استقبال از سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در توسعه صنعت فرودگاهی

دنیای اقتصاد - مدیران شرکت فرودگاه‌های کشور و فرودگاه مهرآباد به دنبال توسعه صنعت فرودگاهی با استفاده از ظرفیت‌ها و قابلیت‌های بخش خصوصی هستند. محمدرضا عبدالرحیمی، معاون برنامه‌ریزی و نظارت شرکت فرودگاه‌های کشور در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: یکی از خط مشی‌های کلان در نظر گرفته شده، ارتقای مشارکت و افزایش حضور بخش غیردولتی در فعالیت شرکت فرودگاه‌های کشور است و بر این اساس، هدایت سرمایه‌های بخش خصوصی در توسعه صنعت فرودگاهی را مدنظر قرار داده‌ایم. وی در ادامه اظهار داشت: در افق طراحی شده درسند چشم انداز کشور، ایران در همه حوزه‌ها از جمله حمل‌ونقل هوایی و خدمات فرودگاهی تا سال ۱۴۰۴ باید به قدرت اول منطقه آسیای جنوب غربی آسیای میانه و قفقاز، خاورمیانه و کشورهای همسایه تبدیل شود.

عضو هیات‌مدیره شرکت فرودگاه‌های کشور گفت: سرمایه‌گذاری سنگین کشورهای حاشیه خلیج فارس، ناشی از رقابت جدی و بازار بزرگی است که در آینده در این حوزه وجود خواهد داشت.

وی افزود: در افق ۳۰ ساله طراحی شده در کشور، فرودگاه امام خمینی (ره) سالانه ۹۰ میلیون مسافر را پذیرا خواهد بود.

عبدالرحیمی در زمینه همخوانی ایجاد ظرفیت‌ها با چشم‌اندازهای طراحی شده، گفت: شرکت فرودگاه‌های کشور باید تا پایان برنامه چهارم توسعه، ظرفیت پذیرش بالقوه ۶۸ میلیون مسافر را در کشور ایجاد می‌کرد. این در حالی است که با تلاش‌های صورت گرفته، ظرفیت اعزام و پذیرش ۷۳ میلیون مسافر محقق شده است اگرچه در حال حاضر و متناسب با تقاضای مسافرت هوایی، تعداد اعزام و پذیرش مسافر در فرودگاه‌های کشور حدود ۳۴ میلیون نفر است.

عبدالرحیمی در خصوص کیفیت ارائه خدمات در فرودگاه‌های کشور گفت: اگرچه ارائه خدمات در حال حاضر از سطح قابل قبولی برخوردار است، ولی باید با افزایش کیفیت خدمات، به سرعت فاصله‌ها را کم کنیم.

به گفته وی، برای داشتن حرف‌های جدی در این زمینه باید «دانش بنیان» شویم و برای تحقق برنامه‌ها، تلاش و از خود گذشتگی کنیم.

معاون برنامه‌ریزی و نظارت شرکت فرودگاه‌های کشور در تبیین تاثیرات ایجاد حمل‌ونقل هوایی در مناطق مختلف کشور گفت: ایجاد فرودگاه‌ها و برقراری خطوط پروازی، آثار مثبت مستقیم و غیرمستقیمی دارد که موجب رشد صنعت، تجارت، بازرگانی، بهداشت، درمان، گردشگری و دیگر موارد می‌‌شود.

عبدالرحیمی با اشاره به دستاوردهای برپایی نخستین نمایشگاه فرصت‌های سرمایه‌گذاری در صنعت فرودگاه‌های کشور گفت: این نمایشگاه با هدف تبیین رویکرد نهادینه شرکت فرودگاه‌ها برای جلب مشارکت بخش غیردولتی در فعالیت‌های دارای توجیه فرودگاهی و معرفی برنامه‌های شرکت در زمینه جذب سرمایه‌گذاری، توسعه فرهنگ سرمایه‌گذاری و کارآفرینی، حمایت از حضور سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی، تسهیل فرآیند سرمایه‌گذاری و کمک به ارتقای سطح دانش و تکنولوژی صنعت، معرفی فرصت‌ها و زمینه‌های سرمایه‌گذاری در حوزه فرودگاهی و هوانوردی، اطلاع‌رسانی و ارائه مشورت‌های لازم به سرمایه‌گذاران و کارآفرینان، بررسی موانع و مشکلات سرمایه‌گذاری و تلاش برای رفع آن و همراهی با سرمایه‌گذاران و کارآفرینان، شناسایی ظرفیت‌ها و پتانسیل‌های موجود کشور جهت سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌ها، شناسایی شرکت‌های فعال علاقه‌مند در حوزه عمرانی، تاسیساتی، فنی و خدماتی فرودگاهی، ایجاد بستر مناسب جهت جذب منابع مالی در حوزه فرودگاهی و هوانوردی کشور، ظرفیت سازی برای حضور شرکت‌های داخلی و خارجی در حوزه صنعت هوانوردی، فراهم آوردن زمینه‌های مشارکت و همکاری در پروژه‌های فرودگاهی و هوانوردی، فراهم آوردن بستر مناسب برای معرفی توانمندی‌های بخش‌های خصوصی فعال در حوزه‌های مختلف صنعت و نهایتا معرفی ۱۵۰ پروژه دارای توجیه اقتصادی برای مشارکت بخش خصوصی برگزار شد. به گفته وی، ارزش پروژه‌های معرفی شده در نمایشگاه غیر از پروژه‌های فرودگاه امام (ره) بالغ بر ۴۰۰ میلیارد تومان بود که همگی دارای توجیه اقتصادی است. این در حالی است که این فرودگاه به تنهایی و غیر از فاز ۱، شش هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌خواهد تا به یک شهر بزرگ فرودگاهی تبدیل شود.

