ندا لهردی
صنعت تکنولوژی در سال‌های اخیر آنقدر رشد کرده است که دیگر غول‌های بزرگ کامپیوتری سعی نمی‌کنند فعالیت خودشان را به یک زمینه خاص محدود کرده و تولیدات و خدماتشان را در این عرصه گسترش می‌دهند. درست به همین دلیل هم هست که این روزها شنیدن اخبار مربوط به خرید یک شرکت سخت‌افزاری توسط یک شرکت نرم‌افزاری یا بالعکس چندان هم عجیب و دور از ذهن به نظر نمی‌رسد.

در مقابل، اما این گسترش حوزه فعالیت‌ها حواشی دیگری هم دارد که حالا به تدریج به یک جنگ رقابتی تبدیل شده است. این جنگ در میان فعالان و تولیدکنندگان موبایل‌های هوشمند که این روزها بازار پر رونق و داغی هم دارند، انگار جدی‌تر از بخش‌های دیگر دنبال می‌شود. موضوع اصلی این جنگ‌ها در واقع مربوط به امتیاز و حق انحصاری است که هر شرکت متعلق به خودش می‌داند. درست به همین دلیل هم هست که جنگ امتیاز انحصاری در بازار موبایل‌های هوشمند این روزها حسابی خبرساز شده است.
در ماه گذشته شرکت Motorola شرکت Apple را متهم به نقض حق انحصاری خودش کرد؛ در حالی که تنها چند روز پیش از این اتفاق خود Motorola توسط شرکت Microsoft محکوم شده بود. جالب است بدانید که بر اساس تحقیقات شرکت Lex Machina (شرکتی که در زمینه جمع‌آوری اطلاعات مربوط به نقض قوانین مالکیت معنوی فعالیت می‌کند) از سال ۲۰۰۶ تا حالا تعداد شکایت‌های مربوط به امتیازهای انحصاری گوشی‌های موبایل رشد سالانه ۲۰ درصدی داشته است. اغلب این شکایت‌ها را مالکان امتیاز یا حق انحصاری از شرکت‌های فعال در بخش‌های دیگر صنعت تکنولوژی انجام می‌دهند، مانند شرکت Kodak که این روزها در زمینه پرینتر فعالیت می‌کند. در این میان اما مالکان یا بهتر است بگوییم خریداران امتیاز را نباید فراموش کرد. این خریداران در واقع شرکت‌هایی هستند که حق انحصاری یا امتیازی را برای تولید محصول نمی‌خرند، بلکه این امتیاز را می‌خرند تا از طریق آن از شرکت‌های دیگر به جرم نقض قانون حق انحصاری شکایت کنند. با تمام اینها اما سازندگان گوشی‌های موبایل و نرم‌افزارهای مرتبط با این محصولات در ماه‌های اخیر بیشترین شکایت‌ها را در این زمینه داشته‌اند.بسیاری از کارشناسان معتقدند که انفجار بازار موبایل‌های هوشمند مهم‌ترین عامل موثر در این زمینه است. آخرین گزارش موسسه تحقیقاتی IDC در این زمینه نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۱۰ حدود ۲۷۰ میلیون دستگاه موبایل هوشمند در سرتاسر جهان به فروش خواهد رسید که این رقم ۵۵ درصد بیشتر از سال ۲۰۰۹ است. این شرایط اما برای وکلا کاملا ایده‌آل است تا جایی که «ریچارد ویندسور» یک وکیل متخصص در پرونده‌های حق انحصاری در این مورد می‌گوید: «این موارد برای کار ما بسیار ارزشمند است، چون مالک این پرونده‌ها معمولا شرکت‌های بزرگ هستند و حاضرند برای برنده شدن در دادگاه هزینه زیادی بکنند».
تحلیل‌گران معتقدند که این جنگ همچنان ادامه خواهد داشت، چون موبایل‌های هوشمند دیگر تنها یک موبایل نبوده و در واقع کامپیوترهای کوچکی هستند که مجهز به نرم‌افزار و دوربین عکاسی دیجیتال بوده و حتی می‌توانند به عنوان یک ابزار سرگرمی پیشرفته مورد استفاده قرار بگیرند. همه این قابلیت‌ها در واقع ترکیبی از تکنولوژی‌هایی از صنایع مختلف هستند که اغلب آنها هم دارای حق امتیاز انحصاری هستند و همین موضوع این شرایط را پیچیده‌تر می‌کند. این تقارب صنایع تنها به اینجا ختم نمی‌شود؛ شرکت‌های تولید کننده موبایل‌های هوشمند حالا اغلب به صورت یک باشگاه متحد عمل کرده و حتی استانداردهای فنی جدیدی را برای مثلا نسل جدید شبکه‌های بی‌سیم تعیین می‌کنند. همین موضوع باعث به وجود آمدن امتیازات و حق‌های انحصاری جدیدی می‌شود تا هیزمی برای ادامه آتش این جنگ‌ها باشد.
