مریم عسگری

می‌گویند هر کجا بروی آسمان یک رنگ است.

ولی...

در سفری که به استان فارس داشتیم و بر پایه مشاهداتمان از وضعیت بازار کالاهای مختلف، به ویژه کالاهای حوزه کامپیوتر، موبایل و لوازم صوتی و تصویری، دریافتیم همیشه هم این‌طورها که قدیمی‌ها می‌گویند نیست. راستش را بخواهید‌، هم آسمان استان فارس آبی‌تر از آسمان تهران بود و هم وضعیت بازارکامپیوتر، لوازم صوتی و تصویری و گوشی تلفن همراه این استان چه از لحاظ قیمت و چه از لحاظ نوع خدمات پس از فروش و ....با بازار تهران تفاوت داشت. در شهر شیراز حتی سلیقه کاربران کامپیوتر هم با کاربران تهرانی متفاوت است.

این را می‌توان از نوع انتخاب خریداران و گفته‌های فروشندگان در مورد مدل‌های پرفروششان به خوبی دریافت. حتی فاکتورهای مهم هنگام انتخاب کالا نزد خریداران شهر شیراز، با خریداران تهرانی متفاوت است. به عنوان مثال‌، گارانتی، خدمات پس از فروش از اهمیت چندانی نزد خریداران شیرازی برخوردار نیست و فاکتور قیمت نیز در درجه سوم و چهارم اهمیت قرار دارد. شاید تشابه نام خیابان‌های این شهر از معدود مشابهت‌هایش با شهر تهران باشد. اما حتی این تشابه هم تنها در نام است. به عنوان مثال، خیابان جمهوری شهر شیراز، یک خیابان خوش آب و هواست که قشر مرفه در آن ساکن هستند و از لحاظ موقعیت و آب و هوا با خیابان جمهوری تهران که مرکز خرید و فروش موبایل است تفاوت زیادی دارد.

حتی شکل مراکز خرید و فروش این شهر با مراکز خرید فروش کامپیوتر و گوشی موبایل در شهر تهران متفاوت است؛ چرا که مرکز اصلی خرید و فروش گوشی تلفن همراه در این شهر، از خیابانی با حدود ۳۰ یا نهایتا ۴۰ مغازه تشکیل می‌شود که با مرکز خرید و فروش موبایل تهران بسیار متفاوت است.

مراکز خرید و فروش

پاساژ ملاصدرا که در خیابان ملاصدرای شهر شیراز واقع شده است از مهم‌ترین مراکز خرید و فروش کامپیوتر این شهر است که بیشتر به عرضه کالاهایی نظیر لپ‌تاپ و تجهیزات جانبی می‌پردازد. این مرکز خرید و فروش در سه طبقه بنا شده است که حدود ۵۰ تا ۶۰ فروشگاه در آن به عرضه کالاهای این حوزه مشغول هستند.

به غیر از پاساژ ملاصدرا، پاساژهای فرجادیان و پارس یا pc center نیز از مراکز خرید و فروش کامپیوتر در این شهر هستند که تعداد واحدهای فروش در آن کمتر از پاساژ ملاصدرا است.

