گروه بازرگانی- اخلال در عرضه ارز از طرف بانک مرکزی که از زمستان 1390 آغاز و تداوم پیدا کرده است، چند پیامد داشت که هنوز ادامه دارد. یکی از این پیامدها که البته از اثرات تحریم نیز به حساب می‌آید، نامناسب شدن مناسبات تجارت خارجی ایران است. در حال حاضر تنها چند کشورند که ریسک‌های تجاری غرب را پذیرفته و به تجارت با ایران ادامه می‌دهند که چین و هند ازجمله این کشورها به حساب می‌آیند.

اما برخی اخبار ناخوشایند از رفتار خارج از آداب پذیرفته شده تجاری توسط چین و هند گزارش شده است که توسط مجتبی خسروتاج از اعضای هیات نمایندگان در کمیسیون تجارت اتاق تهران مطرح شده است. از طرف دیگر شرایط نامساعد در تخصیص ارز و نرخ‌های متفاوت ارز و مقررات دست و پاگیر موجب رسوب کالا در مناطق آزاد شده است.
پس از آنکه در یکی از نشست‌های کمیسیون تجارت اتاق تهران، نسبت به رسوب کالا در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی هشدار داده شد، رییس این کمیسیون در نامه‌نگاری با سازمان مناطق آزاد خواستار حضور یکی از مسوولان عالی رتبه این نهاد در جمع فعالان اقتصادی و ارائه توضیح پیرامون موضوع رسوب کالا در این مناطق شد. در نهایت سرپرست امور بانکی و سرمایه‌گذاری مناطق آزاد برای حضور در نشست کمیسیون تجارت حاضر شد و سعی کرد توضیحاتی دهد و فعالان اقتصادی را قانع کند.
به گزارش روابط عمومی اتاق تهران، در این نشست نماینده‌ای از گمرک ایران نیز حضور داشت و درباره رسوب کالا در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی یک خبر داد؛ اینکه در حال حاضر در منطقه ویژه اقتصادی بندر امام‌خمینی(ره)، بیش از ۵۰۰ دستگاه ماشین‌آلات راهسازی که در تکمیل پروژه پالایشگاه‌های پتروشیمی در این منطقه فعال بودند، پس از تغییرات ایجاد شده در اولویت‌بندی تخصیص ارز و ایجاد فنس در اطراف محوطه فعالیت این ماشین‌آلات؛ به این تعداد دستگاه راهسازی دیگر اجازه فعالیت داده نشد و در حال حاضر تمام ۵۰۰ دستگاه راهسازی در حال از بین رفتن است.
احتمال شکایت از دولت
در ابتدای نشست کمیسیون تجارت اتاق تهران، رحمان پورقربان با بیان اینکه تعداد زیادی از تولیدکنندگان و واحدهای تولیدی که موفق شده‌اند از صندوق توسعه ملی وام ارزی دریافت کنند، افزود: این تعداد از فعالان اقتصادی که در حوزه صادرات نیز فعال هستند، وام‌هایی را دریافت کرده‌اند که در حال حاضر و پس از تغییرات ایجاد شده در نرخ ارز، به مشکل برخورده‌اند. او از تشکیل کمیته‌ای برای حل و بررسی مشکلات این واحدها در اتحادیه صادرکنندگان صنعتی، معدنی و خدمات فنی و مهندسی خبر داد و گفت: در صورتی که مشکل این واحدها برطرف نشود، ممکن است مجبور شویم از دولت به دیوان عدالت اداری شکایت ببریم.
کارشکنی‌های هندی‌ها و چینی‌ها
مجتبی خسروتاج دیگر عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز در این نشست خبر داد که مدتی است دو کشور هند و چین، ثبت سفارش‌ها از طرف ایران را نمی‌پذیرند. به گفته وی، هندی‌ها تا زمانی که پول نقد از طرف ایرانی دریافت نکنند، جنس و کالای خود را تحویل نمی‌دهند. او تصریح کرد که در این میان اعتمادی نیز به دریافت کالا از هندی‌ها نیست.
