در دیدار سفیر روسیه با رئیس پارلمان بخش خصوصی مطرح شد
دورنمای مطلوب در روابط «تهران- مسکو»
گروه بازرگانی- تراز تجاری منفی بین ایران و روسیه و مشکلات بانکی و حمل و نقل بعد از تشدید تحریم‌ها از موضوعاتی بود که فعالان بخش خصوصی در دیدار با هیات روسی بر حل آن تاکید کردند. روابط ایران و روسیه به عنوان همسایه‌های غیر هم‌مرز که قبلا بیشتر به صورت «رابطه دولت‌های عالیه ایران و اتحادیه جماهیر شوروی» شناخته می‌شد، همواره مورد توجه بوده و این در حالی است که در سال‌های اخیر روابط این دو کشور بیشتر در حوزه سیاست خارجه و مساله ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای بوشهر متمرکز شده است. اما این تنها یک طرف ماجرا است و در عین حال که دو کشور در مسائل سیاست خارجه در برخی موارد همچون «بحران سوریه» اشتراک نظر داشته‌اند، در برخی موضوعات همچون صادرات گاز یا نفت به اتحادیه اروپا، بیشتر شبیه رقیب بوده‌اند تا رفیق. در همین حال با وجودی که تحلیلگران بر این باورند که در روابط بین ایران و روسیه ملاحظات سیاسی بالاتر از ملاحظات اقتصادی قرار دارد، اما در روابط اقتصادی، تجارت بین دو کشور مورد اهمیت بوده و این البته با فروپاشی اتحادیه جماهیر شوروی سابق در اواخر دهه ۱۹۸۰ و خصوصی شدن اقتصاد روسیه بیشتر به چشم می‌آید. «چالش‌هایی که در تبادلات تجاری بین دو کشور وجود دارد» در کنار «تراز تجاری منفی و بالابودن رقم صادرات روسیه به ایران در برابر رقم صادرات ایران به این کشور» نکاتی بوده که دلیل اصلی افزایش انگیزه برای حل مشکل، به‌خصوص از سوی طرف ایرانی بوده است.
برخی از کارشناسان بر این باورند برای اینکه این روابط تغییر کند و در حوزه تجاری دو کشور تحولی صورت گیرد، در رگ‌های آن تزریق خون تازه‌ای نیاز است، زیرا مشکل تنها با تشکیل کمیسیون‌ها قابل حل نیست. اما اگر دلیل اصلی تجارت ایران با روسیه مورد بررسی قرار گیرد، در ابتدا باید به اقتصاد روسیه که بیشترین بخش آن در دست بخش خصوصی است (تنها بخش نظامی و دفاعی این کشور در دست دولت روسیه است) دقت شود. حجم مبادلات تجاری این کشور در سال‌های اخیر بیش از ۷۳۵میلیارد دلار بوده و این در حالی است که با موازنه تجاری مثبت بیشترین درآمدهای ارزی حاصل از صادرات این کشور از صادرات مواد اولیه معدنی همچون نفت و گاز (بیش از ۷۰ درصد) بوده و البته بیشترین اقلام در صادرات غیرنفتی در بخش مواد غذایی و محصولات کشاورزی خلاصه شده است. در عین حال باید به سهم اقلام وارداتی روسیه نیز توجه کرد که بیشترین بخش آن متوجه ماشین‌آلات، تجهیزات و وسایل نقلیه است. نکته دیگر اقتصاد روسیه به تقسیم‌بندی تجارت این کشور به کشورهای مشترک المنافع همچون اوکراین، بلاروس و ۹ کشور دیگر بلوک شرقی اروپا و کشورهای استقلال یافته اتحاد‌جماهیر شوروی و کشورهای غیرمشترک المنافع بر می‌گردد که البته برخلاف تصور شرکای تجاری غیرمشترک المنافع همچون آلمان، هلند، چین و ایتالیا در کنار دیگر قدرت‌های بزرگ اقتصادی، بیشترین دادوستد را با روسیه داشته‌اند.
