵۰ درصد تولید داخلی، تایر به کشور وارد شده است که اثرات مخرب آن بر بازارتایر باعث تشدید فشار رکودی اقتصاد کشور بر صنعت تایر ملی شده است.

نمودار واردات و تولید تایر

از نیمه دوم سال ۹۳ اقتصاد کشور وارد دوره‌ای از رکود شد که تدریجا تمام فعالیت‌های اقتصادی کشور را فراگرفت و صنعت تایر فشار رکودرا از ۳ ماهه سوم سال ۹۳ یعنی شروع سال ۲۰۱۵ میلادی بر گرده خود احساس کرد و بازار تایر تدریجا رو به انجماد گذاشت. در همین زمان در ایالات‌متحده برای مقابله با سیل واردات تایرهای ارزان‌قیمت چینی قوانین بسیار سختگیرانه‌ای تحت‌عنوان مقابله با دامپینگ وضع و مورد اجرا گذاشته شد به‌طوری که مجموعا واردات برخی از انواع تایر از مبدا چین مستلزم پرداخت هزینه‌های تعرفه‌ای تا سطح صددرصد می‌شد. به دنبال آن کشورهای دیگری همچون روسیه و هند نیز تعرفه‌ ویژه‌ای برای واردات تایر از چین به مورد اجرا گذاشتند. تحت این شرایط انبوه تایرهای چینی که در مقیاس‌های بسیار وسیع و خیره‌کننده تولید می‌شدند باید بازارهای جدیدی برای سرریز کردن مازاد تولید خود می‌یافتند که بازار تایر کشور ما با توجه به نقش محوری حمل و نقل زمینی و مصرف گسترده تایر یکی از جذاب‌ترین بازارهای جایگزین برای جذب بخشی از تایرهایی که روی دست تولیدکنندگان چینی مانده بود به‌شمار می‌آمد.

تحت این شرایط تولیدکنندگان چینی حتی حاضر بودند برای پیشگیری از ورشکستگی، قیمت محصولات خود را تا نزدیک سطح قیمت تمام‌شده برای صادرات پایین آورند، از این‌رو در فقدان تمهیدات مناسب برای حمایت از صنعت داخلی، سیلی از تایرهای چینی به سوی بازارهای کشور ما سرازیر شد، از این‌رو صنعت تایر ازاواخر سال ۹۳ از یکسو با شرایط رو به گسترش رکود اقتصاد کشور روبه‌رو بود و از سوی دیگر تحت‌فشار شدید واردات تایرهای ارزان‌قیمت چینی قرار گرفت. ناکافی بودن نظارت‌های کیفی بر واردات، دستیابی واردکنندگان به ارز مبادله‌ای برای واردات تایر که تعرفه موثر را به‌شدت پایین می‌آورد، عدم ارائه ضمانت کیفی و الزام به ارائه خدمات پس از فروش بر این آشفتگی می‌دمید و دست صادرکنندگان تایرچینی و واردکنندگان را برای انواع مانورهای تجاری در بازار بازمی‌کرد. نتیجه این اتفاقات برای صنعت تایر ملی کاهش تقاضای ناشی از رکود از یکسو و جنگ قیمتی تایرهای وارداتی از چین برای در اختیار گرفتن باقی‌مانده تقاضا از سوی دیگر بود که توان صنعت تایر را روز به روز بیشتر تحلیل می‌برد و فشار سنگینی در چرخش کالایی و جریان نقدینگی صنعت تایر وارد می‌آورد که الزام تایرسازان به کاهش تولید دستاورد آن بود. اگر نگاهی به روند واردات در سال ۱۳۹۴ بیندازیم مشخص می‌شود فشار واردات تایر تا آنجا که بازار کشور کشش داشت در آن سال نیز به‌رغم گسترش رکود در بازار و انباشت انبارهای تایرسازان تدام یافت. از این‌رو بود که نهایتا و هرچند دیرهنگام، مقامات مسوول به فکر چاره افتاده و ضوابطی را برای سازماندهی واردات و حداقل کاهش خسارات ناشی از ورود تایرهای بی‌کیفیت پیش‌بینی کردند. اما تا هنگامی‌که مازاد تایر انباشت‌شده در انبارها جذب نشود و صنعت حمل‌و نقل با خروج اقتصاد کشور از رکود مجددا رونق نگیرد، تاثیرات صدمات وارده بر صنعت تایر ناشی از بی‌سروسامانی واردات تایر در گذشته، از چهره تولید پاک نخواهد شد. مادام که ظرفیت‌های بازار تایر کشور به سهولت نصیب تولیدکنندگان خارجی شود، انگیزه‌ای برای صاحبات فناوری پیشرفته برای سرمایه‌گذاری در تولید تایر و گسترش این صنعت اشتغالزا و تکمیل زنجیره تولید محصولات پتروشیمی ‌وجود نخواهد داشت. تبلور عینی بخشیدن به ظرفیت‌های بالقوه اقتصاد کشور اندکی دوراندیشی بیشتر می‌طلبد. فرصت‌های اشتغال و رفاه فرزندانمان را چنین آسان به بیگانگان ندهیم.

