واگذاری‌های 500 میلیون‌دلاری

گروه بازرگانی- نشست مشترک هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با ریییس سازمان بنادر و کشتیرانی چند روز پس از آن برگزار شد که لاشه ده‌ها دولفین بر سواحل خلیج‌فارس افتاده بود. اتفاقی که از آن به عنوان «خودکشی دولفین‌ها در اعتراض به آلودگی دریا» یاد می‌شود تعرفه‌های گران بندری، انتظار کشتی‌ها، نارسایی‌های پشتیبانی بندری، نبود امنیت در انبارهای CFC نبود طرح جامع حمل‌ونقل دریایی، برخوردهای نامناسب کشتیرانی‌های سایر کشورها و ضعف مدیریت در بندرهای تجاری از مهم‌ترین موضوعاتی بود که در این نشست مطرح شد. توفیق مجدپور، یکی از اعضای کمیسیون حمل‌ونقل اتاق تهران، با اظهار تاسف از بلا استفاده ماندن اسکله کاوه در قشم، بندر ساروچ در کنگان و بندر و اسکله آفتاب عنوان کرد: به دلیل دخالت سازمان‌های دولتی فعال در بنادر در حقوق حاکمیتی سازمان بنادر، با وجود توجه جدی این سازمان، حمایت از سرمایه‌گذاری بخش‌خصوصی در عمل تحقق نیافته است چراکه سایر سازمان‌های دولتی با بهانه‌هایی سرمایه‌گذاران را فراری داده و تاکید دارند که حضور بخش‌خصوصی در بنادر شامل سواحل نیست! در نتیجه مشکلات و موانعی را پیش روی آنها قرار می‌دهند. وی همچنین به اختصاص تسهیلاتی از محل حساب ذخیره ارزی برای حمایت از سرمایه‌گذاری در حوزه بنادر اشاره کرد و گفت: با وجود اختصاص چنین منبعی بانک‌های عامل معرفی سازمان بنادر را نادیده می‌گیرند و در برخی موارد حتی وثیقه‌های عجیبی چون ملک در فلان نقطه تهران طلب می‌کنند!

وی با تاکید بر اینکه بخش‌خصوصی برای سرمایه‌گذاری در تاسیس بندرگاه، شناور‌ها و ساخت اسکله‌ها به تسهیلات نیاز دارد خواستار رفع موانع پیش روی بانک‌های دولتی در تامین تسهیلات سرمایه‌گذاری در بخش بندر شد.

مجدپور در ادامه سخنانش انتقادات و مشکلات اعضای انجمن شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی را نیز بیان کرد. وی گفت: اعضای این انجمن از نبود امنیت در انبار‌های CFC شکایت دارند و خواستار تکمیل خطوط فرعی ریلی در محوطه بندر شهید‌رجایی و برطرف شدن مشکلات پشتیبانی این بندر هستند.

مجدپور از برخورد‌ها و یا فشار‌های غیر قانونی کشتیرانی مصر برای دریافت کرایه حمل بار اضافی نیز انتقاد کرد و خواستار نظارت جدی این کشتیرانی خارجی شد.

افزایش هزینه‌های بندری

در ادامه این نشست، بهرامی‌ نوشهر نیز به افزایش دو‌درصدی هزینه‌های بندری اشاره کرد و گفت: طبق دستورالعمل جدید تعرفه‌های بندری دو‌درصد کل LC به عنوان هزینه‌های بندری کسر می‌شود که رقم قابل توجهی است و علاوه بر آن ۱۰‌درصد کرایه نیز در صورت حمل با کشتی خارجی از سوی وزارت راه اخذ می‌شود که هزینه‌های واردات و صادرات را افزایش داده است.

وی همچنین با اشاره به ساخت یک بندر چند منظوره در بندر آستارا از اینکه این بندر راکد و بلا استفاده رها شده اظهار تاسف کرد و خواستار توجه سازمان بنادر برای راه‌اندازی این بندر شد.

تایدواتر خصوصی نیست

پدرام سلطانی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، نیز با اشاره به پتانسیل‌های جغرافیایی کشورمان در ترانزیت کالا بر لزوم برنامه‌ریزی برای استفاده از ظرفیت‌ها و نیز فراهم کردن زیرساخت‌ها تاکید کرد.

