سرعت کمتر،مصرف بیشتر

م.ر.بهنام رئوف

مدتی است که کندی اینترنت به عنوان یکی از معضلات اساسی کاربران ایرانی شناخته می‌شود. البته هرچند که طی چند هفته اخیر سرعت اینترنت با افت روبه‌رو شده است، اما به اعتقاد کارشناسان و کاربران ایرانی سرعت فعلی دست کمی از سرعت‌ها و قطعی‌های مکرر سال‌های اخیر ندارد.

با توجه به اینکه امسال از سوی مقام معظم رهبری سال اصلاح الگوی مصرف نام‌گذاری شده است، شاید بد نباشد که به تاثیر سرعت اینترنت از یک سو و کاربردهای روزمره آن از سوی دیگر و رابطه آن با مصرف بی‌رویه برخی از منابع‌های انرژی بپردازیم.

سرعت اینترنت و مصرف برق

ممکن است با خواندن این میان تیتر تعجب کرده باشید و با خود بگویید که سرعت اینترنت چه ربطی به مصرف برق دارد. در نگاه اول شاید این دو مساله هیچ گونه ارتباطی با یکدیگر نداشته باشند، اما با اندکی تامل و همراه شدن با ما در ادامه این گزارش، ابعاد مختلفی از این مساله برای شما نمایان خواهد شد.

رایانه‌ها از پرکاربردترین تجهیزات الکتریکی جهان امروز به شمار می‌روند که حجم وسیعی از میزان مصرف انرژی جهان را به خود اختصاص می‌دهند و در صورت عدم توجه می‌تواند به عامل موثر اتلاف انرژی تبدیل شود.

تجهیزات الکتریکی که استفاده از آنها به یکی از اجزای لاینفک زندگی انسان‌های مدرن تبدیل شده است از مصرف‌کنندگان بزرگ انرژی به شمار می‌روند که در صورت غفلت کاربر می‌توانند به پایگاه‌هایی فعال در تلف کردن انرژی الکتریسیته به شمار روند.

محبوب‌ترین و پرکاربردترین وسیله الکتریکی طی سال‌های اخیر رایانه‌ها بوده‌اند که در بسیاری مواقع و به دلایل مختلف، کاربران این تجهیزات را برای ساعت‌ها بدون استفاده روشن باقی گذاشته و می‌گذارند.

میزان مصرف یک رایانه خانگی متناسب با نوع سخت‌افزار و نرم‌افزار مورد استفاده به صورت تقریبی ۶۰ الی ۲۵۰ وات است که با در نظر گرفتن تعداد ساعت‌هایی که رایانه بدون استفاده روشن باقی مانده، می‌توان میزان انرژی اتلاف شده را تعیین کرد. برای مثال با در نظر گرفتن میانگین مصرف ۱۵۵ وات انرژی، طی سه ساعت روشن ماندن رایانه ۴۶۵ وات انرژی گرانبها به هدر رفته و از بین می‌رود.

حالت استندبای در رایانه‌ها کمترین میزان مصرف را داشته و در عین حال جایگزینی رایانه‌های دسک تاپ به واسطه لپ‌تاپ‌ها می‌تواند از میزان انرژی مصرفی بکاهد، زیرا لپ‌تاپ‌ها نسل جدیدتری از رایانه هستند که در تولید قطعات آن به میزان مصرف انرژی نیز توجه شده و از تجهیزات بیشتری به منظور کنترل اتلاف انرژی برخوردار هستند.

کندی اینترنت نه تنها موجب از بین رفتن انرژی و زمان مصرف‌کننده می‌شود، بلکه تبعات پنهان دیگری نیز به دنبال خود خواهد داشت.

اگر فرض را بر آن بگذاریم که پهنای باند کل کشور ایران در نهایت به ۱۵هزار مگابیت درثانیه یعنی ۱۵۰۰ مگابایت در ثانیه یا یک و نیم گیگابایت در ثانیه باشد (که البته این رقم بسیار پایینی است) با یک محاسبه ساده ساده در ذهن خود متوجه کم بودن این سرعت می‌شویم. آمار کاربران اینترنت در ایران (آمار واقعی) بیش از ۱۸‌میلیون نفر نیست که معمولا از کل کاربران اینترنت یک کشور کل کاربران آنلاین ۱۰ تا ۱۵‌درصد این تعداد را شامل می‌شود که ۱۰‌درصد ۱۸‌میلیون نفر می‌شود، یک‌میلیون و ۸۰۰هزار نفر که برای رند شدن رقم آن را ۲‌میلیون نفر در نظر می‌گیریم. این ۲‌میلیون نفر باید از ظرفیت ۱۵۰۰ مگابایت در ثانیه کل کشور استفاده کنند که اگر ما آن را به جمعیت ۲‌میلیونی آنلاین کل کشور تقسیم کنیم، به هر کدام از آنها کمتر از یک‌کیلوبایت در ثانیه سرعت و عرض باند می‌رسد!

در هر حال این آمارها تقریبی است و به دلیل نبود آمار درست خیلی نمی‌توان نتیجه گیری درستی داشت، اما آنچه مسلم است ضعف شدید در توزیع اینترنت و سرعت فوق‌العاده پایین آن در ایران است.

