کالیفرنیا، رقیب رفسنجان
گروه بازرگانی- تولید پسته در کالیفرنیا طی دهه گذشته چنان رونق گرفته که کارشناسان بازار جهانی این محصول پیش‌بینی می‌کنند ایالات‌متحده تا دو دهه دیگر به رقیب سر سخت پسته ایران تبدیل خواهد شد.

کما اینکه در چند سال گذشته برخی از بازارهای مهم ایران از جمله روسیه، چین و اروپا به سمت خرید پسته کالیفرنیا حرکت کرده‌اند که در این میان شایعه وجود افلاتوکسین، کاهش تولید و به تبع آن کاهش صادرات پسته ایران در سال گذشته به دلیل خشکسالی عملا چرخه عرضه و تقاضا را به نفع پسته کاران کالیفرنیا تغییر داد. امسال، اما پیش‌بینی می‌شود که تولید پسته در ایران به حدود ۲۰۰ هزار تن برسد. سال گذشته بنا به آمار گمرک ایران ۹۸۷ میلیون دلار پسته از ایران صادر شده است. از سوی دیگر مدیرکل دفتر امور میوه‌های وزارت جهاد کشاورزی از برنامه راهبردی پسته بر اساس حمایت‌های تسهیلاتی و فنی از تولیدکنندگان در کل چرخه تولید شامل باغات، فرآوری و صادرات خبر داد. وی با اشاره به اجرای برنامه راهبردی پسته در سال‌جاری به عنوان اولین سال برنامه پنجم اظهار داشت: طبق اهداف برنامه پنجم، در سال ۹۳ میزان تولید پسته به ۴۰۵ هزار تن بالغ خواهد شد. این نکته را نیز باید در نظر داشت که کشورهای ترکیه و سوریه قیمت خرید کشاورزان خود را پایین نگه داشته‌اند تا با عرضه ارزان‌تر محصول در بازارهای صادراتی جهان، ایران را حذف کنند. آمریکا نیز با پایین آوردن قیمت خرید پسته، از کشاورزان خود در مقایسه با ایران به دنبال تصاحب هر چه بیشتر بازارهای صادراتی ایران است. ‌‌نرخ خرید پسته از کشاورزان در این کشور هر تن شش هزار دلار است، در حالی که نرخ خرید هر کیلو پسته ایرانی ۶۵ هزار ریال برآورد شده است. در حال حاضر در بازار جهانی قیمت هر تن پسته بین ۷۶۰۰ تا ۷۸۰۰ دلار متغیر است.
‌آمریکایی‌ها کشاورزان خود را بیمه قیمت می‌کنند، یعنی قیمت تمام شده کشاورز را می‌سنجند و به طور معمول سود 15 درصدی برای او در نظر می‌گیرند. میزان تولید پسته آمریکا در سال 2009 افزون بر 193 هزار تن به ارزش 4/787 میلیون دلار برآورد شده است که 38 درصد نسبت به سال 2008 افزایش داشته است. مصرف پسته در آمریکا در مقایسه با سایر خشکبار ناچیز است و بخش عمده‌ای از پسته این کشور صادر می‌شود؛ در سال 2009 میزان صادرات پسته آمریکا حدود 115هزار تن گزارش شده است.
صادرات ۱۴۵ هزار تنی پسته آمریکا
سازمان خواروبار و کشاورزی آمریکا از رونق تولید پسته در بازار ایران در سال 2010 میلادی خبر داد.
این سازمان در آخرین گزارش خود از وضعیت تولید پسته در بزرگ‌ترین کشورهای تولیدکننده این محصول، عنوان کرده است که مجموع تولید جهانی پسته با ۱۰ درصد افزایش نسبت به سال گذشته، به ۳۹۵ هزار تن در سال ۲۰۱۰ میلادی خواهد رسید.
در این میان، براساس ارزیابی‌ها، مجموع تولید پسته در ایالات متحده با 40 درصد افزایش به 175 هزار تن، تولید این محصول در بازار ایران با توجه به بهبود وضعیت خشکسالی و آب و هوا به 100 هزار تن که البته نصف ظرفیت تولید پسته در ایران است و در سوریه به 70 هزار تن خواهد رسید.
در عین حال براساس این گزارش، در سال ۲۰۱۰ شاهد افزایش میزان واردات پسته نیز خواهیم بود؛ به‌طوری که این رقم در سال جاری میلادی با ۱۵ درصد افزایش به ۲۶۰ هزار تن خواهد رسید.
افزون بر این، دو کشور چین و هنگ‌کنگ بیشترین مبادلات در بخش واردات را به خود اختصاص می‌دهند؛ به‌گونه‌ای که حجم واردات پسته در این دو کشور، با 45 درصد افزایش نسبت به سال گذشته میلادی، به 100 هزار تن خواهد رسید. در این بین، قابل توجه است که حجم کثیری از واردات پسته به هنگ‌کنگ، مجددا به چین صادر می‌شود؛ چرا که تقاضای پسته در بازار چین نیز روز به روز در حال افزایش است.
گفتنی است، مجموع حجم مبادلات تجاری پسته در بازار اروپا نیز ۸۲ هزار تن و در بازار روسیه با ۲۰ درصد کاهش، ۱۵ هزار تن تخمین زده شده است. این نیز قابل توجه است که به‌رغم افزایش حجم مبادلات تجاری پسته به ویژه در بخش واردات، بهای واردات پسته به ازای هر پوند، ۵ درصد کاهش داشته و به ۶۵/۲ دلار رسیده است.
در بخش صادرات پسته، ایالات متحده همچنان پیشگام بوده و تخمین زده شده است که رقم صادرات این کشور در سال 2010 میلادی با 10 درصد افزایش به 145 هزار تن برسد. اگرچه این درحالی است که با توجه به کاهش تقاضای پسته در بازار اروپا، حجم عمده‌ای از صادرات پسته آمریکا روانه آسیا و کشورهای منطقه خاورمیانه شده است.
براساس این گزارش، پیش‌بینی شده است که مجموع صادرات پسته در جهان با ۱۵ درصد افزایش به ۲۸۰ هزار تن تا پایان سال ۲۰۱۰ میلادی برسد. پس از آمریکا، ایران دومین صادرکننده بزرگ در جهان محسوب می‌شود.