تعرفه‌ها از صنایع تایرسازی حمایت نمی‌کنند

مهندس عبدالله امیرصادقی

مدیرعامل شرکت ایران تایر

طبق بیانات مقام معظم رهبری مکررا بر حمایت از محصولات و تولیدات داخلی تاکید شده است و با رشد این صنایع شاهد افزایش ضریب اشتغال و پویایی کارخانه‌های داخلی در کشور خواهیم بود. صنعت لاستیک کشور با بیش از نیم قرن فعالیت در کشور در مقاطع مختلف زمانی به ویژه در زمان جنگ تحمیلی و شرایط تحریم اقتصادی کشور، با تکیه بر توان نیروهای متخصص خود ناوگان حمل و نقل کشور را یک تنه بر دوش کشیده است. در این دوران هم پاسخگوی نیازهای ناوگان جبهه جنگ بود و هم شبکه وسیع حمل و نقل کشور را در عدم حضور رقبای خارجی ساماندهی کرد.

عدم توجه به توسعه صنعت تایر منجر به وابستگی به کشورهای بیگانه، آسیب‌پذیری کشور در اثر تحریم، آسیب‌پذیری صنعت خودرو، آسیب‌پذیری صنعت حمل و نقل، خروج ارز در ابعاد میلیارد دلار برای واردات و محرومیت از اشتغال‌زایی قابل ملاحظه در صنعت تایر می‌شود. صنعت تایر به‌طور عام بزرگترین ضربه را از واردات محصولات کم‌کیفیت خورده است. در اغلب کشورها چرخه تولید، صادرات و واردات به‌طور منطقی توزیع شده‌اند، اما این چرخه وقتی معیوب می‌شود که قیمت‌شکنی در بازار به واسطه ارائه محصولات با کیفیت پایین صورت می‌پذیرد. واردات بی‌رویه محصولات عمدتا بی‌کیفیت چینی توسط تاجران و تولیدکنندگان خودرو و عدم نظارت کیفی و انباشت این محصولات بی‌کیفیت در بازار و به حسب آن افت تولید 20 درصدی صنعت تایر در سال‌های 1393 و 1394 را شامل شده است و درکل واردات بی‌رویه انواع لاستیک، نوسانات قیمت تولیدات داخلی و عدم بهره‌گیری از شبکه مناسب توزیع در داخل، صنعت لاستیک کشور را با وضع بسیار نگران‌کننده‌ای‌ روبه‌رو کرده است. عدم نظارت مناسب سازمان استاندارد در گمرکات و تخصیص ارز مبادله‌ای به محصولات وارداتی و عدم تخصیص ارز مبادله‌ای به کارخانه‌های داخلی با توجه به مشکلات نقدینگی کارخانه‌های تولیدی جهت ورود مواد اولیه و گران شدن 15 الی 20 درصدی خرید مواد اولیه با ارز آزاد را ناشی می‌شود. تعرفه پایین واردات تایر به کشور که به هیچ‌وجه قابل‌مقایسه با کشورهای همتراز ایران که صنعت تایر در آن کشور فعال هستند، نیست. (مثال: تعرفه تایر در کشورهای ترکیه و مصر بالای 40 درصد است در حالی که در ایران متوسط 25 درصد است.) کشور باید در سال 1404 با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین تولید بزرگترین تولیدکننده صادرات محور تایر و قطعات لاستیکی در منطقه باشد که جهت رسیدن به این اهداف به تدابیر ویژه مسوولان و سیاستگذاران حاکمیت و صنعت کشور نیاز دارد.