عبدالرحیمی در پایان با اشاره به استقبال بخش خصوصی از این نمایشگاه و هزینه نشدن وجهی از بودجه دولتی، از تدوین کتاب فرصت‌های سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌های کشور برای جلب دقیق‌تر نظرات بخش خصوصی در زمینه طرح‌های ارائه شده و انعکاس و انتشار آن در سایت اینترنتی شرکت به همراه مقررات و فرآیند سرمایه‌گذاری در فرودگاه‌ها خبر داد.

واگذاری امور خدماتی و تجاری فرودگاه بین‌المللی مهرآباد

مدیرکل فرودگاه بین‌المللی مهرآباد می‌گوید: کلیه امور خدماتی و تجاری فرودگاه مهرآباد با اجرای طرح جذب سرمایه‌‌های بخش خصوصی به تدریج واگذار می‌شود.

مهندس دهقان با بیان اینکه بر خلاف سال‌های گذشته، دیگر در انتظار پیشنهاد بخش خصوصی نمی‌مانیم، تصریح می‌کند: سعی داریم با ارائه مشاوره‌های لازم و معرفی طرح‌های سودآور و دارای توجیه اقتصادی، بخش خصوصی را برای سرمایه‌گذاری ترغیب کنیم.

وی افزود: تاسیسات زیربنایی فرودگاه‌ها در یکصد سال گذشته چنان پیشرفت کرده که به عنوان یک صنعت مطرح شده است. بر این اساس، فرودگاه‌ تنها محل نشست و برخاست هواپیماها نیست، بلکه مرکز تجاری پیشرفته‌ای است که خدمات فراوانی به مسافران، مشایعت‌کنندگان، مستقبلین، کارکنان و حتی شهروندان ارائه می‌دهد.

دهقان در ادامه گفت: در ساخت و توسعه فرودگاه‌ها، در کنار زیرساخت‌ها به خدماتی نیاز است که امروزه به صورت واجبات درآمده است. ساخت پارکینگ، هتل، رستوران و فروشگاه‌های خوب و ... مواردی است که الزاما در ساخت و توسعه باید مد نظر قرار گیرند.

مهندس دهقان با اشاره به لزوم تغییر مدیریت فرودگاه‌ها از تصدی‌گری به نظارت، خاطرنشان کرد: امروزه فضای کلی کشور به سمتی رفته که مدیران ما ناچارند به سمت خصوصی‌سازی بروند. ما در فرودگاه مهرآباد تلاش داریم ارائه همه خدمات و امور تجاری را به بخش خصوصی واگذار کنیم. در این رهگذر بخش خصوصی، سود معقول خود را می‌برد و ما نیز برای هزینه‌های جاری خود، اجاره دریافت می‌کنیم.

مدیرکل امور فرودگاهی مهرآباد با تصریح اینکه مهرآباد با جابه‌جایی ۱۱میلیون مسافر در سال، پرترددترین فرودگاه کشور است، گفت: انجام بیش از ۴۰ درصد پروازهای داخلی از مبدا یا مقصد در مهرآباد، موقعیت خاصی را برای این فرودگاه رقم زده و نیازمند توجه ملی و کلان است.

وی در ادامه گفت‌وگو با اشاره به جابه‌جایی پروازهای خارجی از فرودگاه مهرآباد به فرودگاه امام(ره) گفت: در گذشته مهرآباد مبدا یا مقصد ۵۰ درصد پروازها بود که با جابه‌جایی محل پروازها، این میزان به ۴۰ درصد رسیده است؛ چراکه ۱۲ درصد پروازهای این فرودگاه خارجی بود.

به گفته دهقان، در حال حاضر پروازهای متعدد داخلی به مناطق مختلف کشور، پروازهای حج تمتع و عمره، پروازهای اختصاصی، پروازهای مقامات کشورها و نیز پروازهای مربوط به جابه‌جایی کالا و بار (کارگو)، همچنان از این فرودگاه انجام می‌شود. مهرآباد همچنین ‌هاب پروازهای داخلی (National Hub) است و نیز نقش جمع‌کنندگی و توزیع کنندگی مسافران خارجی را هم بر عهده دارد.

