بودجه 88 چالش‌های بزرگی پیش‌رو دارد

عکس: آکو سالمی

شبنم آذر

بعد از ظهر روز سه‌شنبه هجدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران برگزار شد. در این نشست رییس اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران علاوه‌بر ارائه گزارشی از سفر به ترکیه با ابراز نگرانی از بحران مالی جهان و تاثیرات جدی آن در اقتصاد کشورمان خواستار تشکیل کارگروهی برای کاهش مضرات این بحران شد. وی همچنین برای تنظیم بودجه سال آینده هشدار داد. ترک‌نژاد عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز در این نشست بر اهمیت این بحران تاکید کرد و علاوه‌بر اینکه دولت را مسوول بحران‌های اقتصادی داخلی کشور دانست این سوال را مطرح کرد که چه کسی باید پاسخگوی خسارات وارده جدی اقتصادی به مردم باشد؟وی همچنین از سکوت اقتصاددانان نسبت به تکرار اشتباهات و پیگیری سیاست‌های غلط اقتصادی به شدت انتقاد کرد.

خلیلی عضو دیگر هیات‌ نمایندگان اتاق تهران نیز از سخنرانان اصلی این نشست بود و قریب به یک ساعت از زمان نشست را به شرح فعالیت تشکل‌های اقتصادی از ابتدا تاکنون پرداخت. وی به شدت از وجود فضای دولت سالاری حاکم بر اقتصاد که بخش خصوصی را به هرج‌و‌مرج کشانده انتقاد کرد و ایران را از حیث رتبه فضای کسب‌و‌کار و میزان آزادی اقتصادی از بین تمام کشورهای جهان، کشور صدوپنجاه یکم خواند.اما در هجدهمین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، حضور رییس سابق اتاق بازرگانی ایران پس از پانزده ماه برای حاضرین تازگی داشت. خاموشی قریب به ۳۰دقیقه در اتاق ماند و بدون آنکه در طول این مدت میکروفن خود را روشن کند، جلسه را ترک کرد.از دیگر حواشی هجدهمین نشست اتاق بازرگانی تهران ابراز عقیده حسینی، عضو دیگر هیات‌ نمایندگان اتاق بازرگانی تهران، درخصوص عملکرد اسدالله عسگراولادی به عنوان رییس چندین اتاق مشترک بازرگانی در اتاق ایران بود. وی نسبت به عملکرد اتاق‌های مشترک ابراز نگرانی کرد و خواهان تقویت فعالیت این اتاق‌ها شد. یک عضو هیات نمایندگان اتاق تهران نیز که از سفر به ترکیه سخن گفت، با لحنی طنزآلود بیان کرد که در رای‌گیری اجلاس ترکیه برای میزبانی ایران در سال آینده کشورهای به ظاهر دوست با میزبانی ایران مخالفت کردند و خواستار عدم‌پذیرش میزبانی ایران از سوی این اجلاس شدند.

هشدار به دولت

در آغاز این نشست که ریاست آن را رییس اتاق بازرگانی تهران به عهده داشت، یحیی آل‌اسحاق گفت: با وجود وقوع بحران مالی در کشورهای دنیا به نظر می‌رسد که بودجه سال ۸۸ کل کشور باید متناسب با چالش‌های پیش رو ناشی از این بحران تنظیم شود. این در حالی است که بی‌شک بودجه سال ۸۸ با چالش‌های بزرگی مواجه خواهد بود.

رییس اتاق بازرگانی و صنایع‌ومعادن تهران افزود: پیش‌بینی می‌شود با توجه به وقوع این بحران‌ها منابع و مصارف حساب دخیره ارزی با وضعیت جدیدی روبه‌رو شود که اگر ملاحظات جدی در رابطه با آن صورت نگیرد، مشکل جدی خصوصا با انتظارات جدید ایجاد شده از سوی مردم در دولت نهم پیش آید.