تحول در این صنعت نیازمند تدوین برنامه اجرایی برای صنعت تایر، تثبیت و افزایش نرخ تعرفه تایر و الزام به ایجاد خدمات پس از فروش واردکنندگان تایر، تخصیص منابع ارزی ریالی با هزینه نازل و بازپرداخت بلندمدت،‌ مدیریت منطقی واردات تایر برای بسط و گسترش تولید داخل، تخصیص معافیت‌های بلندمدت مالیاتی قطع نظر از محل احداث کارخانه، تثبیت نرخ ارز برای سرمایه‌گذاران، آماده کردن بستر لازم برای جذب تکنولوژی روز دنیا، ادغام کارخانه‌های داخلی و تدوین مشوق‌های لازم برای ورود سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی به این صنعت است.

افزایش اشتغالزایی، توسعه فعالیت‌های صنایع بالادستی و پایین‌دستی و وجود ظرفیت‌های بزرگ تولید لاستیک در داخل از مزیت‌های ایران در صنعت لاستیک‌سازی است که باید در برنامه‌ریزی‌های توسعه صنعتی کشور مورد توجه جدی قرار گیرد. کارشناسان صنعت لاستیک معتقدند: برای رفع مشکلات صنعت لاستیک در حوزه تولید، توزیع و مصرف باید روش‌های کارآمدی که بتواند خرید و فروش لاستیک را با قیمت مناسب در بین مردم تسهیل کند، مورد استفاده قرار گیرد تا با افزایش فروش محصولات داخلی کمبود منابع مالی تولیدکنندگان نیز در این بخش تاحدودی برطرف شود.

به اعتقاد فعالان این بخش، نبود مشوق‌های لازم برای تشویق سرمایه‌گذاری در صنعت تایر، رکود بازار لاستیک در کشور و واردات بی‌رویه انواع لاستیک، فرصت‌های ایجاد اشتغال مولد کشور را در این بخش نصیب کشورهای خارجی می‌کند. همچنین از آنجا که بالغ بر 90 درصد از لاستیک‌های وارداتی از چین و امارات جدا از قیمت ارزان از کیفیت پایین و نامناسبی برخوردار هستند و از تاریخ استفاده آنها نیز مدت زیادی گذشته که علاوه بر تحمیل هزینه‌های سنگین بر مردم و اقتصاد ملی، مصرف‌کنندگان را با خطرات جانی نیز مواجه می‌سازند، از این رو وزارت صنعت و دیگر دستگاه‌های مسوول و نظارتی باید با اعمال تدابیر سختگیرانه و افزایش محدودیت‌ها ضمن برنامه‌ریزی جهت واردات کنترل شده، از صنعت لاستیک کشور که نقش موثری در ایجاد اشتغال و ارزش افزوده کشور دارند، حمایت کنند. صنعت تایر ایران هیچ مشکلی با توزیع محصولات با کیفیت برندهای دنیا ندارد و کاملا خود را قابل رقابت با این محصولات می‌داند.

ظرفیت تایرسازی دوبرابر می‌شود

دکتر اسکندر ستوده

مدیرعامل مجتمع صنایع لاستیک یزد

تایر رکن اساسی در ناوگان حمل و نقل هر جامعه‌ای محسوب می‌شود و حیات اقتصاد جهانی بدون تایر قابل تصور نیست. بی‌تردید گنجانیدن تایر در لیست کالاهای استراتژیک از جانب مسوولان و تخصیص‌بخشی از امکانات کشور برای تامین نیازهای لاستیک نیز در همین راستا بوده است. حدود 80 درصد جابه‌جایی کالاها و مسافر در ایران با تکیه بر وسایل نقلیه‌ای انجام می‌پذیرد که روی تایر در حرکت هستند. از این روست که صنعت تایر یکی از ارکان صنایع استراتژیک و کلیدی کشور محسوب می‌شود و این صنعت با توجه به رشد و توسعه صنعت خودرو از مزیت بالا و جایگاه مهمی‌ در زنجیره ارزش برخوردار است.

صنعت تایر، یک صنعت واسط بین صنایع پتروشیمی‌و خودرو است. وجود دو صنعت مذکور به‌صورت نسبتا فعال در کشور، توجیه مناسبی برای فعالیت صنعت تایر است. توانایی دیگراین صنعت، وجود نیروی تحصیلکرده در این رشته بوده و می‌توان این صنعت را یکی از مهمترین صنایع در راستای توسعه کشور دانست سند راهبردی توسعه صنعتی کشور، سیاست‌های ابلاغی اصل 44 قانون اساسی، برنامه‌های توسعه و سند چشم‌انداز 20 ساله تایر کشور همگی صنعت تایر را جزو صنایع مهم و تاثیرگذار در توسعه کشور می‌دانند. بر اساس سند راهبردی وزارت صنعت، معدن و تجارت؛ یکی از هفت صنعت منتـخب با توجه به تعیین رشتـه فعالیت‌های صنعتی دارای اولویت، صنعت تایر و تیوب است.

