راه‌حل رفع تحریم «U-turn»

دکتر رضا بوستانی

کارشناس اقتصادی

تا پیش از سال ۲۰۰۸ بانک‌های ایرانی به واسطه بانک‌های خارجی (غیرآمریکایی) از چرخه دلار استفاده می‌کردند. این نوع همکاری در نظام بانکی با عنوان «U-turn» شناخته می‌شود. به عبارت دیگر بانک‌های ایرانی بدون داشتن ارتباط مستقیم با سیستم بانکی آمریکا و با استفاده از بانک‌های دیگر از خدمات دلاری بهره می‌بردند چراکه هرگونه استفاده از دلار در نظام بانکی در هرکجای جهان نیازمند تسویه نهایی در فدرال‌رزرو آمریکا است. بر همین اساس ایران می‌توانست مهم‌ترین تجارت خارجی خود یعنی فروش نفت خام را با استفاده از دلار انجام دهد. همچنین در طرف دیگر و در واردات از ارز دلار استفاده کند. این اجازه استفاده از ارز دلار بر اساس مقرراتی بود که در آمریکا وجود داشت. در سال ۲۰۰۶ برای یکی از بانک‌ها و در سال ۲۰۰۸ برای تمام بانک‌های ایرانی u-turn بسته شد. این در حالی بود که پس از انقلاب اسلامی ایران، آمریکا به ایران اجازه داده بود که از این فرآیند استفاده کند. بعد از این چند قانون در آمریکا تصویب شد که هدف آن اعمال محدودیت بر بخش مالی اقتصاد ایران بود.

حل معضل U-turn

در برجام رئیس‌جمهوری آمریکا یکسری قوانین علیه ایران را تعلیق کرد، در چند مورد نیز برای توافق هسته‌ای ایران، رئیس‌جمهوری آمریکا از اختیارات قانونی خود استفاده کرد، برای رفع این تحریم نیز رئیس‌جمهوری آمریکا به دلیل اختیارات بالایی که دارد، می‌تواند وارد عمل شود. به‌طور مثال دولت آمریکا می‌تواند به ایران اجازه دهد در موارد خاصی، U-turn استفاده کند. به نظر می‌رسد با توجه به اینکه برجام با مذاکره به نتیجه رسیده است، تحریم‌های مربوط به سیستم بانکی نیز که منجر به مختل شدن چرخه u-turn شده است، می‌تواند با مذاکره برطرف شود. آمریکا متعهد شده است که ایران از منافع ناشی از برجام بهره‌مند شود، از این نظر این تعهد برگ برنده‌ای برای ایران است. ایران می‌تواند ادعا کند که به اندازه کافی از برجام ذی‌نفع نشده است. سخنان دکتر سیف نیز در آمریکا در همین راستا بود. منظور رئیس بانک مرکزی این بود که ما باید تمام نتایجی را که در برجام پیش‌بینی شده است به عینه مشاهده کنیم. در نهایت اینکه اگر دولت آمریکا عزم جدی برای بهره‌مندی ایران از برجام داشته باشد، می‌تواند این محدودیت‌ها را رفع کند.