بدون اصلاحات اقتصاد و اداری، موفق نیستیم

دکتر عیار رضایی

مشاور کمیسیون صنایع و معادن مجلس

این بسته بر اساس بخشی از راه‌‌حل‌هایی که در کشورهای پیشرفته برای خروج از رکود استفاده کرده‌اند، تهیه شده است. بسته پیشنهادی دولت که همراه با تحریک تقاضا، وام‌دهی و انبساط پولی و مالی است به بسته‌های خروج از رکودی که سایر کشورها برای خروج از رکود خود ارائه کرده‌اند، شباهت دارد.

باید توجه داشته باشیم که این بسته همراه با فضای خوب بین‌المللی که در آینده نزدیک شاهد آن خواهیم بود به عنوان مسکن می‌تواند بخشی از مشکلات را برای صنایع کوچک و متوسط حل کند. آنچه در این بسته پیشنهادی می‌بینیم و همچنین سیاست‌های ابلاغی و اجرایی که تا نگارش این متن اعلام شده، صنایع کوچک و متوسط سهم کمتری نسبت به بخش‌های متوسط به بالا دارد. اما باید صنایع کوچک و متوسط مورد عنایت بیشتری از طرف دولت قرار بگیرند تا تاثیری بیشتر در رونق اقتصادی داشته باشد. از آنجا که این صنایع بسیار آسیب‌پذیرند و اگر حمایت نشوند از بین خواهند رفت، انتظار می‌رود سیاست‌های مشوقی دولت شامل این صنایع نیز شود. به اعتقاد نگارنده، دولت در پی آن است که این مشکل را به طور کلی حل کند اما در برخی موارد با توجه به کمبود امکانات مالی و عدم ساز و کارهای لازم برای اجرا، دولت نمی‌تواند راهکارهای خود را عملی کند اما باید به دولت فرصت داد تا بتواند به راه‌حل جامع نزدیک شود.

اعتقاد بنده این است که صنایع بزرگ می‌توانند به فعال‌تر شدن صنایع کوچک و متوسط کمک کنند. اما به نظر می‌رسد دولت می‌توانست از صنایع کوچک و متوسط که دربسته خروج از رکود آمده است، حمایت بیشتری کند. ساز وکار لازم و حمایت از صنایع یا ناقص است یا مجریان قانون، ریسک ورود به موضوع را نمی‌پذیرند به همین خاطر ممکن است صنایع کوچک و متوسط با مشکلاتی رو‌به‌رو باشند. اما با پذیرش ریسک مربوطه، راه حل‌های بهتری برای صنایع کوچک و متوسط می‌توان پیشنهاد کرد. از آنجا که صنایع کوچک و متوسط نیروی محرکه اقتصاد هستند، سیاست‌گذاران کشور باید با بهره‌گیری از سیستم تحریک تقاضا که مشابه آن در کشورهای در حال توسعه و توسعه یافته صورت می‌گیرد، از این صنایع در کشور ما حمایت کنند. این در حالی است که مسوولان اجرایی در بیشتر مواقع کم دردسرترین راهکار را برای تصمیم‌گیری انتخاب می‌کنند که ریسک آن کم و قابل کنترل باشد. از طرفی، یکی از مشکلات صنایع کوچک و متوسط، نبود معیار و شاخص‌های لازم اندازه‌گیری است و همچنین ورود به مسائل مدیریتی درخصوص صنایع کوچک و متوسط پردردسر است. اما با این وجود باید به دولت فرصت داد تا طرح خود را کامل کند. برای خروج از رکود و تجربه رشد بالای اقتصادی پیش‌نیازهایی وجود دارد که عبارتند از:

۱- برگرداندن اعتماد به بازار

۲- دخالت کمتر دولت در مسائل اقتصادی

۳- اعتماد به مکانیزم قیمت‌ها به جای دخالت دولت، (استفاده ازتجربه رکودهای اقتصادی بین‌المللی به خصوص آمریکا این مفهوم را نشان می‌دهد که در رکود ۱۹۲۰، مداخله دولت‌ها و سیستم اقتصادی در مکانیزم قیمت‌ها کمتر بود و خروج از رکود به سرعت انجام گرفت. اما در رکود ۱۹۲۹ به علت دخالت دولت زمان خروج از رکود طولانی شد.)

۴- مشکل بحران بدهی‌ها الف: بدهی دولت به بانک‌ها، بدهی دولت به پیمانکاران، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و عدم وصول مطالبات بانک‌ها ب: مشکل اعتبار ج- مشکل اقتصاد کلان کشور

۵- حل مشکل قاچاق (دولت از مکانیزم‌های شناخته شده بین‌المللی که کشورهای مختلف آن را به خوبی اجرا می‌کنند و جواب گرفته‌اند استفاده کند)

۶- مبارزه ریشه‌ای با مفاسد اقتصادی

۷- کوچک‌سازی دولت و واگذاری کارها به مردم

۸- فعال نمودن دیپلماسی برای فتح بازارهای جدید

۹ - برقراری ارتباطات اقتصادی فعال با کشورهای همسایه

۱۰- اصلاح نظام مالیاتی و گمرکی. رعایت این پیش نیاز‌ها به حل مشکل تولید و بازار کمک خواهد کرد و دولت می‌تواند از تمام توان خود در جهت کمک به کلیه صنایع استفاده کند. اما یک اصل اقتصادی وجود دارد مبنی بر اینکه ما نباید در صنایعی که شانس بقا در آن را نداریم، بیش از حد هزینه کنیم. به این منظور باید مشوق‌های اقتصادی چارچوب دار طراحی شوند تا صنایع بتوانند خود را نوسازی کنند.

به‌طور کلی آنچه دولت دربسته خروج از رکود پیشنهاد کرده، دربعضی از کشورهای دیگر نیز نتیجه خوبی داشته است. اما بدون اصلاحات اقتصادی و اداری این طرح و طرح‌های شبیه آن موفق نخواهند بود. همانگونه که در کوچک‌سازی دولت، خصوصی‌سازی و نظام مالیاتی موفق نیستیم و علت آن نبود اصلاحات اقتصادی و اداری است که باید با دیگر اصلاحات لازم انجام شود تا سیاست‌های این چنینی به کارآید. از طرفی دیگر نیز می‌توان گفت که این بسته نقاط قوت فراوانی نیز دارد و مثل دیگر طرح‌ها، نقاط ضعف‌هایی هم دارد که رفته رفته می‌توان آن را اصلاح کرد و قاعدتا هیچ طرحی نمی‌تواند در اقتصاد ما جامع و کامل باشد و هر طرح از طرف هر کس می‌تواند منتقدان خود را داشته باشد.اما اعتقاد بنده این است که قبل از هر اقدامی باید بدانیم که بدون اصلاحات اقتصادی و بوروکراسی پیش برنده و مدیران توانا و شجاع نمی‌توان حتی بهترین طرح‌ها را با موفقیت اجرا کرد. مجموع این اقدامات می‌تواند بخشی از اقتصاد مقاومتی باشد که مسوولان کشور هر روز به آن تاکید می‌کنند.