درخواست تعویق طرح رهگیری قاچاق کالا

واردکنندگان: طراحی طرح شبنم ناقص است

نفیسه آفرین زاد - فعالان اقتصادی و واردکنندگان با اعلام برخی نواقص طرح رهگیری قاچاق کالا یا نصب بارکد دوبعدی روی کالاهای وارداتی (شبنم)، خواستار تعویق اجرای این طرح شدند.

اجرای این طرح که مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت هدف از اجرای آن را مبارزه با ورود کالاهای غیرمجاز اعلام کرده‌اند، از بهمن ماه سال گذشته تا اردیبهشت‌ماه امسال به تعویق افتاد تا اطلاع‌رسانی‌ها در مورد آن افزایش یابد. با این حال، اما هنوز واردکنندگان از نقص‌های فراوان و عدم شفافیت ابعاد این طرح خبر می‌دهند و خواستار توقف آن هستند. در این باره رییس شورای اصناف کشور به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: اگرچه طرح شبنم طرح خوبی برای حمایت از تولید داخلی و واردات قانونی کالاهای اساسی و مواد اولیه به کشور است، اما ما به دلایلی خواستار تعویق در اجرای این طرح شدیم که قرار بود از اول بهمن ماه سال ۱۳۹۰ اجرایی شود.

قاسم نوده فراهانی یکی از دلایل درخواست اصناف برای تعویق اجرای طرح مذکور را «فقدان اطلاع‌رسانی لازم» به فعالان بخش خصوصی در این زمینه دانست و تاکید کرد: طرح شبنم برای موفقیت در اجرا نیاز به اطلاع‌رسانی‌های لازم و شفاف سازی همه ابعاد طرح دارد. او هدف از اجرای طرح شبنم را حمایت از واردکنندگان قانونی اعلام و در عین حال خاطرنشان می‌کند: یکی از ایرادات اصلی طرح مبارزه مردمی با قاچاق کالایا نصب بارکد دوبعدی، این است که بارکدها روی کالاهای چینی و آلمانی به طور یکسان نصب می‌شوند و از این رو باید مراقب بود که این دو نوع کالا که قطعا به لحاظ کیفی تفاوت دارند، به قیمت‌های یکسان فروخته نشوند.

آن طور که مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده‌اند، واردکنندگان هنگام ثبت سفارش کالا، برچسب شبنم را از طریق سامانه شبنم درخواست می‌دهند که پس از ورود به کشور و طی مراحل گمرکی، نسبت به الصاق آن روی کالا توسط اپراتورهای مجاز اقدام می‌شود.

به گفته مدیر شبکه بازرسی و نظارت مردمی، وارد‌کنندگان رسمی استقبال خوبی از طرح شبنم که با استفاده از فن‌آوری بارکد دوبعدی اجرا می‌شود، داشته اند و در جایگاه پشتیبان این طرح ظاهر شده‌اند؛ چنان که مجمع عالی واردات از ابتدای اجرای این پروژه تاکنون جزو همکاران نزدیک طرح در پیشبرد این پروژه بوده است.

این سخنان در شرایطی مطرح می‌شود که نه تنها مجمع عالی واردات؛ بلکه نهادهای دیگری همچون کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران بارها نسبت به روند اجرای طرح شبنم انتقاد داشته و خواستار تعویق اجرای این طرح هستند.

به گفته رییس مجمع عالی واردات، ابتدا قرار بود این طرح به صورت پایلوت روی کالاهای حجیم اجرا شود، اما با فشار برخی مسوولان رده بالای دولت و نیز ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، اجرای طرح شبنم در دستور کار قرار گرفت، اما بارکدهای دوبعدی طرح شبنم روی بسته‌های کوچک کالاهای وارداتی چسبانده نمی شود و به دلیل مسائل قیمتی، فعلا روی بسته‌های بزرگ الصاق می‌شود.

محمد حسین برخوردار یادآور می‌شود: برچسب بارکدهای دوبعدی با تعهد فروشندگان در انبارهای خود آنها چسبانده می‌شود و به دلیل آنکه کالاها از دو تا سه مبدا وارد کشور می‌شود، نمی‌توانیم این برچسب‌ها را از کشور مبدا روی کالاها الصاق کنیم. از سوی دیگر، رییس کمیسیون مدیریت واردات اتاق بازرگانی ایران هم با انتقاد از طرح شبنم و بارکدهای دوبعدی می‌گوید: طرح شبنم به قصد مبارزه با قاچاق کالا پا به عرصه گذاشت، در حالی که دولت به جای این گونه طرح‌ها باید مرزها را کنترل کند. مجیدرضا حریری که از منتقدان سرسخت طرح شبنم است، معتقد است: پیمانکار اجرایی طرح شبنم به صورت انحصاری انتخاب شده است.

اما نوری‌زاده، مدیر اجرایی طرح شبنم اعلام می‌کند: این طرح دارای مصوبه قانونی هیات دولت و مجلس است و ستاد مرکزی مبارزه با قاچاق کالا و ارز، گمرک، وزارت صنعت، معدن و تجارت، سازمان استاندارد و مرکز ملی شماره‌گذاری کالا و خدمات از جمله همکاران این پروژه هستند.

با وجود تمام انتقادات به نقص‌های مختلف موجود در طرح رهگیری مردمی مبارزه با قاچاق کالا، طرح شبنم از اول اردیبهشت‌ماه به طور رسمی در سراسر کشور آغاز شده و در این طرح بیش از ۱۱ گروه کالایی از طریق الصاق برچسب کد رهگیری شناسایی می‌شوند. این طرح برای نشان دادن اصالت یک کالا و قاچاق نبودن آن استفاده می‌شود و رهگیری و شناسایی توسط یک گوشی موبایل که نرم‌افزار مربوطه در آن نصب شده‌ باشد، قابل انجام است. افرادی هم که این نرم‌افزار را ندارند، برای نصب آن روی گوشی تلفن همراه خود باید به سایت شبنم به آدرس اینترنتی www.shabnam.ir مراجعه و اقدام به دریافت نرم‌افزار کنند.

روش دیگر برای اطمینان از اصالت کالا، پیامک کردن کد ۱۶ رقمی روی کالا به سامانه‌ ۳۰۰۰۳۹۲ است و مشتری می‌تواند اطلاعات روی کالا را با اطلاعات دریافتی از سامانه تطبیق داده و در صورت مغایرت، به سیستم بازرسی گزارش دهد.

به گفته مسوولان، تاکنون بیش از ۱۳۰ میلیون بارکد دوبعدی شبنم روی انواع کالاهای مشمول طرح الصاق شده؛ اما فعالان اقتصادی معتقدند اجرای این طرح تاکنون کمکی به ساماندهی واردات به نفع بخش تولید نکرده است.

در همین رابطه، رییس شورای اصناف کشور انتقادات شدیدی را نیز به واردات بی رویه کالاهای چینی مطرح می‌کند و می‌گوید: تولیدکنندگان دیگر قادر به رقابت با کالاهای چینی وارداتی نیستند و عملا باید گفت که واردات از چین، آسیب‌های زیادی را به بخش تولید، آن هم در سال حمایت از تولید ملی، وارد کرده است.

نوده فراهانی افزود: پرسش من از مسوولان این است که چرا کالاهای چینی که با طی مسافت بسیار طولانی به ایران می‌رسند، در نهایت ۳۰ تا ۴۰ درصد زیر قیمت تولیدات ایرانی باید به فروش برسند و کمر تولیدکنندگان کشور را خم کنند؟!