لزوم تغییر در آیین‌نامه سازمان نظام صنفی رایانه‌ای

سونیتا سراب‌پور

این روزها حوزه اینترنت و ارائه خدمات آن به یکی از حوزه‌های پرخبر تبدیل شده است. گویا عقب‌ماندگی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات از برنامه چهارم توسعه (مخصوصا در حوزه اینترنت) سبب توجه بیش از پیش این وزارتخانه به حوزه اینترنت شده است؛ توجهی که به اعتقاد فعالان صنعت IT در برخی اوقات به دخالت در کار بخش خصوصی کشیده می‌شود.

مسعود ریاضیات، رییس انجمن شرکت‌های اینترنتی یکی از کسانی است که توجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات را دلسوزانه نمی‌داند و بر این باور است که حضور پررنگ وزارت ارتباطات در بخش اینترنت بر این بخش آسیب‌زده است. در گفت‌وگویی با وی موضوعات روز آی تی در کشور را نیز مورد بحث قرار داده‌ایم که می‌خوانید:

انتخابات سازمان نظام صنفی مهم‌ترین رویداد روزهای اخیر صنوف است، شما این انتخابات را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

ماهیت نظام صنفی بر خلاف سایر صنف‌ها و اتحادیه‌ها که محور آن حمایت از حقوق مصرف‌کننده است، ماهیتی متفاوت دارد و بر پایه حمایت از کارفرما پایه‌ریزی شده است. در حال حاضر انجمن‌ها و اتحادیه‌های مختلفی در کشور مشغول فعالیت هستند که اعضای تشکیل‌دهنده آن افراد هستند نه شرکت‌ها.

در حالی که نظام صنفی رایانه‌ای از مجموعه شرکت‌های فعال حوزه IT تشکیل شده است. به عنوان مثال در نظام پزشکی شما هرگز نمی‌بینید که بیمارستان‌ها یا درمانگاه‌ها عضو این صنف باشند بلکه پزشکان اعضای آن را تشکیل می‌دهند.

در نظام صنفی مهندسین هم وضعیت به همین صورت است، یعنی مهندسان عضو صنف هستند نه شرکت‌های مهندسی. در نظام صنفی رایانه‌ای هم باید وضعیت به همین صورت باشد، اما در واقعیت می‌بینیم که به جای افراد، شرکت‌ها عضو این سازمان هستند که این عضوگیری ماهیت اصلی سازمان را خدشه‌دار کرده است.

زمانی که مهندسان نرم‌افزار، سخت‌افزار، مهندسان حوزه شبکه و ... عضو این سازمان باشند، در نتیجه در انتخابات هر فرد یک رای خواهد داشت و می‌تواند به نحوه عملکرد سازمان امیدوار باشد. اما زمانی که شرکت‌ها عضو صنف باشند، تنها شرکت‌های بزرگ هستند که در انتخابات یا مسائل دیگر پیروز می‌شوند.

برای این ادعا نیز می‌توان به انتخابات اخیر سازمان نظام صنفی رایانه‌ای اشاره کرد؛ چراکه شرکت‌های بزرگ به دلیل داشتن تعداد رای بیشتر اکثر آرا را به دست می‌آورند. به نظر من باید روی آیین‌نامه این سازمان دوباره تجدیدنظر صورت گیرد.

به رغم این انتقادی که شما بر این سازمان وارد کردید، آقای علمی دبیر انجمن شما در این انتخابات شرکت کرد و البته موفق به کسب رای هم نشد.

علت شکست ایشان این بود که به جای اینکه افراد با حق یک رای در انتخابات حضور داشته باشند شرکت‌های بزرگ با امکان چند رای،‌ در انتخابات شرکت کردند که طبیعتا با این نوع رای‌گیری نماینده آنها برنده می‌شد. با وجود این شرایط افرادی که توانایی تاثیرگذاری در این حوزه را دارند، نمی‌توانند کاری از پیش ببرند؛ چراکه شرکت‌های بزرگ اجازه فعالیت به آنها نمی‌دهند که علت این امر هم برای این است که حضور این افراد می‌تواند به صلاح این شرکت‌ها نباشد.

