جغرافیای شرکت‌های نوپای تکنولوژی

ندا لهردی

در اواخر قرن نوزدهم «آلفرد مارشال» پدر اقتصاد مدرن بارها درباره این موضوع بحث می‌کرد که چرا شرکت‌های فعال در یک صنعت معمولا در یک منطقه جغرافیایی دور هم جمع می‌شوند. او معتقد بود که در واقع این یک جریان مسری است؛ موجی که به راحتی دیگران را هم با خودش همراه می‌کند: «وقتی شخصی شروع به گسترش یک ایده جدید می‌کند، این ایده بلافاصله توسط علاقه‌مندان آن دنبال شده، با پیشنهادهای دیگر ترکیب می‌شود تا در نهایت به منبعی بزرگ و قدرتمند برای ایده‌های بعدی تبدیل شود.»

مارشال درباره کارخانه‌ها و شرکت‌های فعال در عصر ملکه ویکتوریا صحبت می‌کرد، اما حالا سال‌ها بعد این ماجرا برای شرکت‌های فعال در عرصه تکنولوژی و IT هم اتفاق افتاده است. به این ترتیب است که سیلیکون ولی حالا در سرتاسر جهان به نام دره تکنولوژی شناخته می‌شود و خانه‌‌ای برای بسیاری از شرکت‌های بزرگ و مشهور این صنعت شده است. در واقع به همین دلیل است که موسسان جوان شرکت‌های نوپا (استارت آپ‌ها) امید زیادی به رشد و توسعه ایده‌هایشان در این منطقه دارند. مقصد شمالی‌ترین نقطه شهر کالیفرنی‌است؛ جایی که مارک زوکربرگ به محض آنکه فرصتش را پیدا کرد هاروارد را ترک کرد تا به پائولو آلتو برود. ایده‌پردازان جوان دیگر هم برای تاسیس شرکت‌های نوپای خودشان راه به جاهای دیگری مانند برلین، لندن، مسکو و نیویورک پیدا کردند.

تئوری پردازان اقتصادی چهار دلیل اصلی را برای تجمع شرکت‌های فعال در یک صنعت در منطقه‌ای خاص مطرح می‌کنند. اول اینکه ممکن است این موضوع بستگی زیادی به منابع طبیعی مانند وجود معادن زغال‌سنگ و بندرگاه داشته باشد. دوم اینکه تجمع شرکت‌ها ائتلافی از نیروی کار متخصص را ایجاد می‌کند که می‌تواند هم برای شرکت‌ها و هم کارمندان سودمند باشد. کارمندان در چنین فضایی می‌توانند به یافتن شغلی مناسب امیدوار باشند و شرکت‌ها هم به شکلی ساده‌تر می‌توانند نیروی کار مورد نیازشان را پیدا کنند. دلیل سوم شکل‌گیری کسب‌وکارهای تابع و زیر مجموعه در این فضا است که می‌توانند ورودی‌ها مورد نیاز این شرکت‌ها را تامین کنند. بالاخره دلیل چهارم هم این است که در چنین فضای کاری ایده‌ها به سرعت از شرکتی به شرکت دیگر منتشر می‌شوند و رشد می‌کنند. البته این تجمع می‌تواند موارد دیگری را هم به این شرکت‌ها تحمیل کند. یکی از آنها هزینه بالای انتقال محصولاتشان و رساندن آنها به دست مصرف‌کنندگان است که به لحاظ جغرافیایی پخش هستند. دومین جبری که به این شرکت‌ها تحمیل می‌شود، بالا رفتن قیمت اجاره به دنبال افزایش تمایل برای تجمع آنها در یک منطقه است. بعضی از کارشناسان می‌گویند منابع طبیعی هیچ اهمیتی برای شرکت‌های تکنولوژی جدید نداشته و مهم‌ترین نیاز آنها دسترسی به اینترنت با سرعت خوب است. در نتیجه دسترسی به اینترنت و امکانات ارتباطی می‌تواند نیاز این شرکت‌ها به حضور کارمندانشان در یک فضای مشخص برای کار را کاهش داده و این کارمندان می‌توانند برای تبادل ایده‌ها با مشتریان و مدیران شرکت به راحتی از امکانات ارتباطی در دسترسشان استفاده کنند. اما مخالفان این فرضیه که تعدادشان هم کم نیست معتقدند که هیچ‌کدام از این شهرها تاریخ تکنولوژی کالیفرنیا و منطقه سیلیکون ولی را نداشته و ماهیتی تکنولوژیکی ندارند. به عقیده این دسته از افراد در حقیقت چرخه سرمایه‌گذاری، موفقیت، شکست و احیا و بازیابی ماهیت اصلی سیلیکون ولی است؛ چیزی که شاید در هیچ جای دیگر دنیا نتوان آنها را به صورت یک جا پیدا کرد. «جرمی استاپلمن» موسس و مدیرعامل شرکت Yelp که در زمینه شبکه‌های اجتماعی و جست‌وجوهای محلی فعالیت می‌کند، معتقد است که برای یک برنامه‌نویس هیچ جایی بهتر از سیلیکون ولی نیست. طرفداران دره تکنولوژی معتقدند که هیچ جای دنیا به اندازه دره تکنولوژی بزرگ و قدیمی نیست تا بتوانند از سازندگان پردازنده‌های نیمه‌رسانا تا تولیدکنندگان تجهیزات شبکه را در خودش جا داده و به آنها امکان رشد بدهند.

