نمایش نمادهای ملی در سرزمین اژدها

نفیسه آفرین‌زاد- اکسپو یا نمایشگاه جهانی، نامی کلی برای نمایشگاه‌های بزرگ است که نخستین‌بار در سال ۱۸۵۱ در کریستال پالاس لندن برگزار شد. این نمایشگاه که پیشرفته‌ترین نوع نمایشگاه‌ها محسوب می‌شود و در وهله اول، جنبه نمایشی و در درازمدت، جنبه بازرگانی و تجاری دارد، هر بار، با موضوعی خاص برگزار می‌شود تا محلی برای تلاقی نمادهای ملل مختلف جهان با در برگرفتن تکنولوژی‌های نوین صنعتی و علمی و پشتوانه و تمدن فرهنگی باشد.

در این بین، وینست گونزالس، دبیر کل سازمان نمایشگاه‌های بین‌المللی (BIE) که مسوولیت تصویب نمایشگاه‌های بین‌المللی را بر عهده دارد، اکسپو ۲۰۱۰ شانگهای چین را یک رویداد تاریخ‌ساز به لحاظ فرهنگی و تکنولوژیکی توصیف کرده که رکورد شمار بازدیدکنندگان اکسپو در طول بیش از ۱۵۰ سال برگزاری این نمایشگاه جهانی را خواهد شکست.

او که در ادامه، اکسپو ۲۰۱۰ چین را با شعار «شهر بهتر، زندگی بهتر»، محلی برای «گفت‌وگوی شهرها» خوانده، یادآور شده است که در سال ۱۸۰۰ میلادی، تنها ۲ درصد از جمعیت جهان در شهرها می‌زیسته‌اند که این رقم در سال ۱۹۵۰ به ۲۹ درصد، در سال ۲۰۰۰ به ۵۰ درصد و در سال ۲۰۱۰ به ۵۵ درصد رسیده است و این رشد جمعیتی قابل توجه شهرها نشان می‌دهد که شعار «شهر بهتر، زندگی بهتر» یکی از مناسب‌ترین شعارهای برگزیده برای نمایشگاه جهانی اکسپو با توجه به تغییر مقتضیات زندگی شهری و لزوم افزایش رقابت میان شهرهای توسعه‌یافته و کمتر توسعه‌یافته است. دبیر کل سازمان نمایشگاه‌های بین‌المللی همچنین تاکید کرده است که در برگزاری اکسپو امسال در کشور چین با تمدن ۵ هزار ساله و ظرفیت قابل توجه برای حرکت هر چه سریع‌تر به سمت مدرنیته و خلاقیت، ضمن پاسداری از پیشینه تاریخی، موجب شده است که میزان استقبال کشورهای در حال توسعه جهان که چین را الگوی موفقی از کشوری در حال توسعه می‌دانند، بیش از اکسپوهای گذشته باشد؛ ضمن اینکه به گفته وی، بحران مالی جهان که اوج آن در نیمه دوم سال ۲۰۰۸ بود، تاثیر چندانی بر مشارکت کشورها در رویداد جهانی اکسپو نگذاشته است.

شهر ایرانی، عدالت و مهرورزی

ایران نیز که در سه دوره اکسپو گذشته؛ یعنی اکسپو پرتغال - لیسبون با شعار محوری «آب» در سال ۱۹۹۸ اکسپو آلمان- هانوفر با شعار محوری «انسان، طبیعت و تکنولوژی» در سال ۲۰۰۰ و اکسپو ژاپن - آیچی با شعار محوری «خرد طبیعت» در سال ۲۰۰۵ حضور داشته، امسال نیز در اکسپو ۲۰۱۰ شانگهای چین با شعار محوری «شهر ایرانی، شهر عدالت و مهرورزی» حضور پیدا کرده است تا توانمندی‌های علمی، فرهنگی، اقتصادی، صنعتی و ... خود را در سایتی به مساحت دو هزار مترمربع در کنار ۱۸۹ کشور، ۵۷ سازمان بین‌المللی و ۱۸ شرکت بزرگ جهانی که در سایت ۵۰۰ هکتاری کنار رودخانه هانگپو حضور به هم رسانده‌اند، عرضه کند.

قابل ذکر است که پاویون ایران از میان پنج منطقه معین سایت اکسپو، در منطقه B و در همسایگی پاویون کشورهایی چون هنگ‌کنگ، هندوستان، ژاپن، قزاقستان، لبنان، ماکائو، مراکش، عمان، پاکستان، قطر، کره، سریلانکا، تایوان، ترکمنستان، امارات متحده عربی و ویتنام قرار دارد. در اکسپو ۲۰۱۰ هر کشوری، نمادها و نشانه‌های خود را برجسته کرده و حول محور تمدن شهری به نمایش گذاشته است؛ به عنوان مثال غرفه‌های هنگ‌کنگ با محور «شهر ابدی»، ژاپن با محور «موجود زنده» و اسپانیا با محور «از شهر والدین تا شهر فرزندان» در این نمایشگاه به چشم می‌خورند.

هزینه‌های پیش‌بینی‌ناپذیر

اکسپو ۲۰۱۰ به چند دلیل عمده در تاریخ رخدادهای نمایشگاهی دنیا کم‌نظیر است؛ اول اینکه برآورد هزینه ۵/۴ میلیارد دلاری برای برگزاری آن‌، به فراتر از ۴۵ میلیارد دلار رسیده که در نوع خود بی‌سابقه است. دیگر اینکه این اکسپو برای نخستین بار در کشور اژدها برگزار می‌شود؛ کشوری که همواره در صدر گردشگری دنیا قرار دارد و مهم‌تر از همه اینکه نقش استراتژیک چین در اقتصاد و سیاست جهانی این اکسپو را در کانون توجه جهانیان قرار داده است.