اما حجم مبادلات تجاری بین ایران و روسیه نیز در حالی در سالیان اخیر تا ۴میلیارد دلار برآورد شده است که بیشترین واردات ایران از روسیه مربوط به واردات چدن، آهن و فولاد (بیش از ۶۰ درصد)، رآکتورهای هسته‌ای و دیگ بخار آب گرم (نزدیک ۵ درصد) و چوب (نزدیک ۵ درصد) بوده و بیشترین صادرات ایران به روسیه نیز به میوه و خوراکی (نزدیک ۴۵ درصد)، وسایل نقلیه زمینی (نزدیک ۳۰ درصد) و سبزیجات و نباتات (نزدیک ۱۰ درصد) تعلق گرفته است. تحلیلگران با اشاره به نیاز بازار روسیه به مواد غذایی و ماشین‌آلات و وسایل نقلیه بر این باورند در وهله اول باید صادرات ایران به روسیه روی این دو بخش متمرکز شود و در ادامه با شناسایی چالش‌های موجود مسیرهای تازه‌ای برای افزایش تجارت بین دو کشور، مورد توجه قرار گیرد. مشکلات پیش روی تجارت بین دو کشور با توجه به فصل جدید دیپلماسی کشورمان باعث شده، فعالان بخش خصوصی در این روزها بیشتر از قبل برای حل مشکلات تجاری و بانکی خود تمایل به دیدار با طرف‌های روسی داشته باشند. به همین دلیل، روز گذشته در اتاق ایران جلسه مشترکی بین سفیر روسیه و هیات روسی و رئیس اتاق بازرگانی ایران به همراه چند نفر از اعضای هیات رئیسه برگزار شد که بیشتر حول محور مسائل بانکی و حمل و نقل بود.
روابط بانکی دو کشور خوب نیست
غلامحسین شافعی، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران در ابتدای دیدار با سفیر روسیه در ایران با اشاره به اینکه تجارت یک جاده دو طرفه است که باید تعادل بین تجارت دو کشور وجود داشته باشد از اینکه تراز تجاری بین ایران و روسیه منفی است، اظهار گلایه و البته اظهار امیدواری کرد: دو کشور باید تلاش کنند به سمت کم کردن فاصله تراز تجاری حرکت کنند. به گفته شافعی، طرف ایرانی اعلام آمادگی کرده اتاق مشترک ایران و روسیه ارتباطات تجاری استان‌های همجوار ایران و روسیه را توسعه دهند و برای افزایش تبادلات تجاری باید از مسیرهای نزدیک‌تر استفاده کنند، تا بتوانند در مسیر گسترش روابط دو کشور گام بردارند.
رئیس اتاق ایران در این دیدار به‌خصوصی‌سازی در اقتصاد روسیه نیز گریز کوتاهی داشت و بر این باور بود که همکاری‌های دو کشور باید بیشتر باشد، زیرا روسیه از معدود کشورهایی است که در زمان تحریم کمک کرد ایران برخی مشکلات را حل کند. شافعی با بیان اینکه با توجه به پیمان‌نامه‌های ویژه‌ای که روسیه با کشورهای اطراف ایران دارد، امکان برقراری همکاری‌های سه جانبه و چند جانبه وجود دارد و از نبود پیشرفت روابط بانکی بین دو کشور اظهار ناراحتی کرد. مشکلات حمل و نقل بین دو کشور از دیگر موضوعاتی بود که در جلسه دیروز مطرح شد. شافعی در این باره تصریح کرد که در زمینه حمل و نقل ریلی و زمینی پیشنهادهایی هست که می‌تواند در توسعه روابط اقتصادی موثر باشد. این در حالی است که سرعت حمل و نقل ریلی در مورد کالاهای ایرانی نگران‌کننده است، اما انتظار می‌رود این مشکل حل شود. شافعی در بخش پایانی صحبت‌هایش به روابط سیاسی خوب بین دو کشور اشاره و اظهار کرد که با تقویت اتاق‌های مشترک و جلوگیری از راه‌های غیرشفاف تجارت در زمینه خدمات فنی و مهندسی، امکان افزایش سطح تجاری و توسعه اقتصادی وجود دارد.
