فتح قله سه ساله
شیوع ویروس کرونا بخش‌های بزرگی از اقتصاد چین را که شریک تجاری اروپاست به تعطیلی کشانده و طبیعی است که نرخ رشد اقتصادی تمام این کشورها کاهش می‌یابد. وضعیت نگران‌کننده و پرابهام اقتصادهای یادشده سرمایه‌گذاران را به سمت سهام و اوراق قرضه آمریکا سوق داده و بسیاری از سرمایه‌گذاران بین‌المللی ارزهای در اختیار خود را به دلار تبدیل کرده‌اند، در نتیجه ارزش این ارز بالا رفته است. اقتصاددان ارشد موسسه آکسفورد‌اکانامیکس می‌گوید: «سرمایه‌گذاران تحت‌تاثیر ویروس کرونا دچار وحشت شده‌اند و نیز نرخ رشد اقتصاد جهان در حال کاهش است. این یک وضعیت نگران‌کننده محسوب می‌شود که مشخص نیست تا چه وقت ادامه پیدا خواهد کرد. هرگاه چنین شرایطی پدید می‌آید سرمایه‌گذاران به سمت دارایی‌های با پشتوانه دلار حرکت می‌کنند.» سال‌جاری میلادی شاخص دلار رشد قابل‌ملاحظه‌ای داشته و به بالاترین میزان از آوریل سال ۲۰۱۷ رسیده است. تنها در ماه جاری میلادی ارزش دلار در برابر یوآن چین یک درصد رشد کرده و از ابتدای سال‌جاری تاکنون ارزش دلار در برابر یورو، ین و پوند انگلستان به ترتیب ۵/ ۳ درصد، ۳ درصد و ۵/ ۲ درصد بالا رفته است.
همانطور که بیان شد منطقه یورو، ژاپن و انگلستان در ماه‌های گذشته وضعیت اقتصادی مناسبی نداشته‌اند. در بخش‌های تولید کارخانه‌ای و خدمات شاخص فعالیت‌ها در منطقه یورو پایین‌تر از ۵۰ است یعنی فعالیت‌ها در حال کاهش است. همچنین در سه ماهه پایانی سال گذشته اقتصاد انگلستان و آلمان هیچ رشدی نداشتند. وضعیت اقتصاد ژاپن بسیار نگران‌کننده‌تر است. در سه ماهه پایانی سال قبل نرخ رشد اقتصادی این کشور منفی بود. با آنکه پیش‌بینی می‌شود در فصول آینده وضعیت اقتصادهای یاد شده بهتر شود اما در هر حال اکنون ضعف فراگیر در این اقتصادها وجود دارد و نیز اثرات شیوع ویروس کرونا هنوز به‌طور کامل مشخص نیست. فعلا شاهد کاهش فعالیت‌های اقتصادی و روابط تجاری چین با اقتصادهای بزرگ هستیم.
هفته گذشته اعلام شد شاخص اعتماد اقتصادی در آلمان بار دیگر کاهش یافته زیرا تولید کارخانه‌ای این کشور که ستون فقرات آن است در اثر شیوع ویروس کرونا در چین دچار ضعف بیشتر شده و در آینده ضعف بیشتری در آن رخ خواهد داد؛ زیرا چین یک مشتری کلیدی کالاهای صنعتی آلمان و خودروهای ساخت این کشور است. نتیجه این تحولات، ضعف ارزهای ملی در ژاپن و انگلستان و کاهش ارزش ارز واحد اروپایی در برابر دلار است. سرمایه‌گذاران اخیرا با سرعت بیشتری به سمت دارایی‌های دلاری حرکت کرده‌اند. در هفته‌ها و ماه‌های آینده برخی ابهام‌ها درباره اثرات شیوع ویروس کرونا و دیگر عوامل موثر بر اقتصادهای یاد شده رفع می‌شود؛ اما رشد ارزش دلار صرفا حاصل ضعف اقتصادهای بزرگ نیست. اقتصاد آمریکا از شیوع ویروس کرونا تاثیر قابل‌ملاحظه‌ای نپذیرفته است و انتظار می‌رود تعهدات فاز نخست توافق تجاری بین چین و آمریکا طی ماه‌های آینده اجرا شود.