در صنعت تایر و تیوب رسیدن به جایگاه اول در منطقه و کسب 3درصد حجم تولید در جهان مدنظر قرار گرفته است. برای این بخش 9 برنامه راهبردی در نظر گرفته شده که در این خصوص ارتقای توان بهره‌وری و رقابت‌پذیری، تولید تحت لیسانس و نام تجاری معتبر قید شده است.

برنامه راهبردی در صنعت تایر و تیوب تا افق 1404 به‌شرح زیر است:

سهم ارزش افزوده در تولید در سال‌های اخیر به‌طور تدریجی کاهش یافته است. این وضعیت بیانگر این موضوع است که مواد اولیه و کالاهای واسطه‌ای به محصول نهایی تبدیل نشده و همچنین واردات کالاهای واسطه‌ای و قطعات رشد داشته است. با توجه به اهمیت موضوع ارزش افزوده و نقش آن در توسعه اقتصادی کشور، مدیریت صحیح برای شناسایی درست صنایع با ارزش افزوده بالا می‌تواند نیل به اهداف رشد اقتصادی را تسهیل کند. با توجه به تحلیل‌های انجام شده یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در این حوزه واردات بی‌رویه تایرهای خارجی کم‌کیفیت است که آسیب‌های فراوانی را به صنعت تایر کشور وارد کرده است.

به‌خصوص واردات تایرهای کم کیفیت و ارزان قیمت چینی و هندی که در سال‌های اخیر گسترده شده و واردکنندگان تعهدی در قبال کیفیت اقلام وارداتی و مشکلات پیش روی مصرف‌کنندگان ندارند. این در صورتی است که اگر برندهای خوشنام و معتبر خارجی با اخذ مجوز از سازمان ملی استاندارد و دریافـت تاییدیه‌های کیفی وارد شوند، بازار تایر کشور رقابتی می‌شود.

به هر حال واردات بی‌رویه، صنعت تایر کشور را با بحران مواجه کرده است و کلیه کارشناسان و صاحب‌نظران در این حوزه همکاری و پیگیری دولت و مسوولان را برای جلوگیری از ضررهای ناشی از این نوع واردات هم برای تولیدکننده داخلی و هم آسیب‌هایی که ممکن است تولیدکنندگان داخلی مواد اولیه زنجیره صنعت تایر را تحت‌الشعاع قرار دهد، ضروری می‌دانند. تولیدکنندگان داخلی مقوله واردات را به‌طور کلی نفی نکرده و مخالف آن نیستند، بلکه به دنبال توازن منطقی بین صادرات و واردات هستند، اما این چرخه وقتی معیوب می‌شود که دامپینگ یا قیمت‌شکنی‌ها در بازار به واسطه ارائه محصولات بی‌کیفیت و قیمت پایین صورت می‌پذیرد. مورد دیگری که قابل بحث است تعرفـه پایین واردات تایر است که این اجازه را به واردکنـندگان داده است که به هر میـزان که می‌خواهند این محصول را هرچند کم کیفیت وارد بازار داخلی کنند. از این رو درخواست تولیدکنندگان تایر از دولت محترم این است که در تعرفه واردات تایر برای برخی از کشورها تجدیدنظر کرده و با ایجاد تعرفه ویژه یا safeguard موجب کنترل و مدیریت واردات شوند.

یکی دیگر از چالش‌هایی که در این خصوص وجود دارد افزایش آمار بیکاری در جامعه است. از مهم‌ترین دلایل اصلی گسترش روزافزون بیکاری فرزندان ایرانی، گسترش واردات بی‌رویه محصولات و کالاهای خارجی است که مشابه آن حتی با کیفیت برابر توسط تولیدکنندگان داخلی ساخته می‌شود و جا دارد مسوولان به این امر نیز توجه داشته باشند.