همکاری نفتی در ازای احداث راه‌آهن
لوان جاگاریان، سفیر روسیه در ایران نیز در دیدار صبح دیروز به فعال بودن تعاملات سیاسی ایران و روسیه به عنوان عامل موثر در افزایش روابط اقتصادی اشاره و تصریح کرد: به‌دلیل برخی مسائل روابط اقتصادی رو به کاهش است، اما روسیه با وجود مستقل بودن در تصمیم‌گیری‌ها زیر فشار تحریم‌ها بوده، اما اگر شرایط بهبود یابد به دنبال توسعه روابط اقتصادی با ایران است.
جاگاریان با اعتقاد به اینکه روسیه باید با ایران همکاری مستقیم داشته باشد، از آمدن وزیر توسعه اقتصادی روسیه به ایران در اول فروردین‌ماه خبر داد و گفت: با مذاکرات شرکت لوک اویل روسیه با مسوولان وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران، این شرکت آمادگی خود را برای بازگشت به طرح‌های صنعت نفت و گاز ایران اعلام کرده است. این مقام روسی خواستار مشارکت بیشتر ایران و روسیه برای اجرای طرح‌های اکتشاف و توسعه نفت و گاز در دریای خزر شد و تصریح کرد: به‌زودی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه برگزار می‌شود که محور برگزاری این کمیسیون مشترک اقتصادی توسعه همکاری‌های دوجانبه دو کشور در زمینه صنایع نفت و گاز است. سفیر روسیه در ایران تاکید کرد: در زمینه حمل و نقل و همچنین همکاری در حوزه نفت در برابر احداث راه آهن پیشنهادهایی داده شده است.
هیات تجاری روسیه به ایران می‌آید
اسداله عسگراولادی، رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه دیگر مقام مسوولی بود که در این دیدار حضور داشت و البته از آمادگی ایران برای ورود هیات روسی به کشور خبر داد و تصریح کرد: اتاق مشترک ایران و روسیه پنج نقطه مهم را در این کشور برای بازاریابی تعیین کرده است.
به اعتقاد رئیس اتاق مشترک ایران و روسیه، از روسیه انتظار می‌رود در روابط بانکی با ایران همکاری لازم را داشته باشد و اگر چه مشکل روادید تجار حل شده، اما امیدوار است مشکل روادید رانندگان نیز حل شود. همچنین اظهار امیدواری برای حل مشکلات حمل و نقل از دیگر مواردی است که عسگر اولادی تاکید کرد، طرف روسی قول همکاری داده است.
این عضو هیات نمایندگان اتاق ایران درباره مذاکرات نفتی نیز گفت: وزارت نفت در هفته جاری پاسخ درخواست روسیه مبنی بر برگزاری هرچه سریع‌تر کمیسیون مشترک اقتصادی دو کشور را ارسال می‌کند و بر این اساس، کمیسیون مشترک در سپتامبر یا آگوست (مرداد و شهریور سال ۹۳) برگزار خواهد شد. براساس برنامه‌ریزی‌های اتاق مشترک دو کشور در سال ۲۰۱۴ رونق صادرات و تجارت کالاهای ایرانی در روسیه در دستور کار است. در این میان اجلاس اتاق‌های مشترک کشورهای ساحلی دریای خزر در اردیبهشت ماه سال ۹۳ در آستاراخان و سال ۹۴ در بندر انزلی از دیگر مواردی است که برای توسعه روابط بین دو کشور بر آن تاکید شده است. به گفته عسگر اولادی، جایگاه روسیه ویژه است؛ به طوری‌که در برنامه ششم توسعه، این کشور جایگاه کلیدی خواهد داشت و البته دورنمای مطلوبی در سال ۲۰۱۴ برای روابط دو کشور متصور است.
ارسال نظر