دومین نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف کیش کلید خورد
زمزمه تاریخی رنگ‌ها در ساحل خلیج فارس
مهرداد گوران: فرش ایرانی رقیب ندارد. این جمله، تکه کلام مدیران دولتی و دست‌اندرکاران و تاجران بخش خصوصی در دومین نمایشگاه بین‌المللی فرش دستباف کیش است. این نمایشگاه با حضور ۱۷۰ شرکت داخلی و ۵۰ شرکت خارجی، درست در روزی کلید خورد که روز ملی خلیج فارس نامیده شده، از این رو به طرزی نمادین جلوه‌های چشمگیر فرهنگ ایران را در آن می‌توان دید. داوود مددی، مدیرعامل جدید منطقه آزاد کیش نخستین سخنران مراسم گشایش این نمایشگاه بود.
مددی گفت: تقارن افتتاح این نمایشگاه را که حاصل فرهنگ، هنر و صنعت ایرانیان است به فال نیک می‌گیریم.
او با اشاره به اینکه این سازمان سالانه حدود بیست نمایشگاه بین‌المللی برگزار می‌کند، از نمایشگاه‌های بین‌المللی به عنوان ابزارهای موثر بازاریابی برای کالا و خدمات نام برد و افزود: سازمان منطقه آزاد کیش در چارچوب وظایفی که به آن محول شده تلاش می‌کند تا همه امکانات خود برای توسعه صادرات غیرنفتی و معرفی فراورده‌هایی که امکان عرضه آنها به بازارهای منطقه و جهانی وجود دارد، بهره‌گیری کند.
مددی خاطرنشان کرد: بر اساس آمار گمرک، در سال گذشته حدود ۱۱هزار تن فرش دستباف پشمی و ابریشمی به ارزش حدود ۴۰۰میلیون دلار از کشورمان به خارج صادر شده که نسبت به سال ۸۵ معادل ۴۰میلیون دلار کاهش یافته است.
مدیرعامل منطقه آزاد کیش سپس ادامه داد: بازار بین‌المللی فرش دستباف از رونق چندانی برخوردار نیست و طی سال‌های اخیر تقاضای جهانی برای این محصول تقریبا ثابت بوده است. بر اساس آمار سازمان ملل متحد طی سال‌های ۲۰۰۴ تا ۲۰۰۶ نزدیک به ۶میلیارد‌دلار فرش دستباف گره خورده، عمدتا از ایران، هندوستان، پاکستان، چین، و ترکیه به کشورهای عمده وارد کننده مانند آمریکا، آلمان، ایتالیا، انگلستان و ژاپن صادر شده است.
به گفته مددی واردات فرش به آلمان طی ۱۰ سال گذشته حدود ۵۰ درصد کاهش یافته است، اما از سوی دیگر در میان صادرکنندگان، هندوستان و پاکستان توانسته‌اند سهم خود را از بازار بی‌رونق فرش دستباف افزایش دهند به طوری که به ترتیب با ۳۱۵ و ۲۴۰میلیون دلار صادرات بعد از کشورمان در رده‌های دوم و سوم صادرات جهانی فرش قرار گرفته اند.
او خواستار اقدامات همه‌جانبه و تدوین استراتژی مشخص برای توسعه صادرات این کالای هنری کشورمان شد و افزود: تردیدی نیست که افزایش صادرات فرش در دراز مدت مستلزم تقویت تشکل‌های صادراتی، توجه بیشتر به کیفیت و گسترش کارگاه‌های متمرکز فرش است. دکتر محسن فرجی، رییس مرکز ملی فرش دیگر سخنران این مراسم بود که او نیز از تقارن روز ملی خلیج فارس و برگزاری نمایشگاه فرش به نیکی یاد کرد. فرجی گفت: بر این باورم که رشد و ارتقای کیفی فرش دستباف و افزایش سهم آن در بازارهای جهانی و در میان انواع منسوجات و کفروش‌ها در گروی همیاری، و همکاری همه دست‌اندرکاران این هنر - صنعت در تمامی کشورهای تولیدکننده این محصول است.
او بسترسازی برای بازاریابی، تبلیغات مناسب با رویکرد برندسازی، آشنا‌سازی تولیدکنندگان با خواست و نیاز بازارهای جهانی و اعزام طراحان و تولیدکنندگان به کشورهای بازار هدف، پخش تیزرهای تبلیغی در شبکه‌های جهانی، حمایت از برگزاری نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، افزایش جوایز صادراتی از ۳ درصد به ۵درصد و... را از عمده ترین اقدامات مرکز ملی فرش در راستای رونق و توسعه صادرات این محصول دانست.
