سید جلال ابراهیمی

بعد از اشغال عراق توسط آمریکا و هم‌پیمانان نظامی آن و با توجه به مشکلات ناشی از این تهاجم، مردان کار، پیمانکاران و صادر کنندگان ترکیه در زمینه‌های متعدد کسب‌و‌کار، تجارت مرزی را با این کشور آغاز کردند و در کوتاه‌مدتی توانستند در تجارت عراق نقش محوری را بازی کنند. آنها با تلاش هدفمند توانستند در مناقصات و پیمان‌های بزرگ ساختمانی و صنعتی موفق عمل کنند. آمار و ارقامی که در منابع و مجلات و سایت‌های تجاری نوشته شده نمایانگر این روند است. اعلام گزارش تجاری از سوی حکومت عراق مبنی بر اینکه این کشور طی ۵ سال آینده ۱۵۰ تا ۴۰۰ درصد به حجم تجارت با همسایگان خود می‌افزاید جایگاه حضور صاحبان کارخانه و پیمانکاران و صنعتگران و حتی کارگران ترکیه را در این عرصه پررنگ تر نشان می‌دهد.

بعد از سال ۲۰۰۳ میلادی، آمریکایی‌ها و کارخانجات تولیدی وابسته به آن توانسته بودند تمامی امور مناقصات و پیمان‌ها را در اختیار بگیرند؛ اما به علت نوع اجناس و عدم امکان حمل آسان و سریع کالا از ایالات متحده آمریکا، نزدیکی مراکز تولید ترکیه به بازار مصرف عراق، این امکان را در اختیار تجار ترک گذاشت تا در مدت بسیار کم جایگاه خود را در عراق به دست آورند.

صبوری و مقاومت تجار ترک در عدم ترک عراق در دوره تحریم و شناخت بازار مصرف در این دوره عامل گشایش درهای خدمات صنعتی و بازرگانی به این کشور بوده است.

علاوه بر بغداد در قسمت غرب عراق یعنی منطقه کردستان عراق صنعتگران و صاحبان کارخانجات و تجار ترک با قبول ریسک بالا به سرمایه‌گذاری پرداختند. طبق گزارش Frontiers در سال ۲۰۱۰ فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خارجی در عراق، گسترش بیشتری داشته و مردان کار و تجارت و سرمایه‌گذاران ترکیه جایگاه چشمگیری پیدا کردند.

کشور عراق در بین ۱۸۳ کشور ردیف ۱۶۶ را از نظر ساخت‌و‌ساز در اختیار دارد و در ایجاد کار و شغل در ردیف ۱۷۷ قرار گرفته است.

طبق گزارش بانک جهانی از سال ۲۰۰۳ به بعد میزان سرمایه‌گذاری خارجی در این کشور از ۸/۳ میلیارد دلار به ۶/۴۳ میلیارد دلار رسیده است.

در سال ۲۰۱۰ از ۳۴ مملکت ۱۵۶ شرکت در مناطق بغداد - بصره سرمایه‌گذاری کرده‌اند. طبق این گزارش بیشترین فعالیت در امر سرمایه‌گذاری صنعتی مربوط به پیمانکاران ترکیه است که با ۹/۳۴ مورد عملیات تجاری، در ردیف دوم قرار دارند.

در سال ۲۰۱۰ ارزش تجارت خارجی بین ترکیه و عراق به ۶ میلیارد دلار رسیده که با احتساب سرمایه‌گذاری و صادرات خدمات در عرصه‌های اجتماعی به وی‍‍ژه در پروژه‌های شهری است حجم سرمایه‌گذاری ترک‌ها به مراتب بیشتر از این رقم رسیده است.

بازرگانان ترکیه پیش‌بینی می‌کنند در ۵ سال آینده ارزش مبادلات تجاری ترکیه با عراق به ۲۴ میلیارد دلار خواهد رسید. ضمن اینکه تا کنون ۲۵ تا ۳۰ درصد معاملات با عراق را اتاق بازرگانی شهر قاضی انتیب هدایت کرده است.

بعد از اشغال عراق زیرساخت‌های این کشور به زیر صفر رسیده شاهراه‌ها تخریب شده و بهداشت و درمان آسیب کلی دیده بود ساختمان‌ها و ابنیه ویران شده یا نیازمند ساخت و نوسازی و تعمیر بود و ترکیه در هر زمینه‌ای از نوسازی و ساخت‌و‌ساز تا آموزش و پرورش و علوم وارد عرصه تجارت با عراق شد.

مردان کار و تجارت ترکیه از کمک دولت که امکانات سه بانک دولتی را برای آنها فراهم ساخت تا پشتوانه و تضمینات خود را انجام دهند، بهره کامل گرفتند. به طوری که ۱۴ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری آنها در عراق در ۵ سال آینده به ۳۵ میلیارد دلار خواهد رسید.

همزمان با حضور در عراق، صنعتگران و سرمایه‌گذاران ترک در امارات و عربستان سعودی نیز سرمایه‌گذاری‌هایی را شروع کرده‌اند. تجار و سرمایه‌گذاران ترک کشورهای عربی حوزه دریای مدیترانه و خلیج فارس را در برنامه گسترش حجم تجارت خود قرار داده‌اند و برای پنج سال آینده برنامه‌ریزی کرده‌اند.