دو فرصت جدید پیش‌رو

یاسین سعیدی
پژوهشگر

مساله اقتصادی و در رأس آن ایجاد اشتغال، همیشه در دولت‌های مختلف از اهمیت بالایی برخوردار بوده است، به‌طوری‌که می‌توان اهمیت ایجاد اشتغال در شرایط حساس کنونی جامعه را به جریان خون در رگ تشبیه کرد. توجه به مسائل اقتصادی به‌ویژه ایجاد اشتغال از آنجا ناشی می‌شود که سال 1396 از سوی مقام معظم رهبری به‌عنوان سال اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال نام‌گذاری شده است و این به‌نوبه خود مسوولیت دولت دوازدهم را بیش‌ازپیش سنگین می‌کند. برای ایجاد اشتغال، نیاز به برنامه‌ریزی و مدیریت هدفمند در کنار سایر عوامل تاثیرگذار است. در ادامه سعی شده به مهم‌ترین مولفه‌ها اشاره شود. اشتغال به سرمایه‌گذاری جدی و مداوم نیاز دارد: ایجاد اشتغال برای جوانان در گرو آماده‌سازی زمینه و سرمایه‌گذاری است. یکی از مهم‌ترین بسترسازی‌ها برای سرمایه‌گذاری، جذب سرمایه‌گذاری و هدایت پول‌ها از بازارهای دلالی به سمت بنگاه‌های اقتصادی است تا به‌صورت هدفمند در این حوزه عمل شود. قبل از سال 1392 شاهد متوقف شدن سرمایه‌گذاری‌ها بودیم، اما در چهار سال گذشته سرمایه‌گذاری‌هایی برای ایجاد اشتغال از سوی دولت انجام شد که البته کافی نبود. ادامه سرمایه‌گذاری‌ها تا چهار سال آینده (1400-1396) می‌تواند بخش مهمی از مساله اشتغال را در کشور حل کند.

نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در ایجاد اشتغال: دولت در چهار سال گذشته برای تاسیس 3 هزار شرکت دانش‌بنیان مجوز صادر کرد. شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در گسترش فناوری نقش مهمی داشته باشند. درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان در سال گذشته 30 هزار میلیارد تومان بوده و این نشان می‌دهد با هدفمندتر کردن تاسیس این شرکت‌ها و نظارت بر آن‌ها می‌توان گام مهمی در ایجاد اشتغال برای جوانان برداشت.

توجه ویژه به صنعت گردشگری، شرط حل بحران اشتغال: بسیاری از صاحب‌نظران معتقدند معمای اشتغال در کشور می‌تواند با توجه ویژه به صنعت گردشگری حل شود. از گردشگری به‌عنوان صنعت اشتغال‌آفرین یاد می‌شود که اتفاقا زودبازده نیز هست. توجه به صنعت گردشگری با توجه به جاذبه‌های متنوع گردشگری و نقاط توریستی کشورمان می‌تواند به‌تنهایی بخش عظیمی از بحران اشتغال در کشورمان را حل کند که متاسفانه درگذشته به دلایل مختلف به آن توجه نشده است. برای رونق این صنعت ابتدا نیاز به آماده شدن زیرساخت‌هایی است. ازجمله مهم‌ترین زیرساخت‌های صنعت گردشگری می‌توان به هتل‌ها و مراکز اقامتی زنجیره‌ای و بین‌المللی، گسترش خدمات، مدیریت هدفمند، برنامه‌ریزی بلندمدت، سیستم اطلاعاتی کارآ، تبلیغات و بازاریابی گسترده، مباحث سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، افزایش مهارت نیروی انسانی، افزایش کیفیت راه‌ها، جاده‌ها و راه‌آهن اشاره کرد.

عدم فراهم‌سازی زیرساخت‌های لازم در کشور، در جهت ایجاد اشتغال باعث ناممکن شدن جذب میلیون‌ها گردشگر شده است. ارائه این آمار در حالی است که از زمان توافقات هسته‌ای در سال 2015 میزان ورود گردشگران خارجی به شهرهایی مانند تهران، یزد، شیراز، کرمان، تبریز، منطقه دریایی خزر و به‌ویژه استان اصفهان با بیش از 20 هزار اثر تاریخی، افزایش ‌یافته است؛ به‌طوری‌که بر اساس آمارهای دولتی، تعداد ورود گردشگران خارجی به ایران از 8/ 3 میلیون نفر در سال 2012 به 2/ 5 میلیون نفر در سال 2015 رسیده است. درآمد بخش گردشگری ایران که دارای 21 مکان ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو است، در سال 2015 میلادی از 8 میلیارد دلار فراتر رفت. آمار و ارقام نشان می‌دهد توجه به صنعت گردشگری برای ایجاد اشتغال در دولت دوازدهم باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

همچنین پروراندن بخش خصوصی، توجه به بازار خرید و صادرات در کنار تعامل سازنده با دنیا، افزایش صادرات غیرنفتی، بهره‌گیری از ظرفیت‌های بلااستفاده در صنایع، سرمایه‌گذاری و توجه به بخش کشاورزی، صادراتی کردن استان‌های مرزی در جهت کاهش قاچاق کالا و ایجاد اشتغال برای جوانان بومی و... از عوامل مهم تاثیرگذار برای ایجاد اشتغال است. به‌هرحال توجه به ایجاد اشتغال یکی از حساس‌ترین و ضروری‌ترین مسائل اقتصادی و به نوعی نبض دولت دوازدهم است؛ چرا که ایجاد اشتغال یکی از مهم‌ترین ابزارهای کاهش بیکاری، فقر، نابرابری و حرکت در مسیر توسعه یافتگی است. امید است دولت دوازدهم در چهار سال پیش‌رو با تدبیر و درایت، با ثبات‌تر و محکم‌تر از قبل در حوزه اشتغال گام بردارد و برای رسیدن به چنین موفقیتی باید ضرورت اشتغال در برنامه‌های دولت به‌صورت همه جانبه درک و لحاظ شود.