بخش خصوصی خودش تصمیم بگیرد
در حاشیه این نمایشگاه و هنگامی که دکتر فرجی مشغول دیدار از غرفه‌ها بود از او پرسیدم دیدگاهش درباره تاسیس سازمان جهانی فرش توسط هندوستان، چین و پاکستان چیست؟ پاسخ رییس مرکز ملی فرش چنین بود: ما اعتقاد داریم که می‌توانیم با تعامل عضو این سازمان شویم؛ چرا که اهداف مشترکی با آن کشورها داریم، اما برخی تعصبات ملی وجود دارد مبنی‌بر اینکه فرش متعلق به کشورمان است و نباید زیر چتر سازمانی رفت که دیگران راه‌اندازی‌اش کرده‌اند. فرجی تصریح کرد: در واقع بخش خصوصی کشورمان باید تصمیم بگیرد که عضو این سازمان شود ما به عنوان دولت نمی‌توانیم و نباید هم این کار را بکنیم، اما زمینه‌های حضور بخش خصوصی کشور را در این سازمان فراهم خواهیم کرد؛ چرا که با همگرایی می‌توان رقابت‌های کاذب را از میان برد و به بازار جهانی فرش دستباف رونق بخشید.
«فروشات» هیچ نداشتیم
غرفه‌های آراسته تاجران افغانی اگر چه در قیاس با دیگر غرفه‌ها چشمگیر نیست، اما توجه برانگیز است. حاجی عبدا...، به عنوان «وکیل قالی‌فروشان هرات» با «دنیای اقتصاد» گفت‌وگو می‌کند. به زبانی حرف می‌زند که فارسی شکرین است، اما لهجه و برخی کلمات و عبارات آن تعلق به حوزه زبان فارسی دری دارد. او پس از مقدمه‌ای پر از آب چشم در باب دوران سیاه حکومت طالبان و به صفر رسیدن تجارت فرش در کشورش می‌گوید: در آن دوران ما هیچ نداشتیم، نه فروشات، نه بازار. مردمان پاکستان، فرش ما را به صورت غیر رسمی فروشات می‌کردند. آنها قالین نداشتند. ادعا می‌کنند که داریم، اما ندارند. قالین مال ایران و افغانستان است. ما خومان الان به بازار جهانی فروشات مستقیم داریم.
او از برگزاری ۴ نمایشگاه اختصاصی در آلمان، دبی، چین و هندوستان طی سال ۲۰۰۷ اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: قالین‌های افغانی از ۲۰دلار تا ۵۰۰دلار قیمت دارد. با این حال دقیقا نمی داند که در سال گذشته ارزش صادرات فرش دستباف کشورش چه میزان بوده است. چهره‌ای غمگین دارد، اما دلش روشن است که اوضاع بهتر خواهد شد. می‌گوید: ما چشم به آینده داریم.
دیر آمدی ای نگار سرمست
محموله‌های هندی‌ها اگر چه مانند محموله چینی‌ها و پاکستانی گرفتار پیچ و خم ترخیص در فرودگاه دبی شد و دیر به نمایشگاه کیش رسید، اما حکایت از عزم جدی آنها برای قدرت نمایی دارد. اشوک جین، رییس شورای توسعه صادرات فرش که زیر نظر وزارت منسوجات هند فعالیت می‌کند در گفت‌وگو با ما می‌گوید: «ما دیر آمده‌ایم اما پر و پیمان آمده ایم.» اشاره‌اش به آمدن در عرصه رقابت در بازارهای منطقه‌ای و جهانی فرش است.
او می‌افزاید: ما برنامه‌های بلند مدتی برای صادرات فرش به اروپا و آمریکا داریم و این اصل که خانوده‌های هندی می‌توانند تولیدکنندگان موفق فرش باشند را با جدیت دنبال می‌کنیم.
اشوک جین، صادرات ۸۵۰میلیون دلاری فرش دستباف و صنایع دستی این کشور را در سال ۲۰۰۷ نشانه‌ای از رشد روز افزون این صنعت در هند می‌داند.
آنچه ما رشته‌ایم دیگران پنبه می‌کنند
مهدی رحیم‌زاده، مدیرعامل شرکت فرش رحیم‌زاده، با تجربه‌ای سی ساله در زمینه تجارت فرش به این نمایشگاه آمده است.