در خیابان داریوش، عفیف آباد و زند نیز برخی از فروشگاه‌ها به‌طور پراکنده به عرضه کالاهای حوزه کامپیوتر می‌پردازند. در این مراکز برخلاف مراکز خرید و فروش کامپیوتر شهر تهران چندان خبری از تبلیغات برندهایی مانند dell ا، hp و ibm Lenovo نیست. همچنین سلیقه کاربران شیرازی برای انتخاب کالا به ویژه لپ‌تاپ با سلیقه کاربران تهرانی متفاوت است. چرا که فعالان بازار کامپیوتر شهر شیراز ادعا می‌کنند، کاربران شیرازی چندان از مینی لپ‌تاپ‌ها و همچنین برندهایی نظیر DELL،HP،ACER که قیمت پایین و قابلیت‌های فنی ضعیفی دارند استقبال نمی‌کنند و اکثرا طرفدار لپ‌تاپ‌های سونی و اپل هستند. صحت گفته‌های فروشندگان با مشاهده نوع انتخاب خریداران و همچنین وضعیت عرضه برندهای مختلف در بازار برایمان مشخص شد. در زمینه لوازم صوتی و تصویری نیز خیابان‌های داریوش و نمازی مرکز خرید و فروش به حساب می‌آیند؛ البته در خیابان‌های عفیف آباد، ملاصدرا و چهارراه زند نیز می‌توان شاهد حضور پراکنده عرضه کنندگان لوازم صوتی و تصویری بود. در این شهر اکثر خریداران لوازم صوتی و تصویری از برندهایی نظیر سامسونگ و سونی استقبال می‌کنند و بنا بر اعلام فعالان بازار، برندهایی نظیر ال جی و شارپ و.. طرفداران چندانی ندارند. فلکه فخر آباد، چهارراه زند، فلکه اطلسی، خیابان عفیف آباد‌، خیابان داریوش و خیابان ملاصدرای شهر شیراز از مراکز مهم خرید و فروش گوشی تلفن همراه هستند که بر اساس اعلام فعالان بازار این شهر، موقعیت جغرافیایی این مراکز در قیمت کالاهای عرضه شده در این مناطق تاثیر زیادی دارد. به عنوان مثال، قیمت گوشی‌هایی که در خیابان عفیف آباد عرضه می‌شوند در حدود ۱۵ تا ۲۰ هزار تومان بالاتر از سایر مناطق است. البته قرار بر این است که با راه‌اندازی مرکز خرید و فروش ستاره خلیج‌فارس، که بزرگ‌ترین مرکز خرید و فروش در خاورمیانه است واحدهای عرضه کننده گوشی تلفن همراه در خیابان عفیف آباد به این مرکز خرید و فروش منتقل شوند.

عدیلی یکی از فعالان بازار می‌گوید، معمولا افرادی که قصد خرید گوشی‌های ارزان قیمت یا گوشی با قیمت پایین‌تر از سایر مراکز را دارند به فلکه فخر آباد یا خیابان داریوش مراجعه می‌کنند. در مقابل افرادی که قیمت برایشان فاکتور مهمی‌نیست و به دنبال جدیدترین مدل‌های گوشی هستند به خیابان‌های عفیف آباد یا ملاصدرا مراجعه می‌کنند.

به گفته این فروشنده، به غیر از این مراکز پاساژ ایران که در خیابان آناهیتا واقع شده است در زمینه عرضه گوشی موبایل فعال است.

شیراز، چهارراه کالاهای بدون گارانتی

شاید برایتان عجیب باشد، اما فعالان بازار کامپیوتر، موبایل و لوازم صوتی و تصویری در این استان، به ویژه در شهر شیراز، مراوده چندانی با نمایندگی‌های فروش که معمولا در استان تهران مستقر هستند نداشته و اکثر کالاهای موجود در بازار این استان از طریق واسطه‌های بی نام و نشان یا همان قاچاقچیان تامین می‌شود. به همین دلیل است که قیمت‌ها در این استان کمتر از تهران است. در این استان، به ویژه شهر شیراز‌، واژه گارانتی و خدمات پس از فروش معنای چندانی ندارد. قیمت کالاهای حوزه‌های مذکور هم ارزان‌تر از تهران است.

فعالان بازار می‌گویند، در زمینه کالاهای حوزه کامپیوتر، لوازم صوتی و تصویری و گوشی موبایل و ...شیراز به چهارراه کالاهای بدون گارانتی معروف است. بر اساس اعلام آنها، حدود ۸۰ درصد بازار کامپیوتر و لوازم صوتی و تصویری و ۹۰ تا ۹۶ درصد بازار گوشی تلفن همراه را کالاهای قاچاق به خود اختصاص داده‌اند. همچنین قیمت‌ها در این استان به ویژه در زمینه لوازم صوتی و تصویری حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان ارزان‌تر از شهر تهران است. ضمن اینکه پروموشن‌های ارائه شده توسط فروشندگان کالاهای بدون گارانتی گرانبهاتر است.

این ادعا از طرف آرمان محمدآقایی، رییس سازمان نظام صنفی استان فارس نیز مورد تایید قرار گرفت. اگر چه از ارائه آمار و ارقام خودداری کرد.