وی با اشاره به برنامه‌ریزی دولت برای اجرای طرح تحول اقتصادی تصریح کرد: اجرای طرح تحول اقتصادی با وضعیت حساب ذخیره ارزی و نیز چالش پیش روی کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی قطعا با مشکل مواجه خواهد شد، این درحالی است که در بودجه سال ۸۸ کل کشور باید چند سرفصل دیگر از جمله اصل ۴۴ و ضرورت‌های اجرایی آن نیز در نظر گرفته شود.

آل‌اسحاق گفت: اجرای اصل ۴۴ به مفهوم این است که مقدار زیادی از شرکت‌ها واگذار شده و دولت کوچکتر شود، در این شرایط بودجه شرکت‌ها کمتر نمی‌شود، بنابراین باید قانونی وضع شود که متناسب با این قضایا باشد که در این راستا به نظر می‌رسد بودجه سال آتی کل کشور ترجمه تمام نمای این امر باشد. چراکه اگر بنا است که این برنامه اجرایی شود قطعا باید در بودجه‌های سنواتی برای این کار سکوهایی دیده شود.

آل‌اسحاق تاکید کرد: اقتضائات اجرای طرح تحول اقتصادی نیز باید در بودجه سال آتی دیده شود و نوع بودجه‌نویسی نیز تغییر یابد.

وی تصریح کرد: تعاملات جدی و نه تعارفاتی بین دولت و عاملان اقتصادی و مجلس باید دست به دست هم داده و بودجه را به شیوه‌ای تدوین و تصویب کند که اتلاف وقت در حاشیه بودجه صورت نگیرد، قطعا در غیر این صورت مشکل خواهیم داشت.

وی پیشنهاد داد که صندوقی برای جبران خسارت‌های ناشی از این بحران در اقتصاد ایران تشکیل شود، ضمن اینکه کمیته مشترکی بین واحدهای اقتصادی اتاق و برخی نخبگان تشکیل شود که علاج واقعه بحران اقتصادی دنیا را در اقتصاد ایران قبل از وقوع جبران کند.

آل‌اسحاق گفت: شرایطی که هم‌اکنون در کشور به واسطه بحران مالی کشورهای دنیا در حال وقوع است، به صورت اتوماتیک وار رد نمی‌شود و قطعا باید در این رابطه فکری کرد.

رتبه از کسب و کار ایران در جهان ۱۵۱ است

محمد خلیلی عراقی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز از دیگر سخنرانان این نشست بود.وی با بیان اینکه دولت سالاری بخش خصوصی را به هرج و مرج کشانده است، افزود: نتایج ارزیابی و اندازه گیری شاخص‌های مختلف فضای کسب و کار و میزان آزادی اقتصادی طبق رتبه‌بندی جهانی سال ۲۰۰۸ به تازگی اعلام شده است که این نتایج نشان می‌دهد ایران در بین ۱۵۷ کشور دنیا رتبه ۱۵۱ را به خود اختصاص داده است.

وی عنوان کرد: رتبه ایران در فضای کسب و کار در منطقه و شمال خاورمیانه از میان ۱۷ کشور رتبه ۱۶ است که این امر به این معنا است که فضای فعالیت برای رشد و گسترش بخش خصوصی به لحاظ آزادی کسب و کار، آزادی تجارت، کاهش تصدی گری دولت، مداخلات اداری دولت در اقتصاد، آزادی پولی - مالی و سرمایه گذاری، رهایی از فساد و تضمین حقوق مالکیت مساعد نبوده و با کمبودها و نارسایی‌های جدی مواجه است.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه در طول ۸۰ سال گذشته اقتصاد ایران اقتصاد دولت سالار بوده تصریح کرد: دولت نه تنها اقتصاد را در مهار خود داشته بلکه به جای تقویت بخش خصوصی مانع رشد و گسترش آن شده است.

ترکیه در راس جهان اسلام

علی شمش اردکانی، عضو دیگر هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران نیز گفت: شورای مشترکی میان اتاق بازرگانی تهران و اتاق بازرگانی ترکیه تشکیل خواهد شد تا مشکلات تجاری دو کشور مانند تعرفه واردات را مورد تحلیل قرار دهد.

