قطار خالی تجارت روی ریل سیاست

گروه بازرگانی - «نگاه به شرق»، اصطلاحی است که در سال نخست دولت نهم ساخته و پرداخته شد، اما اکنون که به سال پایانی این دولت رسیده‌ایم، به نظر می‌رسد دیگر چندان جایگاهی در موضع‌گیری‌های دیپلماتیک و به‌ویژه تجارت خارجی دولت دکتر احمدی‌نژاد ندارد یا دست کم از اهمیت آن کاسته شده است. با این حال پیش‌بینی می‌شود که حجم مبادلات تجاری با چین که از جمله کشورهای محوری شرق است امسال به حدود ۲۵میلیارد دلار برسد که ناگفته پیدا است در این میان واردات بر صادرات غلبه چشمگیری دارد. رویکرد دیگر دولت نهم به کشورهای آمریکای لاتین - آلبا - همچون ونزوئلا، کوبا، اکوادور و ... بوده است. سفر رییس‌جمهور اکوادور و مقامات بلندپایه این کشور به ایران در همین هفته نشانه‌ای به این روابط دوستانه و هدفمندانه است. از میان کشورهای عضو آلبا، ونزوئلا و اکوادور عمدتا تک‌محصولی و وابسته به تولید و صادرات نفت هستند که وجه شباهت معناداری با کشورمان دارند. رییس‌جمهور اکوادور و هیات همراهش به اتاق ایران نیز رفتند و در گفت‌و‌گو با نمایندگان بخش خصوصی از امکانات و جاذبه‌های سرمایه‌گذاری در کشور خود سخن گفتند، با این حال رافائل کوره‌آ، بارها تاکید کرد که نفت پشتیبان همیشگی اقتصاد نیست و او عزم خود را جزم کرده است که کشورش را از اقتصاد متکی به نفت برهاند. اکوادور کشوری است که میزان تولید ناخالص داخلی آن در سال ۲۰۰۸، ۴۸میلیارد دلار برآورد شده است. سرانه آن حدود ۳۲۷۰دلار است و ارزش صادرات آن در سال ۲۰۰۷، ۴۸/۱۲میلیارد دلار و میزان وارداتش در همان سال، ۲/۱۱میلیارد دلار بوده است.

قرار است به زودی نمایشگاه کشورهای عضو آلبا در تهران برگزار شود که به نوعی زمینه‌سازی برای تجارت گسترده‌تر با این گونه کشورها است. اما پرسش این است که رابطه‌ تجاری با کشورهایی که جملگی جزو «جهان سومی»های آن سوی دنیایند برای کشور ما چه حاصلی دارد و بخش خصوصی کشورمان در این رابطه نزدیک دولت‌ها با یکدیگر، چه منافعی به دست می‌آورد یا محتمل است که بیاورد.

عبدالحمید اسدیان، مدیرکل اروپا، آمریکا و کشورهای CIS سازمان توسعه تجارت درخصوص برگزاری نمایشگاه کشورهای عضو آلبا (آمریکای لاتین) در ایران می‌گوید: ابتدا باید دید که این نمایشگاه که برگزاری آن ۲سال است به تاخیر افتاده، برگزار می‌شود یا نه.

به گفته وی، برپایی این نمایشگاه صرفا برای نشان دادن ظرفیت‌های اقتصادی این کشورها است.

اسدیان با تاکید‌بر اینکه باید به برقراری ارتباط با کشورهای آمریکای لاتین روی خوش نشان داد، خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه ایران در کوبا و ونزوئلا نیز نمایشگاه‌هایی برگزار کرده، برقراری این روابط دوجانبه است و به تبع ایران نیز علاقه‌مند به آشنایی با توانمندی‌ها و محصولات این کشورها است.

اسدیان با اظهار بی‌اطلاعی از نوع محصولات ارائه شده و زمان برگزاری نمایشگاه کشورهای عضو آلبا بیان کرد: با توجه به این که روابط سیاسی ایران با کشورهای آمریکای لاتین خوب است، برپایی نمایشگاه و نشان دادن کالاهای این کشورها در صورت قیمت‌های منطقی و شرایط خوب می‌تواند منجر به انعقاد قرارداد با بخش خصوصی و تجار کشورمان شود.

وی برپایی این نمایشگاه را صرفا اقتصادی بیان کرد و گفت: درست است که اقتصاد این کشورها تک محصولی است اما در برخی زمینه‌ها کالاهایی برای صادرات دارند و امکان تعامل و همکاری‌های بیشتر با این کشورها در زمینه‌های اقتصادی وجود دارد. مدیرکل اروپا، آمریکا و کشورهای CIS معتقد است که نباید با دید منفی به قضیه نگاه کرد.

فاروق کیخسروی، رییس کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران در این‌باره می‌گوید: هر گونه توسعه روابط اقتصادی بسیار پسندیده است و ما در همه ابعاد باید بتوانیم این روابط را گسترش دهیم. در این راستا قطعا کشورهایی که متکی به نفت هستند، واردکننده‌اند و می‌توانند گزینه مناسبی برای صادرکنندگان ایرانی به حساب آیند.

وی می‌افزاید: اما آنچه که اهمیت دارد، رفع موانع سیاسی با برخی کشورها با هدف برقراری ارتباط اقتصادی است.

کیخسروی تشریح می‌کند: این که ما به دلیل مشکلات سیاسی با کشورهای دیگر ناچار باشیم تنها با چند کشور محدود و گاه ضعیف رابطه اقتصادی داشته باشیم، در شان ایران و ایرانیان نیست.

رییس کمیسیون تجارت اتاق ایران با تاکید بر لزوم پیوستن ایران به WTO می‌گوید: ایران باید با رعایت الزامات WTO و با مهیا کردن فضای کسب و کار امکان رقابت خود را در بازارهای جهانی افزایش دهد و فضای موجود را متحول کند در غیر این صورت، ناچاریم به رابطه با همین کشورها اکتفا کنیم. محمدعلی عباسی، رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن اراک نیز در این باره می‌گوید: من به عنوان یک مدیر صنعتی در این ماجرا رابطه اقتصادی را نمی‌بینیم و بیشتر بعد سیاسی آن را برای ایران پراهمیت می‌دانم. به عبارت دیگر در این رفتار بیش از آنکه میل اقتصادی باشد، میل سیاسی وجود دارد.

عباسی می‌افزاید: در مراودات تجاری تقسیم‌بندی‌ها براساس اولویت محلی، منطقه و بین‌المللی است و با توجه به شاخص‌هایی که از جمله آن بعد مسافت است، صورت می‌گیرد.

رییس اتاق اراک خاطرنشان می‌کند: هر انسانی برای بیرون آمدن از خانه‌اش باید شرایط داشته باشد و ما هم اگر می‌خواهیم از ایران پا به عرصه‌های بین‌المللی بگذاریم، باید شرایط لازم را داشته باشیم.

وی افزود: همه ما در جریان روابط سیاسی ایران و نگاه بین‌المللی موجود به ایران هستیم و ارتباط با چنین کشورهایی از این جهت است که ایران نیاز دارد حضور بین‌المللی خود را حفظ کند.

این مدیر پیشکسوت در حوزه حمل‌و‌نقل بین‌المللی در ادامه می‌گوید: برای یک مدیر صنعتی صادرات به چنین کشورهایی صرفه اقتصادی ندارد و در مورد چنین کشورهایی تنها می‌شود از تجربه‌های ارزشمند موجود در ایران در حوزه صادرات خدمات فنی و مهندسی، اکتشاف و بهره‌برداری از نفت استفاده کرد.