به گفته وی، عرضه کالاهای بدون گارانتی به‌طور وسیع مشکل و معضلی جدی در استان فارس و استان‌های همجوار است و این کالاهای بدون گارانتی بازار خاص خود را دارند.علت هم این است که قیمت کالاهایی که از طریق مبادی رسمی‌وارد می‌شوند و همچنین کالاهای تولید داخل‌، بسیار گران‌تر از کالاهایی است که بدون گارانتی وارد بازار می‌شوند و به همین دلیل برای خریدار به صرفه است که کالای بدون گارانتی بخرد. به گفته وی، وزارت بازرگانی اقداماتی برای مبارزه با عرضه این کالاها کرده است، اما حقیقت این است که این وزارتخانه با دو معضل اساسی روبه‌رو است. اول مقابله با عرضه کالاهای قاچاق و دوم تلاش برای پایین نگه داشتن قیمت‌ها که البته رسیدن به این دو هدف در کنار هم میسر نیست؛ چرا که اگر دولت بخواهد مقابل عرضه کالاهای قاچاق مانع ایجاد کند با رشد قیمت‌ها مواجه می‌شود. وی معتقد است در شرایطی که دولت از وارد کنندگان مالیات‌های گاه سنگین اخذ می‌کند، وارد کننده ناچار است برای ادامه حیات در این بازار پر رقابت سود خود را کاهش دهد و کالا را با قیمت ارزان‌تر از سایرین به فروش برساند و ناچار است هزینه‌هایش را کاهش دهد و به سراغ کالای بدون گارانتی برود.

شهری که قرار بود قطب IT کشور شود

حدود دو سال پیش بود که در نمایشگاه الکامپ اعلام شد به دلیل ظرفیت‌های بالای تولید استان فارس و همچنین بهره‌مندی این استان از نیروی متخصص‌، این استان به قطب IT کشور تبدیل خواهد شد. اما پس از گذشت دو سال نه تنها این اتفاق نیفتاد‌، بلکه بر اساس اعلام رییس سازمان نظام صنفی استان فارس، به دلیل سهل انگاری‌ها، چراغ رشد و توسعه IT در این استان روز به روز بی فروغ‌تر از گذشته می‌شود. به گفته آرمان محمدآقایی، این استان از لحاظ نیروی متخصص و شرکت‌های فعال در این حوزه و کارخانه‌های تولیدی بسیار قوی بود. ولی به دلیل بی‌توجهی‌های مکرر، بسترهای لازم برای توسعه این صنعت فراهم نشد.

وی افزود: ما توقع زیادی از استانداری و سازمان‌های مربوطه داشتیم .ولی بی‌توجهی آنها از یک سو و سپردن پروژه‌های مهم و بزرگ به شرکت‌های تهرانی که اکثرا نیمه دولتی یا دولتی هستند(مانند ایز ایران، داده‌پردازی و...) از سوی دیگر باعث شد متخصصان IT در این استان انگیزه خود را از دست بدهند و از استان خارج شوند و به تهران و اصفهان یا کشورهای همجوار کوچ کنند.

وی افزود: این جای تاسف است که عنوان قطب IT را به استان فارس می‌دهند ولی در عمل اقداماتی انجام می‌شود که مغایر اصل خصوصی سازی است. وی با انتقاد از این شیوه گفت: با این شرایط بخش خصوصی چه در استان فارس و چه در استان دیگری نمی‌تواند فعال باشد. وی همچنین به اخذ مالیات‌های سنگین و موانع دیگر اشاره کرد و گفت: در شرایط فعلی وضعیت IT در استان به هیچ وجه رضایت بخش نیست و اعطای لقب قطب IT به این استان به‌رغم توانایی بالای نیروی متخصص در این استان تنها یک عنوان اسمی‌است.

وی افزود: در حال حاضر بیش از ۸۰۰ فروشگاه در این استان در حوزه کامپیوتر فعال هستند. ولی از این تعداد تنها ۳۴ واحد فروشگاهی عضو سازمان نظام صنفی استان فارس هستند. همچنین تعداد شرکت‌های اینترنتی و فعال در حوزه سخت افزار و نرم افزار عضو در سازمان نظام صنفی نیز در حدود ۱۳۷ شرکت است.