وی با مقایسه چشم‌انداز ظرفیت تخلیه و بارگیری بندر شهید‌رجایی و بندر دبی در امارات متحده عربی بیان کرد: ظرفیتی که در چند سال آینده برای بندر شهید‌رجایی در نظر گرفته شده است شش‌میلیون TEU است، این در حالی است که بندر دبی برای چند سال آینده خود دستیابی به ظرفیت ۲۵‌میلیون TEU را هدف قرار داده و به نظر می‌رسد از غفلت کشورمان در جدی نگرفتن بندر شهید‌رجایی و سرمایه‌گذاری در آن نهایت استفاده را می‌برد.

سلطانی در ادامه توسعه زیرساخت‌های بندر شهید‌رجایی را ناکافی شمرد و خاطرنشان کرد: کشورمان باید رشد بندر دبی و نیز بندر گوادر پاکستان که به تازگی چینی‌ها در آن به سرمایه‌گذاری کلان دست زده‌اند را جدی گرفته و جذب سرمایه‌گذاری در بندر شهیدرجایی را به عنوان یک ضرورت در دستور کار خود قرار دهد. وی به اهمیت بندر چابهار و نقش آن در کریدور شمال ـ جنوب اشاره کرد و نسبت به کم بودن میزان سرمایه‌گذاری‌ها در این بندر و از دست رفتن بازار ترانزیت آسیای میانه و صغیر هشدار داد.

سلطانی گفت: معتقدیم درباره فعالیت شرکت‌های خصوصی و وابسته به دولت در بنادر باید تفکیک ایجاد شود چراکه شرکتی مثل تایدواتر که عمده سهم آن متعلق به سازمان بنادر است، نمی‌تواند خصوصی باشد و دولتی بودن آن نشانگر تبعیض در رقابت با شرکت‌های خصوصی است. سلطانی با بیان اینکه طبق مطالعات انجام شده در آینده نزدیک بیش از ۴۰‌درصد کنترل عملیات حمل‌ونقل دنیا از سوی شرکت‌های بزرگ تسخیر خواهد شد، پیشنهاد کرد که خصوصی‌سازی بنادر به شرکت‌هایی چون تایدواتر هم تسری یافته و ایجاد انسجام در شرکت‌های بندری در دستور کار قرار گیرد چراکه در زمان ورود به سازمان تجارت جهانی اپراتور‌های کوچک حمل‌ونقلی قدرت رقابت خود را از دست خواهند داد.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران از گرانی هزینه‌های پشتیبانی نیز انتقاد کرد و گفت: به دلیل گرانی هزینه‌ اجاره زمین به عنوان تشکل صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی هنوز موفق به دریافت ۱۰ هکتار زمین برای صادرات نشده‌ایم.

وی خواستار تفکیک در عقد قرارداد اجاره زمین و اعمال تخفیف در صادرات شد و انعقاد قرارداد‌های یک طرفه از سوی سازمان بنادر را مورد انتقاد قرار داد.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران همچنین با اشاره به ایجاد ترافیک ساحلی و احداث مخازن نفتی عنوان کرد: با توجه به رشد صادرات فرآورده‌های نفتی، ایجاد مخازن کوچک در آینده نزدیک جواب‌گو نیست و نیز با توجه به اینکه سواحل از ظرفیت پهلوگیری کشتی‌های بزرگ بهره‌مند نیستند باید به توجیه اقتصادی این کار توجه شود لذا معتقدیم برای سرمایه‌گذاری در زمینه مخازن نفتی محل مناسب‌تری در بندرعباس مورد نیاز است.

وی ظرفیت تخلیه و بارگیری فله در بنادر کشور را که به زحمت به شش‌هزار تن می‌رسد بسیار پایین دانست.

سلطانی همچنین با انتقاد از بالا بودن تعرفه‌های بندری توصیه کرد: سازمان بنادر کلمه تخفیف را از لیست تعرفه خود حذف کند چراکه تعرفه‌های بندری سازمان بنادر بسیار گران‌تر از تعرفه‌های سایر کشور‌ها است و حتی در مقایسه با بنادر خلیج‌فارس و تعرفه‌های مشابه در کشور امارات به مراتب بیشتر است.