وی تعامل مثبت و سازنده با سازمان هواپیمایی کشوری و حمایت‌های وزارت راه‌وترابری را از جمله مزیت‌هایی دانست که مدیریت فرودگاه مهرآباد با تکیه بر آنها، با جدیت در راستای اصلاح و توسعه امور گام برمی‌دارد تا با انجام آن، مدیریت این فرودگاه بتواند روز به روز با افزایش حضور بخش خصوصی، بیشتر به امور نظارتی خود بپردازد.

به گفته وی، در حال حاضر موارد متعددی نظیر پارکینگ، توسعه و نگهداری فضای سبز، تاسیسات، امور نظافتی، غرفه‌های تجاری، نگهداری صندلی‌ها، چرخ‌های حمل بار، آب سردکن و ... به بخش خصوصی واگذار شده و ظرفیت‌های مهم دیگری برای حضور بخش خصوصی همچنان خالی است. وی با تبیین وظایف سنگین فرودگاه مهرآباد، خواستار توجه ویژه به این مجموعه عظیم شد. مجموعه‌ای که به لحاظ پذیرا بودن برخی پروازهای خارجی باید از بالاترین استانداردها در همه ابعاد برخوردار باشد.

مهرآباد تعطیل نمی‌شود

مشاور مدیرکل فرودگاه مهرآباد نیز در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» گفت: فرودگاه مهرآباد به عنوان قدیمی‌ترین فرودگاه مسافربری کشور که در سال ۱۳۱۷ ساخته شده، اکنون قابلیت‌ها و زیرساخت‌هایی دارد که در سطح فرودگاه‌های کشور منحصر به فرد است و این زیرساخت‌های ارزشمند، دلیلی مهم بر تداوم حیات این مجموعه بزرگ فرودگاهی و خدماتی است.

معمارزاده افزود: قرار داشتن فرودگاه مهرآباد در بافت شهری، ارزش افزوده ویژه‌ای به آن بخشیده است. این مزیت موجب می‌شود که فرودگاه مهرآباد به عنوان شهر فرودگاهی (airport city) بتواند خدمات جانبی متعددی را به شهروندان ارائه دهد. هرچند ارائه چنین خدماتی اکنون به پارکینگ فرودگاه محدود است، ولی با توسعه فعالیت‌های تجاری و سایر امور می‌تواند بسیاری از نیازهای شهروندان را مرتفع کرده و سودآور باشد.

وی در ادامه گفت: برخی تصور می‌کنند با تکمیل فازهای فرودگاه امام(ره)، مهرآباد تعطیل می‌شود. در صورتی که چنین نیست. ما در دنیا، تجربه چند فرودگاهی را به کرات در کلان شهرها داریم. لندن، پاریس، توکیو و چند شهر دیگر، فرودگاه‌های اول خود را هرگز تعطیل نکردند. بلکه رویکرد‌ها را عوض کردند. فرودگاه‌ها را به کاربری‌های متنوع تقسیم کرده‌اند. به گفته معمارزاده، فرودگاه امام(ره) و مهرآباد نیز مکمل هم خواهند بود و این هم افزایی دلایل مختلف دارد که یکی از آنها توجیه اقتصادی است که منجر به احیای قابلیت‌هایی خواهد شد که تا به اکنون بلا استفاده مانده است و حتی ظرفیت‌های ناشکفته را شکوفا خواهد کرد.

وی گفت: اگر در فاز ۲ فرودگاه امام (ره) برخی از پروازهای داخلی یا حجاج نیز راه‌اندازی شود، باز به انجام پروازهایی از فرودگاه مهرآباد نیاز خواهد بود. ضمن اینکه فرودگاه مهرآباد، به عنوان فرودگاه پشتیبان فرودگاه امام (ره) نیز در حال

بهره‌برداری است.

مشاور مدیرکل فرودگاه بین‌المللی مهرآباد، توجه به اصول علمی و استاندارد در نوسازی و بهسازی فرودگاه مهرآباد را از دیگر برنامه‌ها و اهداف مدیریت مجموعه دانست که برای آن طرح‌ها و سبد پروژه‌های مختلفی در قالب (Airport Improvement Program) در نظر گرفته شده است.

وی در تکمیل اظهارات مدیرکل فرودگاه بین‌المللی مهرآباد در خصوص شیوه‌های سرمایه‌گذاری بخش خصوصی گفت: سرمایه‌گذاری بخش خصوصی به روش (BOT) در قالب لایحه واگذاری و تخلیه اماکن و محل‌ها در فرودگاه‌های کشور و آیین‌نامه اجرایی نحوه و شرایط اجاره و واگذاری اماکن و محل‌ها در فرودگاه‌های کشور صورت می‌گیرد. بر این اساس، سرمایه‌گذار طرح را می‌سازد. سپس از آن بهره‌برداری کرده و پس از طی زمان مشخص، واگذار می‌کند.