صادرات «سنتی» کمرنگ‌تر شد
عکس:‌آکو سالمی
ارزش تجارت خارجی کشور ۵/۱۴ درصد افزایش یافت
افزایش مقطعی قیمت دلار بر افزایش ارزش صادرات اثر گذاشت

گروه بازرگانی - رییس‌کل گمرک از رشد ۵/۱۴ درصدی تجارت خارجی ایران در بهار امسال خبر داده است؛ اما فرش، خشکبار، صنایع دستی و ... که ظرفیت های صادرات سنتی کشور با این اقلام تعریف می‌شود، حتی در فهرست ۱۰ قلم کالای اصلی صادراتی سه ماه نخست امسال دیده نمی‌شوند و جای خود را به پروپان مایع شده، گازهای نفتی، متانول و ... محصولاتی از این دست داده‌اند.
از سوی دیگر گزارش گمرک بیانگر آن است که به دلیل خام فروشی و صادرات فاقد ارزش افزوده قابل توجه، وزن کالاهای صادراتی در برابر وزن کالاهای وارداتی بیش از دو برابر بوده، حال آنکه ارزش صادرات ما 10 میلیارد دلار و ارزش واردات مان 7/13 میلیارد دلار برآورد شده، ضمن اینکه شاهد افزایش 53/15 درصدی وزن صادرات و کاهش 1/26 درصدی وزن واردات بوده‌ایم.
همچنین متوسط قیمت هر تن کالای صادراتی ۴۷۲ دلار و متوسط قیمت هر تن کالای وارداتی ۱۶۷۸ دلار بوده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته نشانگر افزایش ۶۷/۳۴ درصدی است. به گفته عباس معمارنژاد، رییس‌کل گمرک ایران، حجم مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها در بهار امسال با ۲ میلیارد و ۹۹۷ میلیون دلار افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل به رقم ۲۳ میلیارد و ۷۳۰ میلیون دلار رسیده که دلیل اصلی افزایش مبادلات تجاری ایران با سایر کشورها رشد ۹۱/۴۳ درصدی صادرات غیرنفتی بوده است.
معمارنژاد همچنین در حالی از رشد 91/43 درصدی ارزش صادرات غیرنفتی با احتساب میعانات گازی خبر داده و میزان آن را 10 میلیارد و یک میلیون دلار اعلام کرده که به نظر کارشناسان رشد صادرات متاثر از افزایش 11 درصدی قیمت دلار نیز بوده است، هر چند که بانک مرکزی ایران متعاقبا اقدام به کاهش ارزش دلار کرد.
به گفته رییس‌کل گمرک وزن صادرات غیرنفتی کشورمان در این مدت ۱۸ میلیون و ۴۹۰ هزار تن بوده که از این نظر نیز ۵۳/۱۵ درصد افزایش یافته است.
وی در مورد حجم واردات به کشور نیز گفت: در سه ماهه نخست سال جاری، 8 میلیون و 182 هزار تن انواع کالا به ارزش 13 میلیارد و 729 میلیون دلار وارد کشور شده که این میزان واردات در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، به لحاظ وزن، 01/26 درصد و از نظر ارزش، 40 صدم درصد کاهش یافته است.
به گفته معمارنژاد، در این مدت عمده‌ترین کالاهای صادراتی کشورمان به ترتیب شامل «پروپان مایع شده» به ارزش ۵۷۶ میلیون د لار و سهم ارزشی ۷۲/۷ درصد، «سایر گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده» به ارزش ۵۶۶ میلیون دلار و سهم ارزشی ۵۹/۷ درصد و «بوتان مایع شده» به ارزش ۳۶۷ میلیون دلار و سهم ارزشی ۹۳/۴ درصد بوده است. همچنین در مدت یاد شده «شمش از آهن و فولاد غیرممزوج» با ۶۷۲ میلیون دلار عمده‌ترین کالای وارداتی کشورمان بود. پس از آن نیز به ترتیب «دانه ذرت دامی» با ۲۸۰ میلیون دلار و «روغن خام سویا» با۲۵۰ میلیون دلار عمده‌ترین کالاهای وارداتی را به خود اختصاص داده‌اند.