طرح جامع حمل‌ونقل دریایی

در ادامه مهرعلیزاده، دیگر عضو هیات نمایندگان تهران، پیشنهاد تدوین طرح جامع را مطرح کرد و خواستار تدوین قانون جامعی برای حمل‌ونقل دریایی با هدف رفع ناهماهنگی‌ها و نگاه منسجم به این بخش شد.

پورقاضی، عضو هیات نمایندگان اتاق تهران، نیز خواستار توجه جدی سازمان بنادر به آلودگی محیط‌زیست شد و از اینکه در روز‌های اخیر بیش از ۷۰دلفین خودکشی کرده‌اند، اظهار تاسف کرد. عسگر اولادی،‌ یکی دیگر از اعضای هیات نمایندگان، نیز از گران فروشی تایدواتر انتقاد کرد و خواستار نظارت بیشتر سازمان بنادر بر عملکرد این شرکت حمل‌ونقلی شد.

پاس‌کاری خط ریلی

مسعود دانشمند، عضو هیات رییسه اتاق بازرگانی ایران، نیز خواستار راه‌اندازی خط ریلی در داخل بندر شهید‌رجایی شد و گفت: موضوع راه‌آهن داخل بندر شهید‌رجایی ۵/۳سال است در بخش‌های مختلف وزارت راه همانند توپ فوتبال از این سازمان به آن سازمان پاس کاری می‌شود و به نظر می‌رسد اختلاف نظری بین سازمان بنادر و شرکت راه‌آهن در این زمینه وجود دارد. به اعتقاد وی لازمه دست یافتن به درآمد ۱۰میلیارد دلاری از محل ترانزیت کالا آماده بودن زیرساخت‌های پشتیبانی‌کننده است تا زمانی که جاده امنی چابهار را به شمال ایران متصل نکند نمی‌توانیم انتظار رشد داشته باشیم، لذا باید مسائل مربوط به زیرساخت‌ها به صورت کلان و غیربخشی مورد بررسی قرار گیرد. عضو هیات رییسه اتاق ایران همچنین بر اهمیت تکمیل زیرساخت‌های بندری در چابهار تاکید کرد و گفت: آماده‌سازی برای استفاده از ظرفیت بنادر چابهار حداقل به احداث یک راه آهن از چابهار به طبس نیاز دارد تا از طریق توسعه اقتصادی علاوه بر تامین امنیت شرق کشور و حاکمیت دولت، توسعه اشتغال نیز تحقق یابد.

ترمینال‌ها به بخش خصوصی واگذار ‌شده‌

در ادامه این نشست رییس سازمان بنادر و کشتیرانی اقدامات این سازمان در خصوصی‌سازی فعالیت‌های بندری و فراهم کردن زمینه‌های مورد نیاز برای سرمایه‌گذاری هر چه بیشتر بخش‌خصوصی را تشریح کرد.

علی طاهری مطلق به لزوم افزایش ظرفیت و عملکرد بنادر تجاری، مشارکت بخش خصوصی در ترمینال‌های بندری، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بنادر و نیز ارائه تخفیفات و تسهیلات تعرفه‌ای در تجارت کالا و نیز تردد کشتی‌های تجاری در بنادر تاکید کرد.

طاهری همچنین شرایط بنادر کشورمان را به لحاظ جذب سرمایه‌گذاری رضایت بخش ارزیابی کرد و توضیح داد: ظرفیت جابه‌جایی کالا‌ها در بنادر کشورمان در سال ۸۵ بالغ بر ۶۹‌میلیون تن بوده است که عملکرد‌ها بیانگر آن است که در سال ۸۵ حدود ۵/۶۳‌میلیون تن کالای غیر نفتی در بنادر تخلیه و بارگیری شده است.

وی با اشاره به رشد هشت‌درصدی ظرفیت‌های کانتینری بنادر کشورمان عنوان کرد: ظرفیت حمل کانتینری بنادر در سال ۸۵، ۹/۱‌میلیون TEU بوده است که عملکرد بنادر در حدود ۶/۱‌میلیون TEU بوده و بیانگر تحقق رشد پایدار در این بخش است.