او بر این باور است که دنیا نمی‌تواند قیمت‌های بالای فرش ایرانی را هضم کند: ما صادرات چی فرش هستیم و رمز و راز این کار را هم به خوبی می‌شناسیم، اما متاسفانه یک عده‌ای در سال‌های اخیر به واردات چی فرش دستباف کشورمان تبدیل شده‌اند! در واقع هرآنچه ما طی سالیان دراز رشته‌ایم آنها دارند پنبه می‌کنند.
پرسیدم «این عده چه کسانی هستند؟»
رحیم‌زاده پاسخ داد: همان کسانی که دنبال منافع شخصی خودشان هستند. من با تحصیلات بالا وارد حوزه صادرات فرش شدم و به‌زعم خودم سعی کرده‌ام فرش رنگین کشورم را به جهانیان بشناسانم، اما چون قیمت فرش دستباف در خارج ارزان‌تر از داخل است آن عده ترجیح می‌هند فرش صادراتی ما را خریداری و مجددا به خودمان برگردانند. مثلا ارزش فرش شش متری ۵۰رج تبریز سال گذشته حدود ۳میلیون تومان بود که حالا شده حدود ۷میلیون تومان. این تورم داخلی ماست؛ در حالی که چنین تورمی در سوئد یا آلمان وجود ندارد. رحیم‌زاده ادامه می‌دهد: من در زمانی نه چندان دور، سالانه دو میلیون دلار فرش صادر می‌کردم؛ ولی زمانه طوری رقم خورده که در سال گذشته فقط توانستم حدود ۳۰۰میلیون دلار فرش صادر کنم. این یعنی فاجعه. آمار گمرک هم نشانگر افت عجیب صادرات کلی فرش است. ۶/۱میلیون دلار چند سال پیش کجا و ۴۰۰میلیون دلار سال ۸۶ کجا !
او به یک نکته دیگر هم اشاره می‌کند: شنیده‌ام که قرار است واردات فرش چینی و هندی و ... آزاد شود. اگر این اتفاق بیافتد دیگر حتی فرش ماشینی تولید داخل هم خریدار نخواهد داشت.
مقایسه‌ای در کار نیست
حسین آل طه، مدیرعامل شرکت «دستافرین» در غرفه رنگارنگ این شرکت که انواع فرش‌های دستباف را در خود جای داده است، با ما سخن می‌گوید. او نیز معتقد است که فرش ایرانی اعتبار خاصی دارد که قابل مقایسه با تولیدات مشابه کشورهای رقیب نیست: تصور من این است که آینده فرش همچون گذشته از مسیر ایران می‌گذرد. از نظر قیمت گذاری نیز رقابت با چین و هند توجیه ندارد، آنها ارزان فروشی می‌کنند؛ چون نیروی کار ارزان را در اختیار دارند و چندان در قید تولید کیفی نیستند. ما از جایگاه تاریخی خودمان وارد بازارهای جهانی شده‌ایم و نباید خودمان علیه خودمان قیمت‌شکنی کنیم.
دار قالی در کنار رایانه
هنگامه سیروس‌پور، مربی قالی بافی مرکز امور زنان کیش، هم حرف‌ها برای گفتن دارد: درست است ما تاریخ کهن تولید و تجارت فرش را پشت سر خود داریم، اما ذهنیت تولید فرش آن چنان که باید هنوز شکل نگرفته است. در واقع تولید فرش برای ما یک مقوله سنتی است نه مدرن. در حالی که در همین مرکز یک خانم اوکراینی آموزش دیده و حالا به صورت حرفه‌ای دارد فرش می‌بافد. هر زن ایرانی در خانه اش می‌تواند در کنار رایانه و دیگر وسایل خانگی یک دار قالی هم داشته باشد.
کیش، ماتم کرد
رابرت دنیس، توریست و هنرمند استرالیایی که به دیدن این نمایشگاه آمده غرق در حیرت شده و سواحل لاجوردی کیش را نمونه‌ای مثال زدنی اززیبایی‌های شگرف می‌داند. او خیره به نقش و نگار فرش‌های ایرانی می‌گوید: ترکیب بندی و طیف عجیب رنگ‌های فرش دستباف ایرانی مرا یاد نقاشی‌های پل کله و پابلو پیکاسو می‌اندازد.
او با زمزمه این جمله، به آرامی از کنار ما می‌گذرد: «کیش به راستی ماتم کرد.» این نمایشگاه که در محل دائمی نمایشگاه‌های بین‌المللی کیش برگزار شده تا عصر جمعه ادامه دارد.
ارسال نظر