نقشه سیلیکون ولی

سیلیکون ولی یا دره تکنولوژی نام رایج اما غیررسمی منطقه‌ای در حدود ۷۰ کیلومتری جنوب شرقی شهر سان فرانسیسکو در کالیفرنیای شمالی است. این منطقه در کناره شرقی خلیج‌سانفرانسیسکو و با کمی فاصله در غرب اقیانوس آرام قرار دارد. حالا حضور شرکت‌های بزرگ و کوچک قدیمی و نوپا در این دره، منطقه‌های جدید دیگری مانند Design District، Mission Bay و South of Market را هم به وجود آورده‌اند.

۱- منطقه دیزاین دیسکریت (Design District): این منطقه از سال‌های قدیم مرکز انبارهای قطعات الکترونیکی و محصولات بعضی شرکت‌های کوچک تولیدکننده لوازم خانگی بوده است و بعدها گالری‌های هنری مختلف در آن راه‌اندازی شدند. به این ترتیب این منطقه حالا با خرده‌فروشی‌ها، گالری‌ها، رستوران‌ها و کافه‌هایش شناخته می‌شود. در سال‌های اخیر اما این منطقه شرکت‌هایی مانند Zynga و Airbnb را که در زمینه بازی‌های ویدئویی و آنلاین فعالیت می‌کنند، در خودش جا داده است.

۲- منطقه میژن بی (Mission Bay): منطقه‌ای در شمال خلیج سان فرانسیسکو که ساکنان نسبتا ثروتمندی داشته و مرکزی برای فروشگاه‌های بزرگ و لوکس برندهای معروف دنیای مد است. بعضی شرکت‌های فعال در زمینه بیوتکنولوژی هم در این منطقه قرار دارند. با این حال اما میژن بی حالا خانه شرکت‌های فعال در عرصه رایانش ابری مانند Dropbox است.

۳- منطقه سوت آف مارکت (South of Market یا SoMa): نزدیکی آن به منطقه تجاری معروف Market Street باعث نام‌گذاری آن شده است. صرف‌نظر از هتل‌های لوکس، گالری‌های هنری، آسمان‌خراش‌های جالب و فروشگاه‌های مبلمان و لوازم خانگی لوکس، شرکت‌های نرم‌افزاری، شبکه‌های اجتماعی و شرکت‌های نوپای کوچک مانند Twitter هم در آن قرار دارند.

۴- راه آهن محلی کالترین (Caltrain): این راه آهن از منطقه پنینسولا در شمال سان فرانسیسکو آغاز شده و بعد از گذشتن از سیلیکون ولی به منطقه گیلوری می‌رود. این راه‌آهن محلی دسترسی به دره تکنولوژی را تا حد قابل توجهی راحت و ساده‌تر کرده است. در حال حاضر این مسیر سه روز در هفته فعال است تا کارمندان و افراد مختلف را از قلب سان‌فرانسیسکو به دره تکنولوژی برساند.