گروه بازرگانی: گسترش روابط تجاری ایران و روسیه یکی از برنامه‌های کشور در برنامه پنجم توسعه بود که به علت مشکلاتی که بین این دو کشور وجود داشت، هنوز محقق نشده است. این در حالی است که اکنون شرایط ایران مثل گذشته نیست و ورود هیات‌های تجاری خارجی به ایران به‌صورت روز افزون ادامه دارد. بر همین اساس متولیان تجارت هشدار دادند در صورتی که روس‌ها همچنان مناسبات تجاری خود با ایران را در حد حرف نگه دارند و پیشرفتی حاصل نشود، کشورهای دیگر از روسیه پیشی خواهند گرفت.

همایش فرصت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری ایران، روسیه و کشورهای مشترک‌المنافع دو روز گذشته در حالی برگزار شد که رئیس اتاق بازرگانی تهران در این همایش با تاکید بر ضرورت احیای خط آهن ایران و روسیه، گفت: موافقت‌نامه کریدور شمال به جنوب جدی گرفته‌ نشده است. مسعود خوانساری اظهار کرد: با پایان مذاکرات که با پشتیبانی چین و روسیه روابط بهتر شد، اکنون دریچه جدیدی برای بازارهای صادراتی ایجاد شده است.


وی با اشاره به بازار نسبتا بزرگ روسیه در حوزه‌های مختلف از جمله صنایع غذایی، گفت: کشور ما تجربه خوبی در زمینه صادرات مواد غذایی دارد، اما آن‌طور که باید سهم خود را در این بازار پیدا نکرده‌ایم. رئیس اتاق بازرگانی تهران به موافقت‌نامه‌ای که برای کریدور شمال به جنوب به امضا رسیده اشاره کرد و گفت: این مسیر از هند شروع شده و به روسیه ختم می‌شود که نقش ایران در این میان بسیار جدی است، اما در دولت‌های نهم و دهم پیگیری جدی در این زمینه صورت نگرفت، در صورتی که اگر روی آن تمرکز کنند، در زمینه دریایی و جاده‌ای در کریدور شمال به جنوب ظرفیت‌های بسیار خوبی وجود دارد. وی با اشاره به نقش حمل‌ونقل ریلی خاطرنشان کرد: به‌دلیل منازعات بین ارمنستان و آذربایجان ارتباط ریلی ما با روسیه قطع شد، در صورتی که با راه‌اندازی خط آهن هزینه‌های حمل‌ونقل برای کالاهای صادراتی بسیار کاهش خواهد یافت.


خوانساری این را هم گفت که در بحث دریای خزر از یکسری کشتی‌های کوچک استفاده می‌کنیم، ولی امکان سرمایه‌گذاری در این زمینه وجود دارد. رئیس اتاق بازرگانی تهران با بیان اینکه در بحث انرژی هسته‌ای هر دو کشور مزیت‌های نسبتا بالایی دارند، گفت: اگرچه قیمت نفت نوسان دارد، ولی در بحث پتروشیمی اگر هر دو کشور در کنار هم باشند، می‌توانند نقش اساسی در این زمینه ایفا کنند. وی اظهار کرد: در مورد استخراج منابع از دریای خزر نیز در سال‌های گذشته بحث‌های زیادی شده، اما هنوز نتوانسته‌ایم اختلافات را برطرف کنیم و در طول این زمان به‌‌رغم سوابق بیشتر درگیر مسائل سیاسی و ایدئولوژیک بوده‌ایم و شریک استراتژیک نیز با بیان اینکه روس‌ها فقط در حد حرف توسعه مناسبات تجاری با ایران را دنبال می‌کنند، نسبت به پیامد ورود هیات‌های تجاری خارجی به کشور هشدار داد. اسدالله عسگراولادی به وضعیت روابط تجاری دو کشور اشاره کرد و گفت: در برنامه پنجم توسعه بنا بود، تا با روسیه روابط تجاری خود را گسترش دهیم؛ اما مشکلات عدیده‌ای که طی سال‌های اخیر بین ما و جمهوری روسیه وجود داشته هنوز پابرجاست و ما هنوز نتوانسته‌ایم به اهداف دلخواهمان برسیم. وی به دیدارهای یک سال اخیر خود با وزرا و سفرای روس در ایران و روسیه اشاره کرد و گفت: هر بار و هرجا صحبت از مناسبات و حجم روابط تجاری بین دو کشور شده، مسوولان روسیه از آن استقبال کرده‌اند؛ اما در عمل اتفاقی نیفتاده است و چند ایستگاه بازدارنده همچنان پابرجا است.


عسگراولادی وضعیت بی‌ثبات روسیه به‌دلیل تحریم‌ها علیه این کشور را یکی از مسائلی دانست که سبب شده پول روسیه یعنی روبل دچار نوسان شود و افزود: خریدار روسی تمایل ندارد، غیر از روبل کالایی بخرد و از آن طرف صحبت کرده‌ایم که قرارداد دوجانبه روبل و ریال برقرار شود که تاکنون محقق نشده است. رئیس اتاق ایران و روسیه مشکلات بانکی به‌دلیل تحریم‌های ایران را نیز سد دیگری بر سر راه تجارت دو کشور برشمرد و افزود: اگرچه مسوولان روسیه می‌گویند از تحریم‌های بانکی تبعیت نمی‌کنند، اما بانک‌های این کشور در عمل این کار را نمی‌کنند و وقتی یکی، دو بانک روس هم قرار است، با ایران همکاری‌ کنند، تحت تاثیر روانی تحریم‌ها وارد مدار کار عملا نمی‌شوند. عسگراولادی حمل‌ونقل را سومین مشکل بر سر راه تجارت ایران و روسیه دانست و گفت: در کشور ما حمل‌ونقل ریلی در خدمت تجارتمان نیست و حمل‌ونقل هوایی مانند کارگو برقرار نیست. همچنین پروازها از آسمان چچن و قزاقستان برای عبور دچار مسائل امنیتی هستند و از طرف دیگر حمل‌ونقل دریایی هم برای افزایش مبادلات تجاری با تسهیلات موجود پاسخگو نیست.


عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران نبود پرواز مستقیم به شهرهای جنوبی روسیه از جمله آستاراخان را از دیگر دغدغه‌های تجار برشمرد و گفت: ما به شهرهایی مانند ساراتوف و آستاراخان پرواز نداریم و باید بازرگانان به مسکو پرواز کرده و پس از 8 ساعت انتظار به آستاراخان بروند؛ در صورتی که ترکیه روزانه 5 ـ 4 پرواز مستقیم به روسیه دارد. وی خطاب به دولتمردان گفت: باید به خطوط هواپیمایی از جمله ایران ایر و ماهان فشار بیاورند تا در شهرهای شمالی کشور از جمله رشت، تبریز و مشهد خط پروازی مستقیم به جنوب روسیه برقرار شود. صدور روادید درازمدت و به دفعات از دیگر گلایه‌های رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه از طرف روسی بود که بازرگانان ایرانی همچنان برای آن دست به گریبانند و در این زمینه کار به کندی صورت می‌گیرد.