مبحث مهم دیگری که قابل توجه است ارکان اقتصاد مقاومتی است که در بیانات حکیمانه مقام معظم رهبری به آن اشاره شده است که سه مورد مهم آن در این حوزه عبارتند از: حمایت از تولید ملی، مدیریت منابع ارزی و مدیریت مصرف اگر از حمایت ملی حمایت نشود صدمات جبران‌ناپذیری در این عرصه وارد می‌شود و توان عملیاتی تولیدکنندگان داخلی را کاهش داده و این صنعت را با اختلال مواجه می‌سازد. موضوع دیگری که می‌توان به آن اشاره کرد این است که بخش عمده‌ای از مواد خام مصرفی شرکت‌های تایرسازی در ایران از طریق شرکت‌های داخلی و صنایع پتروشیمی ‌داخل کشور تامین می‌شوند؛ از جمله دوده، کائوچو، روغن و به واسطه این ارتباط باید تولیدکنندگان داخلی در صنعت تایر به خرید مواد اولیه تولید داخل تشویق شده و خودکفایی صنایع و تامین نیاز کشور از طریق تولیدات داخل عملی شود و از آنجا که تولید صنعت تایر در کشور از مزیت نسبی برخوردار است و همان‌طور که اشاره شد بخشی از مواد اولیه صنعت تایر از مواد پایه نفتی تامین می‌شود؛ به‌عنوان مثال این صنعت کائوچو را به یک محصول تبدیل می‌کند و ارزش افزوده زیادی ایجاد می‌کند و از خام‌فروشی جلوگیری می‌کند، نیازمند توجه و حمایت بیشتری از سوی دولتمردان است. در مجموع با واردات بی‌رویه هم از نظر اقتصادی و هم از نظر مدیریت منابع ارزی دچار مشکل شده و باید در این زمینه‌ها تدابیر مناسب اتخاذ شود.

واردات قاچاق توان رقابت را از تایرسازان گرفته است

مهندس علیرضا انصاری

مدیرعامل شرکت آرتاویل تایر

طی دو، سه سال اخیر واردات تایر بدون ساماندهی و کنترل، باعث ایجاد اخلال و بی‌نظمی ‌در بازار تایر کشور شد که این امر ضمن کاهش تولید داخل حدود ۱۵ درصد، باعث کاهش قیمت‌های فروش و انباشت بیش از ۲۳ هزار تن در سال گذشته در انبار کارخانه‌های تولیدی شد. یکی از دلایل عمده واردات، افزایش تولید تایر در کشور چین است که این امر باعث شده تا سیل تایرهای بعضا بی‌کیفیت یا کم‌کیفیت و ارزان از مبانی مختلف به خصوص قاچاق وارد بازار ایران شود. ظرف یکی، دو سال اخیر تایرهای هندی نیز وارد کشور شده که ادامه این روند نه تنها صنعت تایر را تهدید می‌کند، بلکه باعث عدم رقابت شده و مانع بزرگی جهت ایجاد رغبت و انگیزه کافی سرمایه‌گذاران برای توسعه در این صنعت شده است.

در سال گذشته با تمهیدات قابل تقدیر وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ساماندهی واردات تایر، واردات روند کاهشی داشته است، اما تفاوت فاحش قیمت تایرهای چینی و هندی با تایرهای تولید داخل ایجاد Safe Guard جهت حمایت از صنایع داخلی را می‌طلبد. در بسیاری از کشورها مثل آمریکا، ترکیه، برزیل و هند تفرقه‌های ویژه و سنگین برای ورود تایر از چین وضع کرده‌اند. در سال‌جاری که به فرموده مقام معظم رهبری سال اقتصاد مقاومتی اقدام و عمل نامگذاری شده است و در فرمایشات ایشان به این نکته اشاره فرمودند که فروش و مصرف کالاهای خارجی باید به‌عنوان یک ضد ارزش تلقی شود مگر آنجا که مشابهش نیست، بنابراین مسوولان و سیاست‌گذاران کشور باید تدابیری بیندیشند تا اقتصاد کشور با کاهش واردات کالاهای مصرفی باعث شکوفایی تولیدات داخلی و اشتغال و کاهش وابستگی شود. البته افزایش رقابت پذیری از طریق تعرفه تایر، ترویج فرهنگ مصرف کالاهای داخلی و محدود کردن تبلیغ کالاهای خارجی و افزایش کیفیت کالاهای تولید داخل متناسب با کیفیت جهانی و جلب رضایت مشتریان تاثیر بسزایی در کاهش واردات خواهد داشت. واردات تایر باید ابزاری در جهت ایجاد آرامش در بازار عرضه و تقاضا و افزایش رفاه مردم و افزایش توان رقابتی داخل کشور باشد، اما اگر برای جلوگیری از واردات عمدتا قاچاق چاره‌ای اندیشیده نشود و تعرفه‌ها اصلاح شوند ضمن از دست دادن توان رقابتی تولیدکنندگان تایر در کشور، منجر به بیکاری و ضعف در اقتصاد کشور می‌شود.