سونیتا سراب پور- فضای نمایشگاه بین‌المللی تهران در زمان برگزاری مسابقات بین‌المللی روبوکاپ آزاد ایران متفاوت تر از هر زمان دیگری است. درزمان برگزاری این مسابقات نه خبری از جمعیت انبوهی است که با کیسه‌های تبلیغاتی از این سوی نمایشگاه به سوی دیگری می‌روند و نه صدایی از بلندگوهای نمایشگاه بلند می‌شود که جمعیت را به سمت غرفه‌های مختلف فرا می‌خواند. به جای تمام این‌ها شما می‌توانید روبوت‌های جذاب و گاهی عجیب غریب را ببینید که به کمک سازندگانشان از ماشین‌ پیاده می‌شوند و به سمت محل برگزاری مسابقات می‌روند. گروه‌های دانشجویی و دانش‌آموزی در هر گوشه از سالن‌ها در نظر گرفته شده با وسایل پیشرفته خود مشغول آماده کردن روبوت‌هایشان هستند. گروه‌های تیزهوش و نخبه‌ای که برخی تنها برای هیجان و عطش رقابت در آن شرکت کرده‌اند و برخی دیگر با جاه‌طلبی بیشتر به دنبال نشان دادن قدرت هوشی خود و در نهایت برنامه‌ریزی برای کوچ از کشور هستند.
روبوکاپ آزاد ۲۰۱۳
روزگذشته هشتمین دوره مسابقات روبوکاپ ایران با حضور 390 تیم داخلی و خارجی در نمایشگاه بین‌المللی تهران به کار خود پایان داد. هشتمین دور از مسابقات روبوکاپ ایران با حضور 25 لیگ از ایران و 14 لیگ از کشور‌های مختلف جهان از روزجمعه به مدت سه روز کار خود را آغاز کردند. آمریکا، چین، هلند، ژاپن، آلمان، ترکیه، یونان، مکزیک، برزیل، جمهوری چک، پاکستان، هند، کلمبیا و استرالیا شرکت‌کنندگان خارجی این دور از مسابقات بودند. همچنین در هشتمین دوره رقابت‌های روبوکاپ آزاد ایران لیگ روبات امدادگر مجازی، امدادگر واقعی، شبیه ساز عامل امداد، شبیه ساز فوتبال دو بعدی، شبیه ساز فوتبال سه بعدی، فوتبالیست سایز متوسط، فوتبالیست سایز کوچک، انسان نما، روبات خانگی، نمایش دانش‌آموزی مقدماتی، نمایش دانش‌آموزی پیشرفته، روبات مین یاب خودکار، روبات مین یاب دستی، روبات نمایش دانشجویی، روبات پرنده، روبات زیردریایی، فوتبال دانش‌آموزی وزن آزاد الف، فوتبال دانش‌آموزی وزن آزاد ب، فوتبال ب سبک وزن، امداد ابتدایی الف و امدادپیشرفته الف حضور داشتند. مسابقات جهانی روبوکاپ در سال جاری در هلند برگزار می شود و برترین‌های مسابقات روبوکاپ ایران برای حضور در این رقابت‌ها به هلند اعزام خواهند شد.
رقابت تازه‌واردان
دو لیگ تازه نفس در این مسابقات مربوط به لیگ روبات زیردریایی و پرنده بود که تنها در سه دوره این مسابقات شرکت کرده‌اند.