رییس‌کل گمرک همچنین در خصوص عمده‌ترین خریداران کالاهای ایرانی گفت: در سه ماهه نخست امسال چین با واردات یک میلیارد و 345 میلیون دلار عمده‌ترین واردکننده کالاهای ایرانی بوده است و پس از آن نیز کشورهای امارات‌متحده عربی، عراق، هند و سنگاپور قرار دارند.
از سوی دیگر امارات‌متحده عربی، چین، آلمان، جمهوری کره و ترکیه به ترتیب ۵ کشور اصلی صادرکننده کالا به ایران در مدت یاد شده بوده‌اند که سهم هر یک در واردات کل کشور به ترتیب ۸۶/۳۱، ۲۶/۱۱، ۸۳/۷، ۸۱/۶ و ۲/۵ درصد بوده و این ۵ کشور مجموعا ۶۳ درصد ارزش واردات ایران را به خود اختصاص داده‌اند.
تدوین بسته مبارزه با قاچاق کالا
رییس‌کل گمرک ایران در عین حال از تدوین بسته سیاستی برای مبارزه با قاچاق کالا در این دستگاه در آینده‌ نزدیک نیز خبر داد.
وی با اشاره به حجم فعالیت گمرک گفت: طی سال گذشته 132 میلیارد دلار کالا از 167 واحد گمرکی با همکاری 7 هزار نفر از کارکنان گمرک عبور کرده، این در حالی است که این رقم در سال 60، حدود 25 میلیارد دلار با 60 واحد گمرکی و از طریق 8 هزار پرسنل بوده است.
وی آمایش سرزمین را یکی از راهبردهای گمرک عنوان کرد و افزود: گمرک باید در مناطق ویژه اقتصادی مستقر شود. رییس‌کل گمرک ایران بر ضرورت هماهنگی بین سازمان های مرتبط با گمرک نیز تاکید کرد و گفت: رتبه ایران در زیرساخت‌های تجاری در سال ۸۹ حدود ۱۰۳ بوده است که در صورت هماهنگی بین دستگاه‌های همکار این رتبه می‌تواند به ۸۷ برسد.
رییس‌کل گمرک با بیان اینکه ناهماهنگی میان دستگاه‌ها منجر به طولانی شدن امور گمرکی و هزینه بر شدن آن می‌شود، به تنوع و تعدد تعرفه‌ها نیز اشاره کرد و گفت: 6 هزار و 800 ردیف تعرفه‌ای در نظام گمرکی ما وجود دارد که این میزان در هیچ کجای دنیا دیده نمی شود. ضمن اینکه تنها 4 هزارو 800 ردیف تعرفه بالای 4 درصد در کشور وجود دارد که این امر استفاده از مبادی غیر‌رسمی را افزایش می‌دهد.
به گفته رییس‌کل گمرک ایران، کم اظهاری در ارزش و وزن در حالی طبق فصل ۴ قانون امور گمرکی خلاف است که این موضوع قاچاق محسوب نمی شود و این رویه نادرستی است.
پیش‌بینی کاهش سهم ایران از صادرات جهانی
از سوی دیگر واحد اطلاعات اقتصادی اکونومیست در گزارش ماه ژوئن ۲۰۱۱ خود اعلام کرد که سهم ایران از صادرات جهانی (شامل نفت و گاز و صادرات غیر‌نفتی) که در سال گذشته ۵۶/۰ درصد بود، در سال جاری کاهش یافته و به ۵۳/۰ درصد خواهد رسید همچنین انتظار می‌رود که با توجه به پیش‌بینی‌ها درخصوص ارزش صادرات ایران، سهم کشور از صادرات جهانی نیز روند نزولی داشته باشد؛ به‌ طوری که این سهم در سال آینده برابر با ۵۱/۰ درصد خواهد بود و در سال ۱۳۹۲ سهم ایران از صادرات جهانی به ۴۶/۰ درصد کاهش خواهد یافت. بنا به گزارش اکونومیست در سال ۱۳۹۳ سهم ایران از صادرات جهانی تنها ۴۲/۰ درصد خواهد بود.