رییس سازمان بنادر در ادامه درباره چگونگی استفاده این سازمان از مشارکت بخش خصوصی در ترمینال‌های بندری نیز گزارشی ارائه کرد و گفت: در حال حاضر تمامی ترمینال‌های بندری به بخش خصوصی واگذار شده و هیچ ترمینالی از سوی دولت اداره نمی‌شود البته سازمان بنادر با هدف دستیابی به بهره‌وری بالا در بنادر فعالیت‌ها و ارائه خدمات را در بنادر و اسکله‌ها که شامل تخلیه، بارگیری، باربری، انبارداری و غیره است به بخش‌خصوصی واگذار کرده و در مراحل بعدی واگذاری امور تصدی‌گری دیگر را نیز به تدریج در قالب الگو‌ها و مدل‌های مختلف در دستور کار قرار داده است.

طاهری اظهار کرد: تاکنون ۲۲ ترمینال بندری به بخش خصوصی واگذار شده است که عمده‌ترین آنها شامل شش ترمینال در بندر امام، دو ترمینال در شهید رجایی و دو ترمینال در بندر خرمشهر است.

وی درباره واگذاری بنادر کشورمان به بخش خصوصی نیز عنوان کرد: واگذاری بنادر نیز از بنادر کوچک آغاز شده و برای مثال بندر گناوه واگذار شده و واگذاری بندر فریدون‌ کنار نیز به عنوان طرح پایلوت شروع شده است. وی از واگذاری تجهیزات بندری و دریایی دولت به ارزشی بالغ بر ۵۰۰‌میلیون دلار در آینده نزدیک خبر داد و گفت: در مرحله اول وا‌گذاری تجهیزات بندری و دریایی که در راستای اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی انجام می‌گیرد، تاکنون در مرحله اول ۷۰۷ دستگاه، انواع تجهیزات به ارزش ۱۶۰‌میلیارد ریال به بهره‌برداران ترمینال‌های بندری واگذار شده است.

رییس سازمان بنادر خاطرنشان کرد که اولویت واگذاری‌های بندری به بخش خصوصی با مجموعه‌هایی خواهد بود که در حال حاضر در ترمینال‌های بندری مشغول فعالیت هستند.

وی در ادامه با بیان اینکه سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در بنادر کشور روند منطقی دارد و تمامی اراضی پشتیبانی بنادر برای جذب سرمایه‌ها آماده است، افزود: میزان سرمایه‌های جذب شده در بنادر طی دو سال اخیر در حدود ۹۰۰‌میلیارد تومان بوده است که در این میان سهم بندر چابهار و فریدون‌ کنار صفر بوده و مابقی بنادر در حد مناسبی سرمایه جذب کرده‌اند. به گفته وی مراکز کلی ارائه دهنده خدمات بندری بهترین مدل سرمایه‌گذاری بخش خصوصی است و آمار‌ها نیز نشان می‌دهد میانگین سرمایه‌گذاری در شش ماهه اخیر برای هر شرکت حدود ۳۰‌میلیارد تومان بوده است.

رییس سازمان بنادر و کشتیرانی همچنین درباره طرح‌های توسعه بنادر کشور نیز گفت: دولت برای توسعه بنادر نزدیک به ۷۵۰‌میلیون دلار اختصاص داده و بر لزوم توسعه بنادر شهید رجایی، چابهار و بوشهر تاکید ویژه دارد به طوری که با توجه به کانتینری شدن حمل و نقل دریایی حدود ۷۵۰‌میلیون دلار در بندر شهید رجایی، ۳۴۰‌میلیون دلار در بندر چابهار و نیز ۸۵‌میلیون دلار در بندر بوشهر طرح‌های توسعه‌ای اجرا خواهد شد.

وی توضیح داد: برای اجرای طرح توسعه بندر شهید رجایی حدود ۷۰۰‌میلیون دلار در فاز اول اختصاص یافت که به زودی به بهره‌برداری می‌رسد و در فاز دوم نیز دیواره‌هایی که هر یک یک‌کیلومتر به عمق ۱۶ متر است، اجرا خواهد شد و در مورد بندر بوشهر نیز احیای اراضی و ساخت اسکله جنبی در کنار اسکله ۱۰۰ هزار تنی فعلی و نیز تکمیل نوار ساحلی آن در حال انجام است. او ادامه داد: در بندر چابهار نیز عمده توسعه در اسکله شهید بهشتی انجام می‌گیرد و پنج فاز این اسکله تا سال ۲۰۲۰ با هدف ایجاد ۲۰۰ اسکله کانتینری و احیای اراضی و سایر اقدامات تکمیل خواهد شد. طاهری در ادامه با اشاره به الزام کشورمان به دستیابی به اهداف سند چشم‌انداز بیست ساله تصریح کرد: تحقق اهداف پیش‌بینی شده چشم‌انداز در بخش دریایی راهکاری جز برون رفت از اقتصاد و مدیریت بسته ندارد بنابراین معتقدم قطعا باید به سمت اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی گام برداریم.