اگر این ۲‌میلیون کاربر آنلاین سرعت بالاتری در اختیار داشتند، حتما در مصرف برق هم صرفه‌جویی فوق‌العاده‌ای ایجاد می‌شد. با توجه به اینکه ۹۹‌درصد از کاربران اینترنت خانگی در ایران از تلفن به صورت دایال آپ برای استفاده از اینترنت استفاده می‌کنند و سرعت آنها هم از ۳ تا ۴ کیلوبایت در ثانیه بیشتر نمی‌شود، پس یک کاربر معمولی در یک ساعت بیش از ۱۲ مگابایت در بهترین شرایط نمی‌تواند فایل از اینترنت دانلود کند، با حساب اتصال روزانه ۴ ساعت استفاده از اینترنت حداکثر ۶۰ مگابایت فایل در یک روز می‌توان از اینترنت دایالاپی فایل دانلود کرد.

خب مقدار مصرف برق ۴ ساعت در روز یک کامپیوتر معمولی (بدون احتساب هزینه برق مصرفی خطوط مرکز مخابراتی و‌ای اس پی در زمان استفاده) حدود یک‌‌کیلو‌وات در روز است و در ماه می‌شود ۳۰ کیلو‌وات که رقم خیلی زیادی است.

اگر سرعت اینترنت این کاربر فرضی ۵۰ کیلوبایت در ثانیه بود به جای ۳ کیلوبایت در ثانیه، می‌توانست ۶۰ مگابایت فایل را که برایش ۴ ساعت وقت و انرژی هدر داده در مدت تنها ۲۰ دقیقه دانلود کند که مقدار برق مصرفی آن هم حدود دوازده برابر کمتر از مصرف برق ۴ ساعته حالت قبل است و میزان آن هم حدودا یک دهم کیلو‌وات در روز و ۳ کیلو‌وات در ماه می‌شود.

یعنی مثلا یک و نیم‌میلیون نفرکاربر آنلاین با سرعت ۳ کیلوبایت در ثانیه و مدت استفاده چهار ساعت در روز ضرب در ۲۷ کیلووات در ماه هدر روی برق ( اختلاف ۳۰ و ۳ کیلووات) می‌شود ۵۴ هزار مگاوات برق هدر می‌رود. حالا اگر ما ۵۴ هزار مگاوات را در قیمت هر کیلووات ۷۰تومان ضرب کنیم، به عدد هولناک روزانه ۴‌میلیارد تومان نابودی منابع مالی البته به غیر از بین رفتن وقت و انرژی افراد می‌رسیم.

البته شاید در این بین بگویید که اگر سرعت اینترنت بالاتر هم باشد باز هم کاربران رایانه بی دلیل دستگاه‌های خود را روشن گذاشته و به استفاده از آن می‌پردازند.

شاید این تئوری هم به نوعی درست باشد، اما می‌توان با اندکی فرهنگ‌سازی و ایجاد بسترهای دیگر از این هدررفت انرژی استفاده‌های دیگری داشت؛ استفاده‌هایی که باعث جلوگیری از مصرف انرژی در سایر قسمت‌ها شود.

اینترنت و اصلاح الگوی مصرف

این روزها بیشتر از هر زمان دیگری واژه‌هایی همچون دولت الکترونیک، آموزش الکترونیک و بانکداری الکترونیکی به گوشی می‌خورد؛ واژه‌هایی که به اعتقاد کارشناسان متاسفانه در کشور ما بیشتر جنبه کلاس و پرستیژ نهادهای ذیربط را پیدا کرده تا کاربردی شدن.

حال فرض کنیم که تمام برنامه‌های فوق‌الذکر با اندکی برنامه‌ریزی دقیق جامه عمل پوشانیده و به شکل صددرصد اجرایی شود. در آن زمان است که بدون شک استفاده از خدمات الکترونیکی در بستر شبکه علاوه بر آنکه می‌تواند در وقت کاربران صرفه‌جویی به همراه داشته باشد، جلوی هدررفت سایر انرژی‌ها را هم خواهد گرفت.

فرض کنیم که آموزش الکترونیکی همانند آنچه که در آن سوی مرزها در حال اجرا است، در ایران نیز اجرایی شود. به این ترتیب بسیاری از دانشجویان می‌توانند بدون حضور در کلاس‌ها به تحصیل بپردازند که همین امر می‌تواند علاوه بر صرفه جویی در وقت کاربران از مصرف سوخت برای سفرهای درون شهری و برون شهری جلوگیری به عمل آورد.

همین مثال را می‌توان در بخش بانکداری اینترنتی نیز به کار برد، چرا که با فراگیر شدن این موضوع بدون شک دیگر نیاز چندانی به تاسیس شعبه‌های بانکی در اقصی نقاط کشور نبوده که همین امر باعث صرفه جویی‌های فراوانی در بخش‌های مختلف خواهد شد. به هر حال با توجه به شعار سال ۸۸ باید بیشتر از قبل به دنبال استفاده از راه‌ها و روش‌هایی برای اصلاح الگوی مصرف بود. بی شک صرف هزینه‌های لازم برای فرهنگ سازی و ایجاد بسترهای مناسب در شبکه می‌تواند به عنوان یکی از مهم‌ترین روش‌های اصلاح الگوی مصرف مطرح شود که جا دارد بیشتر به آن توجه شود.