اما عامل بعدی عملکرد مثبت شاخص دلار، بالاتر بودن نرخ‌های بهره در آمریکا در مقایسه با اقتصادهای توسعه‌یافته است. نرخ مبنای بهره در آمریکا در حال‌حاضر بین ۵/ ۱ درصد تا ۷۵/ ۱ درصد است درحالی‌که در بسیاری از اقتصادهای توسعه‌یافته این نرخ‌ها در محدوده‌های منفی قرار دارد و انتظار می‌رود برای مدتی نسبتا طولانی شرایط به همین شکل باشد. بازدهی اوراق خزانه در آمریکا که یک معیار برای اندازه‌گیری بازدهی سرمایه‌گذاری‌هاست بر مبنای استانداردهای داخلی این کشور کاملا پایین اما نسبت به نرخ‌های بین‌المللی بسیار بالاست. هفته گذشته نرخ بازدهی اوراق خزانه دو ساله حدود ۵/ ۱ درصد بود درحالی‌که در ژاپن و آلمان این اوراق بازدهی منفی دارند.
رشد ارزش دلار هم اثرات منفی برای اقتصاد آمریکا دارد و هم اثرات مثبت. برای مثال دلار قوی کالاهای وارداتی را برای مصرف‌کنندگان آمریکایی ارزان می‌کند در نتیجه بر مصرف افزوده می‌شود، اما رشد ارزش دلار به صادر‌کنندگان آمریکایی لطمه وارد می‌کند؛ زیرا قیمت محصولات آنها را برای مصرف‌کنندگان خارجی بالا می‌برد. این یک زیان بزرگ برای شرکت‌های بورسی است. از سوی دیگر رشد ارزش دلار دردی از اقتصاد آمریکا دوا نمی‌کند. از اواخر سال ۲۰۱۸ سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و تولید کارخانه‌ای در این کشور در حال کاهش بوده و رشد ارزش دلار به این بخش‌های اقتصاد کمکی نمی‌کند. کالاهای صادراتی آمریکا از هواپیما و اتومبیل گرفته تا سویا تحت‌تاثیر رشد ارزش دلار مزیت رقابتی خود را از دست می‌دهند و این به معنای ضعف بیش از پیش بخش تولید کارخانه‌ای و... است. در واقع تولید‌‌کنندگان طیفی گسترده از کالاها از ماشین‌آلات کشاورزی تا لوله‌های انتقال نفت و گاز همگی تحت‌تاثیر منفی این وضعیت قرار می‌گیرند. نکته دیگر اینکه کاهش نرخ رشد اقتصادهای دیگر تقاضای خارجی برای کالاهای آمریکایی را پایین می‌آورد.
تردیدی وجود ندارد که به‌دلیل قدرتمندی دلار در مقایسه با دیگر ارزهای معتبر، بخش تولید کارخانه‌ای در اقتصاد آمریکا همچنان زیان خواهد دید البته این تنها عامل فشار بر این بخش نیست. ضعف اقتصاد جهان، تعرفه‌هایی که بر کالاهای صادراتی آمریکا اعمال شده و ابهام‌ها درباره آینده، سه عامل مهم دیگر ضعف در بخش تولید کارخانه‌ای آمریکا هستند. به باور تحلیلگران این عوامل ضعف به‌زودی از میان نخواهند رفت. اما بسیاری از کارشناسان معتقدند وجود این عوامل سبب عملکرد منفی شاخص دلار در سال‌جاری نمی‌شود؛ زیرا ارزش ارزهای معتبر در برابر دلار تحت فشار شدید قرار دارد.