علی شمس اردکانی که اخیرا همراه با یحیی آل اسحاق و۵۰ بازرگان ایرانی برای حضور در اجلاس IBF به ترکیه سفر کرده بود، گفت: در شرایط کنونی، ترکیه در جهان اسلام از جایگاه بسیار خوبی برخوردار است و توانسته است در روابط بین‌‏المللی استراتژی‌‏ها، عملکرد و نحوه تعاملات در صحنه‌‏های جهانی و اقتصادی به مرجعی غیرقابل انکار در جهان اسلام تبدیل شود.وی با این حال، چنین شرایطی را برای ایران یک هشدار قلمداد کرد و گفت رقبای ما در شرایط کنونی کار خود را بسیار خوب انجام می‌‏دهند و ایران نیز باید بکوشد تا با تعامل و همکاری همه‌‏جانبه به جایگاه شایسته خود دست یابد و از سایرین عقب نماند.

وی سپس به خواست مقامات رسمی دولت ترکیه برای ایجاد همکاری‌‏های مشترک بیشتر با ایران اشاره کرد و گفت ترک‌‏ها برای نیل به این هدف از ایران خواستند تا کمیته مشترک ایران وترکیه به جای این که سالی یک بار برگزار شود، از این پس سالی دو بار برگزار شود تا پی‌‏گیری امور سرعت گیرد.

وی سپس به شکایت طرف‌‏های ترکیه به سختی امور گمرکی و نامتناسب بودن تعرفه‌‏ها در ایران اشاره کرد و گفت: آنها خواستار پایین آمدن تعرفه‌‏های هر دو کشور بودند تا بدین وسیله بتوان تعاملات تجاری میان دو کشور را بالا برد.

در ادامه این نشست خوانساری رییس کمیسیون حمل‌ونقل اتاق تهران نیز از تحریم آمریکا بر کشتیرانی و هواپیمایی جمهوری اسلامی ایران سخن گفت و از بحرانی که صنعت حمل‌ونقل کشور را در بر گرفته ابراز نگرانی کرد. وی گفت: تحریم شرکت‌های ملی حامل پرچم ایران یک تحریم جدی است و چندی است که رییس فدرال رزرو آمریکا در سفر دور اروپا از همتایان اروپایی خود خواسته تا سفارش حمل به دو شرکت حامل پرچم ایران خودداری کنند.

حمید حسینی عضو دیگر هیات نمایندگی اتاق تهران نیز خواهان سامان یافتن فعالیت اتاق‌های مشترک شد و گفت: طی یک‌سال‌و‌نیم گذشته اتاق ایران درپی سیاست ارتقای جایگاه بود و از این‌رو همه اعضا توان خود را بر این موضوع متمرکز کردند.

حسینی با بیان اینکه تصمیمات در اتاق ایران در خصوص انتخاب رییس کمیسیون‌ها منطقی و اصولی بوده است، گفت: ضروری است که این تصمیمات در اتاق‌های مشترک نیز تسری پیدا کند.

در ادامه این نشست رییس اتاق بازرگانی تهران در پاسخ به حسینی گفت: واقعیت این است که سروسامان دادن به اتاق‌های مشترک از کارهای اساسی است و در امر سازوکار پیدا کردن این اتاق‌ها رییس اتاق ایران نیز با ما هم نظر است.

مکانیزم دفاع از بحران کجا است؟

احمد ترک‌نژاد، عضو کمیسیون بورس، بانک وبیمه اتاق تهران دیگر سخنران هجدهمین نشست اتاق بازرگانی وصنایع ومعادن تهران بود که درزمینه تاثیر بحران جهانی سخن گفت.

وی گفت: اندازه اقتصاد آمریکا ۲۵درصد اقتصاد جهانی است و ۱۴ تریلیون دلار گردش مالی دارد. بنابراین طبیعی است که با ایجاد بحران در اقتصاد آمریکا به سایر اقتصادها نیز کشیده شود.

وی افزود: با توجه به اینکه دو سوم تولید ناخالص داخلی آمریکا به مصرف داخلی می‌رسد، قطعا هر اختلالی در مصرف داخلی مشکلات اقتصادی را ایجاد می‌کند؛ لذا از روش‌های مختلف برای تشدید مصرف استفاده می‌شود.

