سیاست آیزنهاور یا روزولت؟
به سختی می‌توان تغییری ناگهانی در سیاست‌های ریاست‌جمهوری پیدا کرد که از تغییرات ناگهانی سیاست‌ها از دوره ترامپ به دوره بایدن فراگیرتر باشد اما به‌نظر می‌رسد برنامه‌های بایدن آن‌قدر که در نگاه اول به‌نظر می‌رسد رادیکال نیست. غیرمعمول‌‌ترین مولفه دوره ۱۰۰ روزه ریاست‌جمهوری بایدن، میزان بالای پولی است که او برای کمک به اقتصاد در نظر گرفته است: برنامه ۱۹۰۰ میلیارد دلاری نجات آمریکا در ماه مارس تصویب شد و زمینه رشد ۷درصدی اقتصاد آمریکا در سال‌جاری میلادی را فراهم می‌کند. برنامه ۳/ ۲ هزار میلیارد دلار برای توسعه زیرساخت‌ها و... در نظر گرفته شده و برنامه ۱۸۰۰ میلیارد دلاری چند روز پیش برای حمایت از خانواده‌ها و نیروی کار پیشنهاد شد.
آخرین بار که چنین بودجه عظیمی برای بخش‌های مختلف اقتصاد در نظر گرفته شد در دوره جنگ جهانی دوم بود. اما برنامه عظیم حمایت مالی در آمریکا، ۴۰۰ روز قبل از سوی ترامپ آغاز شد. ترامپ یک برنامه ۲۳۰۰ میلیارد دلاری به تصویب کنگره رساند و در ماه دسامبر سال پیش نیز ۹۰۰ میلیارد دلار برای حمایت از خانواده‌ها و کسب‌وکارها در عبور از دوره همه‌گیری تصویب شد. اهداف بایدن بسیار متفاوت است. اما جریان پول مدت‌ها پیش از استقرار او در کاخ‌سفید شروع شده بود. در واقع همه‌گیری کرونا از سال پیش سبب افزایش قابل ملاحظه نقش دولت در اقتصاد آمریکا شده است.
برخی اقتصاددان‌ها از جمله لورنس سامرز، مشاور اوباما معتقد است بایدن با اقدامات خود ریسک رکود در اقتصاد را بالا برده است. از دید سامرز، احتمال بیش از حد داغ شدن اقتصاد مانند آنچه در دهه ۱۹۷۰ مشاهده شد ۳۰ درصد است. اقتصاد آمریکا یا با رشد قابل ملاحظه تورم مواجه خواهد شد یا رکودی که حاصل اقدامات بانک‌مرکزی برای مهار نرخ بالای تورم است.
رفتار دولت بایدن با آنچه دولت ترامپ داشت به کلی متفاوت است. ترامپ همواره در رسانه‌ها مطرح بود و آمریکایی‌ها هیچ جایی برای دور ماندن از اخبار مربوط به او و توییت‌های وی نداشتند اما در دولت بایدن روال کار به کلی تغییر کرده است. به این معنا که مانند قبل از دوران ترامپ، سخنگوی کاخ‌سفید نشست برگزار می‌کند و تمامی اعضای دولت و کارکنان کاخ‌سفید افراد شایسته، باتجربه و جدی هستند. در نظرسنجی‌ها مشخص شده که آمریکایی‌ها از بازگشت آرامش و قابل‌پیش‌بینی بودن امور راضی هستند. در بین اقلیت‌های‌نژادی این تغییر کاملا آشکار است. یکی از اساتید دانشگاه اموری می‌گوید: «در دوره بایدن احساس می‌کنیم بار دیگر می‌توانیم نفس بکشیم. پیامی که از کاخ‌سفید منتشر می‌شود کاملا تغییر کرده است.»
در حوزه کمک به اقتصاد، پول‌هایی که به شکل چک‌های ۱۴۰۰ دلاری به مردم داده شده به آنها کمک می‌کند در دوره اجرای واکسیناسیون به زندگی ادامه دهند. اما این کمک‌ها نقشی در اصلاحات ساختاری ندارند. برنامه توسعه زیرساخت‌ها، کمک به تولید خودروهای برقی و گسترش اینترنت از دیدگاه کارشناسان برنامه‌های خیلی بزرگ نیستند. زیرا در یک دوره زمانی طولانی اجرا خواهند شد. یکی از تحلیلگران می‌گوید: «از دید من، بایدنومیکس یک برنامه جاه‌طلبانه است، اما رفرمیستی نیست. آمریکا به شدت به سرمایه‌گذاری جدید در نیروی انسانی و زیرساخت‌ها نیازمند است. اما من مایل بودم شاهد برنامه‌های استراتژیک در پس پیشنهادهای ارائه شده از سوی بایدن باشم.» البته اهداف بایدن در حوزه مبارزه با تغییرات آب و هوایی یعنی کاهش ۵۰ درصدی انتشار گازهای گلخانه‌ای تا پایان دهه حاضر یک تغییر واقعی در پارادایم است. ولی کارشناسان می‌گویند تحقق این برنامه آسان نیست.
برای بایدن، چین یک چالش داخلی و خارجی است. در این زمینه سیاست‌هایی که طی ۱۰۰ روز نخست ریاست‌جمهوری بایدن دنبال شده تا اندازه زیادی همان سیاست‌های ترامپ است. هم دموکرات‌ها و هم جمهوری‌خواهان خواستار جدایی آمریکا از چین هستند. بایدن تغییری در تعرفه‌هایی که ترامپ بر کالاهای صادراتی چین اعمال کرده بود نداده، اما برخلاف ترامپ که بر کالاهای صادراتی همپیمان‌های آمریکا نیز تعرفه اعمال کرد، بایدن بر هدف بزرگ‌تر یعنی کاهش وابستگی اقتصاد آمریکا به چین تمرکز کرده، نه کاستن از کسری تجاری آمریکا. بایدن قصد دارد از طریق تقویت ائتلاف‌های تجاری و اقتصادی، زمینه ارتقای توان اقتصاد آمریکا و مقابله با چین را فراهم کند.
حالا این سوال مطرح است که ۱۰۰ روز دیگر وضعیت به چه شکل خواهد بود؟ به احتمال زیاد ۱۰۰ روز دیگر، آمریکا به ایمنی جمعی در برابر کرونا نزدیک‌تر شده، سرعت بهبود شرایط اقتصادی افزایش یافته و ائتلاف‌هایی که آمریکا در آنهاست تقویت شده است. واقعیت این است که یک عامل مهم نفوذ جهانی آمریکا، میزان همراهی این کشور با همپیمان‌های خود و شایستگی‌هایی است که در داخل آمریکا وجود دارد. ۱۰۰ روز نخست ریاست‌جمهوری بایدن نشان می‌دهد او در همین مسیر درحرکت است یعنی نزدیک شدن به همپیمان‌ها، مهار کرونا و تقویت اقتصاد. در مرحله بعد، دولت بایدن احتمالا به مساله چین و روسیه خواهد پرداخت.