علیرضا صداقت، مسوول تیم روباتیک دانشگاه آزاد لاهیجان، با اشاره به تازه‌وارد بودن روبات‌های پرنده در کشور می‌گوید: «سه سال است که تیم روباتیک پرنده در مسابقات روبوکاپ آزاد ایران شرکت‌ می‌کنند و در صورت برنده شدن هر یک از تیم‌ها در این لیگ برای اولین بار خواهد بود که تیمی از ایران در مسابقات جهانی شرکت خواهد کرد.» وی در خصوص کاربرد این نوع روبات‌ها می‌افزاید: «روبات‌های پرنده که این روزها هم در سیستم نظامی و دفاعی کشورهایی مانند انگلیس، ترکیه، آمریکا و... استفاده می‌شود قابلیت فیلمبرداری و تهیه عکس‌های هوایی را دارد که اطلاعات این عکس‌ها در سیستم نظامی، تشخیص جزئیات سوانح، نقشه‌برداری و بحران‌های ترافیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد.» به گفته وی کمک گرفتن از روبات‌های پرنده باعث کاهش هزینه عکسبرداری از طریق هلیکوپترها هم خواهد شد.یکی دیگر از لیگ‌های نسبتا تازه وارد این دوره مسابقات لیگ، روبات‌های زیردریایی بود. این لیگ نیز تنها در سه دوره مسابقات آزاد روبوکاپ ایران شرکت کرده و خود را برای ورود به مسابقات جهانی آماده می‌کردند. حاتم‌قاسم‌زاده، رییس کمیته فنی رقابت روبات‌های زیردریایی در خصوص حضور این روبات‌ها در مسابقات آزاد ایران می‌گوید:« برای سومین بار است که در این مسابقات شرکت‌کرده‌ایم و هدفمان هم بومی‌سازی تکنولوژی ساخت روبات زیردریایی در کشور و پیش رفتن به سوی استاندارد‌های جهانی و شرکت در مسابقات جهانی است.» از کارکردهای روبات‌های زیردریایی در کلاس ROV می‌توان به جایگزین شدنشان به جای غواص‌ها و حضورشان در بخش‌های خطرناک و پرعمق دریایی اشاره کرد. همچنین از این روبات‌ها می‌توان در اکتشافات نفتی و گازی زیر دریا، بازبینی خطوط نفتی به لحاظ نشتی، ترک‌خوردگی، بازبینی سکوها و چاه‌های نفتی، خنثی‌سازی مین‌ها و بمب‌های زیر آب، نجات و بیرون کشیدن اجسام از زیر آب و.. استفاده کرد.رییس کمیته فنی رقابت روبات‌های زیردریایی در خصوص زمان و ورود این روبات‌ها به صنعت کشور می‌گوید: «تاکنون که از این روبات‌ها در صنعت کشور استفاده نشده است و حوزه‌هایی مانند نفت و گاز برای انجام اکتشافات و بازبینی تجهیزات خود در زیر آب از روبات‌های اجاره‌ای کشورهای خارجی استفاده می‌کنند که در صورت خراب شدن آنها به دلیل خاص امکان تعمیر سریع آنها وجود نخواهد داشت که همین شرایط پیشروی بسیاری از پروژه‌ها در این بخش را به تعویق می‌اندازد.»
باز هم دلار
نوسانات بازار ارز، دنیای روبات‌ها را هم بی‌نصیب نگذاشته است تا جایی که بسیاری از دانشجویان لیگ‌های مختلف در تهیه تجهیزات روبات‌هایشان به دلیل بالا بودن قیمت دلار در کشور با مشکل مواجه شده‌اند. هر چند اکثر تیم‌ها کمبود بودجه و نبود سرمایه در ساخت روبات در کشور را یک مشکل قدیمی می‌دانند اما اکثر آنها بر این باورند که شرایط بازار ارز به مشکلات پیشین آنها بیش از پیش افزوده است.
فرشید عبدالهی، مسوول بخش ناوبری روبات خانگی یکی از تیم‌های حاضر در این مسابقات می‌گوید: «نوسانات ارزی و نبود سرمایه مشکل اصلی ما در ساخت این نوع روبات‌ها است. همچنین از آنجا که قطعات اصلی ساخت روبات‌ها باید از خارج از کشور وارد شوند و به دلیل تحریم، تیم‌ها مجبور هستند قطعات مورد نیاز خود را از راه‌های دیگر و با قیمتی چند برابری تهیه کنند. در این بین نیز خبری از حمایت مسوولان نیست.»در همین زمینه یکی از اعضای تیم روبات‌های امدادگر اعلام می‌کند تمام تجهیزات و هزینه‌های ساخت این نوع روبات‌ها را دانشگاه آزاد قزوین پرداخت کرده است که در حال حاضر علاوه بر مشکلاتی که وارد کردن تجهیزات ساخت یک روبات را با مشکل مواجه کرد، مشکل دیگر مربوط به نوسانات ارز است. در واقع نوسانات در این بازار سبب شده است که این تجهیزات که باید با ارز آزاد وارد کشور شود با قیمت‌های بسیار بالایی آن هم توسط افراد واسطه گر به دست دانشجویان برسد.
اکثر فعالان این حوزه از سازمان‌های مرتبط از جمله وزارت علوم، پارک‌های فناوری اطلاعات، نهاد ریاست جمهوری و... می‌خواهند تا با توجه بیشتر به فعالان ساخت روبات به رشد و پیشرفت این حوزه کمک کنند.