به گفته مدیرعامل شرکت نمایشگاه‌های کشور بودجه اختصاصی برای راه‌اندازی غرفه کشورمان در این اکسپو ۵ میلیارد تومان بوده که احتمال افزایش آن وجود دارد.

در این اکسپو برخی کشورها ارقام چند ده میلیون دلاری را در ساخت غرفه‌های خود به ثبت رسانده‌اند از جمله اینکه آمریکا‌، امارات متحده عربی‌، عربستان‌، روسیه‌، آلمان و دانمارک هر یک به ترتیب ۶۱ میلیون دلار، ۳۰ میلیون دلار‌، ۲۵ میلیون دلار‌، ۴۰ میلیون دلار‌، ۳۰ میلیون یورو و ۴۵ میلیون یورو هزینه کرده‌اند. اماراتی‌ها معمار بزرگی همچون نورمن فاستر را برای طراحی غرفه خود برگزیده‌اند و اسپانیا، کانادا، استرالیا نیز معماران صاحب نام خود را در این اکسپو به خدمت گرفته‌اند.

کارشناسان می‌گویند این نمایشگاه سه برابر المپیک پکن درآمد نصیب چینی‌ها خواهد کرد و در سال جاری رشد ۲۰ درصدی گردشگری را در این کشور به دنبال دارد.

بلوار دیدنی

علاوه بر غرفه چین‌، بلوار نمایشگاه اکسپو بزرگ‌ترین و پراهمیت‌ترین ساختمان در سایت نمایشگاه و یکی از پنج ساختمانی است که بعد از پایان این اکسپو برای شکل دادن به مرکز یک منطقه شهری جدید در دراز مدت در شانگهای‌ باقی خواهد ماند. بلوار نمایشگاه سقفی غشایی دارد و در حال حاضر بزرگ‌ترین سقف در نوع خود در پهنه جهان است با دهانه‌ای آزاد به طول تقریبی ۱۰۰ متر، این سقف از نظر امکان‌های تکنیکی و فن‌آورانه قابل اجرا به نظر می‌آید. سقفی که بوسیله ۱۹ تیر (mast) داخلی و ۳۱ تیر (mast) خارجی و ۶ پوسته (shell) با قابی قیفی شکل مرکب از شیشه و فولاد، حمل می‌شود.

ققنوس در غرفه ترکیه

غرفه ترکیه در اکسپو ۲۰۱۰ شانگهای با موضوع «گهواره تمدن‌ها» برپا شده و در ساخت آن معماری سنتی و تاریخی این کشور در کانون توجه قرار گرفته است. این غرفه در روز اول برگزاری اکسپو ۵۰ هزار بازدید‌کننده داشت و پیش‌بینی می‌شود طی ۶ ماه نزدیک به ۸ میلیون نفر از آن دیدار کنند. این غرفه در دو بخش طراحی و ساخته شده در بخش اول، بازدیدکنندگان به محض ورود به فضای آن به سفری هیجان‌انگیز در دل تاریخ دعوت می‌شوند. نقشه‌ها و عکس‌ها و فیلم‌هایی که روزگاران کهن را در ترکیه نشان می‌دهد پیش روی مخاطب قرار گرفته و او را با تاریخ و تمدن این کشور آشنا می‌کند. بازدید‌کننده سپس به استانبول به عنوان پایتخت فرهنگی اروپا می‌رسد و از طریق نمایش عکس و فیلم در جریان برنامه‌هایی که برای آینده ترکیه طراحی شده قرار می‌گیرد که در این بخش از نماد ققنوس، این مرغ اسطوره‌ای استفاده شده است. ققنوس، همان پرنده‌ای است که در پایان عمر؛ خود را به آتش می‌اندازد و جوجه‌هایش از خاکسترش سر بر می‌کشند؛ «ققنوس، مرغ خوشخوان آوازه جهان...» (نیمایوشیج) پخش موسیقی سنتی نواحی گوناگون این کشور از دیگر جاذبه‌هایی است که بازدیدکنندگان را مجذوب خود می‌کند. غرفه ترکیه در دو هزار متر برپا شده است.

بزرگ‌ترین اکسپوی تاریخ

شرکت‌کنندگان:

- پیش‌بینی بازدید حداقل ۷۰ میلیون نفر از اکسپو

-شرکت ۱۸۹ کشور و ۵۷ سازمان بین‌المللی

- حضور ۱۸ شرکت بزرگ بین‌المللی از جمله ژنرال موتورز و اپل

- ۴۷ شهر نمونه

منطقه‌بندی سایت نمایشگاه:

۱ - پاویون چین (بزرگ‌ترین غرفه نمایشگاه) ۲- مرکز اکسپو ۳- مرکز فرهنگی اکسپو ۴- پاویون‌ها ۵- بلوار اکسپو

مجری برگزاری:

- دفتر سازمان بین‌المللی نمایشگاه‌ها در شانگهای

- به کارگیری ۱۸۰۰ نیروی خدماتی برای برپایی نمایشگاه و ۵۰ هزار نیرو در مدت برگزاری آن.

هزینه‌: ۴۵ میلیارد دلار