بندر گوادر بزرگنمایی شده

رییس سازمان بنادر و کشتیرانی همچنین در پاسخ به انتقادهای مطرح شده از سوی نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: در مواردی سخن از نبود تعامل با مدیران بنادر به میان آمد. در حالی که ما به مدیران بنادر اختیار کامل در همه موارد از جمله صدور مجوزها داده‌ایم و آنچه که آنها به ما گزارش می‌دهند مخالف با اظهارات نمایندگان بخش‌خصوصی است. براساس گزارش‌ها صدور مجوز در ۲ هفته صورت می‌گیرد و اگر ظرف چند هفته پاسخی برای صدور مجوز از سوی سازمان بنادر به درخواست کننده ابلاغ نشد، درخواست کننده باید آن را به معنی مثبت ارزیابی کرده و کار خود را آغاز کند. وی گفت: جذب سرمایه‌گذاری شاخص اولیه ارزیابی مدیران است و ما در اسکله ‌آفتاب مدیریت قوی داشتیم.

طاهری مطلق همچنین درباره بندر گوادر گفت: من از این بندر بازدید کرده‌ام و به شما یقین می‌دهم که بندر چابهار از حیثت زیرساخت بسیار پیشروتر از بندر گوادر است منتهی بندر گوادر جنبه تبلیغاتی پیدا کرده و بزرگنمایی شده است. وی افزود: ما فرصت خوبی برای توسعه محور شرق داریم که نسبت به گوادر ایجاد رقابت می‌کند.

وی همچنین درباره شرکت تایدواتر و سهم سازمان در آن گفت: ما اعتقاد نداریم که یک سازمان حاکمیتی در یک شرکت خصوصی سهم داشته باشد بنابراین هیچ تصمیمی بر تقویت این روش نداریم و هیچ دفاع و اعتقادی نیز به این سهام ندارم. این پدیده طی زمان شکل گرفته و معضلی است که برطرف خواهیم کرد.

وی همچنین خبر از لایروبی ترافیک ساحلی داد و درباره آلودگی محیط زیست گفت: قانونی که در این زمینه از سال ۱۳۴۵ وضع شده نیاز به اصلاح دارد و بر همین اساس کار تدوین قانونی جدید را در دست گرفتیم که یکشنبه آینده (فردا) در هیات دولت تصویب می‌شود. مطلق افزود: از میان دولفین‌هایی که چندی پیش اقدام به خودکشی کرده‌اند ۶ دلفین مرده است و باقی به دریا بازگردانده شده‌اند.

حاضریم همه بنادر را به بخش‌خصوصی واگذار کنیم

در ادامه این نشست معاون رییس سازمان بنادر و کشتیرانی نیز درباره طرح جامع بنادر گفت:‌ این طرح تهیه شده است و افق سال ۱۳۹۴ در آن دیده شده و در حال حاضر فاز سوم آن در حال بررسی است. وی هدف از این طرح را ایجاد ظرفیت ۱۵۰میلیون تنی اعلام کرد. صدر گفت: در جهت تحقق اهداف توسعه به ناچار سرمایه‌گذاری باقی بخش‌ها را نیز پذیرفته‌ایم و به عنوان مثال در «راه‌آهن بندر امام» سرمایه‌گذاری کرده‌ایم.

وی در ادامه به فروش بندر آستارا اشاره کرد و گفت: فروش این بندر پیشنهاد ما بود و به مقامات استان اعلام کردیم که سرمایه‌گذاران خصوصی را جذب کنند. در ادامه این سیاست آماده هستیم که دیگر بنادر را نیز به بخش‌خصوصی بفروشیم.

خودکشی دلفین‌ها در سواحل خلیج فارس