احمد ترک‌نژاد به مشکلاتی که در بخش مسکن و تشدید ارائه وام مسکن در آمریکا ایجاد شده است، اشاره کرد و افزود: بانک‌های آمریکایی با نادیده گرفتن ضوابط اعتباری و پیش‌بینی رونق بازار در آینده بدون دقت لازم اقدام به پرداخت وام به متقاضیان کردند که البته تشابهی بین وام‌های زودبازده ایران و با آن نیز وجود دارد با این تفاوت که در ایران بازگشت این وام‌ها مشخص نیست اما در آمریکا املاک در اختیار بانک‌ها هستند.

وی با اشاره به افزایش قیمت انرژی و رشد قیمت‌ کالاها در سال گذشته افزود: آثار این اتفاقات قدرت بازپرداخت بدهی وام گیرندگان بخش مسکن در آمریکا را محدود کرد، به طوری که ۹ میلیون فقره وام به حالت معوق درآمد که در آگوست سال گذشته اقداماتی در جهت حل این مشکل انجام گرفت که شامل تزریق منابع مالی به بازار مسکن، کاهش ارزش دلار با هدف بهبود دادن تراز تجاری و سپس شروع به تقویت دلار بود.

عضو هیات نمایندگان اتاق تهران با اشاره به ادعای صندوق بین‌المللی پول مبنی بر اینکه برخی کشورها برای تعادل بودجه‌ای نیازمند چهار برابر قیمت نفت هستند، گفت: در حال حاضر نسبت بودجه جاری به عمرانی ۷۹ به ۲۱ رسیده است که عدد بسیار بزرگی است. وی افزود: بر اساس اطلاعات قانون بودجه امسال این مبلغ ۹۴ هزار میلیارد تومان بوده که اگر با ۲۰ درصد تورم در نظر بگیریم با وجود حفظ قیمت‌ها در سال‌های آینده به ۱۱۰ هزار میلیارد تومان بودجه نیازمندیم که در بهترین شرایط ۴۵ هزار میلیارد آن از غیر نفت و ۶۵ هزار میلیارد آن از نفت تامین می‌شود. وی تصریح کرد: این وضعیت تا ۷۰ درصد کسری بودجه را برای هر دلار در پی خواهد داشت. به این مفهوم که اقتصاد کاملا در وضعیت نامطلوبی قرار می‌گیرد و تغییر در بودجه جاری یا کاهش آن غیر ممکن خواهد بود.

وی با بیان اینکه تعادل بودجه با نفت ۹۰ دلاری امکان پذیر خواهد بو د این سوال را مطرح کرد که آیا در این شرایط مکانیزم دفاعی برای بحران اخیر داریم یا نه؟ به گفته وی، اقتصاد ایران در حال حاضر در ICU به سر می‌برد و بی ‌دفاع است و متاسفانه منابعی برای استفاده از فرصت‌هایی که در خصوص نصف شدن قیمت کشتی یا کاهش قیمت سهام در دنیا اتفاق افتاده، وجود ندارد. به راستی چه کسی پاسخگوی این ماجرا است؟ ترک‌نژاد با طرح این سوال که آیا قادریم تولید نفت را روزانه ۳/۴میلیون بشکه انجام دهیم؟ گفت: اگر نمی‌توانیم، بنابراین تنها منبع توسعه‌ای ایران را از دست داده‌ایم و معلوم نیست عدم‌النفع ملی را چه کسی باید پاسخ دهد.

وی گفت: خودسانسوری‌های سه سال گذشته امروز این وضعیت را برای کشور به وجود آورده است و متاسفانه کارشناسان هم سکوت کرده و ملت بیچاره شده‌اند!

این عضو هیات نمایندگان اتاق تهران پیشنهاد کرد که سناریوهای مختلفی برای بودجه کشور در قالب نفت ۱۰ تا ۱۰۰ دلاری شبیه‌سازی شود و روش‌های چگونگی تجهیز منابع و کوتاه کردن دست دولت از اقتصاد مورد بررسی قرار گیرد.