شکایت‌های رفت و برگشتی
شاید Apple با آن محصولات جنجالی و پرطرفدارش اولین جنگ جدی امتیازها در حوزه موبایل‌های هوشمند را به راه انداخت. سال گذشته شرکت Nokia این شرکت را به تخلف از قوانین مربوط به حق انحصاری درباره تعدادی از امتیازهای این شرکت متهم کرد. دو ماه بعد از این اتفاق Apple به Nokia بدل زد و این شرکت را به نسخه برداری از بعضی قابلیت‌های iPhone محکوم کرد. از همین زمان بود که هر دو این شرکت‌ها، شکایت‌های متعددی را علیه هم انجام دادند.
در حقیقت رقابت در عرصه بازار موبایل‌های هوشمند تنها به یک محصول خاص محدود نبوده و تمام پلت فرم‌ها و سیستم عامل‌ها را هم شامل می‌شود. همین زیرساخت‌ها هستند که به شرکت‌های دیگر امکان تولید برنامه‌های کاربردی را برای این محصولات می‌دهند. در این میان شرکت‌های تولید کننده به دنبال به دست آوردن جایگاهی مناسب و ماندگار در بازار هستند (مانند جایگاهی که شرکت Microsoft در بازار کامپیوترهای شخصی به‌دست آورد) و همین موضوع مقدمه‌ای برای چنین کشمکش‌هایی در بازار می‌شود. حالا اما جنگ رقابتی در بازار موبایل‌های هوشمند با آنچه در بازار کامپیوترهای شخصی اتفاق افتاده، کاملا متفاوت است. این روزها بازیگران جدیدی پا به عرصه رقابت گذاشته‌اند؛ شرکت‌هایی با پلت فرم‌های متن باز. به عنوان مثال شرکت Google که درآمد قابل توجهی از تبلیغات آنلاین به‌دست می‌آورد، پولی بابت استفاده از سیستم عامل آندرویید خود برای موبایل‌های هوشمند دریافت نمی‌کند و امکان اصلاح و تغییر این نرم‌افزار را به دیگران هم می‌دهد. این موضوع طبیعتا ادامه حیات در بازار را برای مالکان پلت فرم‌های اختصاصی مانند Apple و Microsoft مشکل می‌کند.
همین موضوع شکایت‌های دیگری در این زمینه به راه انداخت. در ماه مارس گذشته شرکت Apple شرکت تایوانی HTC را به نقض قوانین امتیاز انحصاری متهم کرد و دو ماه بعد این اتفاق به صورت بالعکس رخ داد. اوایل ماه گذشته میلادی هم شرکت Microsoft شکایتی علیه شرکت Motorola تنظیم کرد که انتظار می‌رود تا چند ماه بعد از طرف Motorola تلافی شود. از طرفی شرکت Oracle هم که تولیدکننده نرم‌افزارهای تجاری است، مستقیما Google را درباره چگونگی استفاده سیستم عامل آندرویید از زبان برنامه نویسی جاوا متهم کرد.
این در حالی است که بعضی از کارشناسان بازار تکنولوژی معتقدند که به زودی دو شرکت Apple و Microsoft شکایتی را علیه شرکت Google تنظیم خواهند کرد. در مقابل اما بعضی دیگر معتقدند احتمال وقوع این اتفاق کم است، چون غول‌های آنلاین معمولا به سختی می‌توانند از یکدیگر شکایت کنند. از طرفی Google برای سیستم عامل آندرویید خودش هیچ هزینه‌ای دریافت نمی‌کند و به این دلیل برآورد میزان ضرر و زیان وارد آمده از طرف آن مشکل است.
با این اوصاف انتظار می‌رود این کشمکش در بازار موبایل‌های هوشمند همچنان ادامه داشته باشد. در این میان طرف‌های این جنگ هم می‌توانند خودشان را برای به‌دست آوردن مبلغ هنگفتی آماده کرده و به همان اندازه می‌توانند نگران از دست دادن بخش بزرگی از درآمد خود باشند. بر اساس جدیدترین گزارش‌های موسسه تحقیقاتی Nielsen، در حال حاضر موبایل‌های مبتنی بر سیستم عامل آندرویید شرکت Google سهم 32 درصدی از بازار آمریکا را دارند؛ در صورتی که این سهم برای iPhone شرکت Apple وBlackBerry به ترتیب برابر 25 و 26 درصد است.
با تمام اینها کارشناسان معتقدند این شرایط می‌تواند به دیگر بازارهای پررونق محصولات تکنولوژی مانند کامپیوترهای تبلت هم سرایت کند. آنها پیش‌بینی کرده‌اند، در صورتی که بازار این محصولات همچنان رقابتی و پررونق باشد، احتمال وقوع چنین جنگی در بازار این محصولات هم زیاد است. این در حالی است که موسسه تحقیقاتی IDC به تازگی پیش بینی کرده است که بازار جهانی کامپیوترهای تبلت تا سال ۲۰۱۱ به صادرات ۵۵ میلیون دستگاهی می‌رسد.
منبع: اکونومیست