در ادامه این نشست، منوچهر بهنیا که به نمایندگی از گمرک ایران در کمیسیون حاضر شده بود، با اشاره به امکان استرداد 10درصد عوارض حمل برای کالاهای صادراتی، پیشنهاد افزودن گزینه استرداد «عوارض گمرکی» به قانون جدید گمرکی برای کالاهای صادر شده را مطرح کرد و در انتقاد به میزان رسوب کالا در مناطق آزاد گفت: با توجه به ایجاد واحد سازمانی جدید گمرک و موازی کاری در مناطق آزاد با هدف ارائه آمار که به علت عدم تخصص و تعامل مناسب، آمار قابل اتکایی در این زمینه ارائه نمی‌شود، آمار دقیقی از رسوب کالاها در دست نیست.
نماینده گمرک، با تایید کاهش حجم واردات کالاها در سال جاری نسبت به سال قبل با اشاره به امکان صدور مجوزهای موردی توسط هیات وزیران جهت ترخیص برخی کالاهای گروه ۹ و ۱۰ نیز اشاره کرد.
تمهیدات برای کاهش دپوی کالاها
سرپرست امور بانکی و سرمایه‌‌گذاری مناطق آزاد نیز که به نمایندگی از این سازمان در کمیسیون تجارت اتاق تهران شرکت کرده بود، با اشاره به عدم وجود وحدت رویه گمرکی درخصوص مرزبندی مناطق آزاد ویژه اقتصادی تصریح کرد: در هر صورت ورود هر کالایی به سرزمین اصلی تابع قوانین گمرکی آن کشور است.
ناصر خرمالی، تنها جذبه مناطق آزاد را کالاهای متروکه و بحث ارزش افزوده دانست و بر لزوم ثبات این دو موضوع در شرایط فعلی تاکید کرد. وی در ادامه، از تلاش مدیریت مناطق آزاد برای تمهید تدابیری که مانع از دپوشدن طولانی مدت کالاها شود، خبر داد.
در ادامه جلسه، اعضای کمیسیون تجارت اتاق تهران به طرح برخی مشکلات و ابهامات درخصوص مناطق آزاد و ویژه پرداختند. مجیدرضا حریری، با بیان اینکه در حال حاضر اجازه ترخیص برخی کالاها که در مناطق آزاد تخلیه شده است، داده نمی‌شود، گفت: کالاهایی در حال حاضر در مناطق آزد دپو شده است که جزو گروه‌های اولویت ۹ و ۱۰ است و پیش از طبقه‌بندی کالاها به این مناطق حمل شده است؛ اما اجازه ترخیص به این دست از کالاها داده نمی‌شود.
او این پرسش را مطرح کرد که ارزش دلاری کالاهای دپو شده در مناطق آزاد چه میزان است؛ در حالی که این حجم از کالا به عنوان سرمایه ملی در حال از بین رفتن است.
خرمالی در پاسخ به سخنان حریری، ورود هرگونه کالا به سرزمین اصلی را تابع مقررات صادرات و واردات قلمداد کرد و افزود: در این میان ممکن است که برخی افراد، کالاهای حجیم وارد کرده و قصد داشته باشند که در مناطق آزاد برای مدت زمانی دپو کرده و صرفه اقتصادی خود را چند برابر کنند. بنابراین اطلاعات و آماری که نشان دهد چه کسانی و چه میزان کالا در مناطق آزاد دپو شده است در دست نیست.
در پایان این نشست، رییس کمیسیون تجارت اتاق تهران، بر لزوم مکاتبه شفاف با مناطق آزاد در خصوص ارائه آمار مستند جهت جلوگیری از تبدیل این مناطق به نقاط مناسب انبارداری کشور برای واردکنندگان تاکید کرد. محسن بهرامی ارض اقدس همچنین خواستار آن شد که با توجه به تفاوت رویه در مناطق آزاد مختلف در کشور، وحدت رویه واحدی میان مناطق آزاد شکل گیرد.