‌ با توجه به مطالب گفته شده و اینکه انجمن در جریان وضعیت رای‌گیری بود، چرا باز آقای علمی در انتخابات کاندید شد؟

اول اینکه در حوزه‌های مختلف تخصصی سازمان از افراد دعوت به همکاری و شرکت به انتخابات کرده بود. دوم اینکه آقای صادق‌زاده، دبیر سازمان نظام صنفی بسیار علاقه‌مند بودند که افراد واجد شرایط و محبوب که در این حوزه با تخصص لازم تاثیرگذار هستند در انتخابات شرکت کرده و سازمان را از آن خمودگی و غیرفعال بودن گذشته خارج کنند. اما متاسفانه به دلیل آیین‌نامه و روش غلط رای‌گیری این اتفاق صورت نگرفت.

در حال حاضر هم من به عنوان یک فرد متخصص و فعال در این حوزه توصیه‌ام به هیات‌مدیره جدید این است که با بازنگری در آیین‌نامه خود به وظایف اصلی خود که حمایت از مصرف‌کنندگان و همچنین حمایت از حقوق پدید‌آورندگان نرم‌افزار است، بپردازد.

همان طور که می‌دانید، اساس این صنف بر پایه حمایت از پدیدآورندگان نرم‌افزار چیده شده است در حالی که طی این مدت فعالیت صنف حمایت چشمگیری از فعالان حوزه نرم‌افزار صورت نگرفته است.

اجازه بدهید بعد از سازمان نظام صنفی به موضوع «ارائه خدمات اینترنتی» اشاره کنیم.در چند هفته اخیر خبرهای زیادی از سوی ارگان‌های مختلف مخصوصا سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی شنیده‌ایم مبنی بر اینکه در حال حاضر بازار ارائه خدمات اینترنتی در وضعیت مساعدی به سر نمی‌برد یا کم فروشی از سوی شرکت‌های اینترنتی انجام می‌شود، آیا واقعا وضعیت به این صورت است؟

این را باید از کسانی بپرسید که این چنین جوسازی می‌کنند.

‌ نه،‌ من می‌خواهم از شما که یکی از افراد فعال در این حوزه هستید بپرسم، آیا شما این اظهارات را قبول دارید؟

به هیچ وجه، در حال حاضر بازار رقابتی و پویایی وجود دارد. به دلیل وجود همین رقابت هم هست که قیمت ارائه خدماتی همچون اینترنت و Voip پایین آمده است. اگر شما قیمت‌ها را با چند سال گذشته مقایسه کنید، قطعا متوجه این کاهش قیمت خواهید شد. اگر مشکلی وجود دارد مانند سراب است یعنی به نبود بسترهای لازمی برمی‌گردد که باید وزارت فناوری اطلاعات و ارتباطات آن را

فراهم کند.

وزارت ارتباطات شرکت زیرساخت به جای انجام وظایف خود در کار بخش خصوصی دخالت می‌کنند. الان وظیفه شرکت زیرساخت این است که شبکه درست کند تا اینترنت، ده برابر آن چیزی که هم‌اکنون در اختیار کاربران قرار گرفته، مورد استفاده قرار بگیرد. چرا ما نباید مانند کشورهای منطقه‌ای باشیم که زمان پیشرفت‌شان با ما شروع شده است؟ مگر ما با آنها چه فرقی داریم؟

همیشه یک نوع تقابل بین شما یعنی بخش خصوصی و بخش دولتی وجود داشته است. بخش‌خصوصی تمام مشکلات موجود را به گردن دولت می‌اندازد و دولت نیز مسبب تمام کاستی‌های این حوزه را مربوط به بخش خصوصی می‌داند. چرا باید چنین جوی بر حوزه IT کشور حکمفرما باشد؟

دلیل تمامی این درگیری‌ها به دخالت‌های بیجای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در کار بخش خصوصی برمی‌گردد. در حال حاضر وظیفه وزارتخانه اعطای پروانه تعیین تعرفه و... نیست؛ چرا که اجرای این فعالیت‌ها برعهده انجمن‌ها و اتحادیه‌ها است. وزارتخانه مقررات را وضع کند ولی اجرای آن را به بخش خصوصی واگذار کند و مطمئن باشد که به نحو صحیح اجرا خواهد شد.

در حال حاضر وزارتخانه نه‌تنها وظایف اصلی خود را انجام نمی‌دهد بلکه با دخالت در کار بخش خصوصی به نوعی انجام فعالیت آنها را دچار مشکل کرده است.

با توجه به مواردی که ذکر کردید، بخش خصوصی چه گامی برای از بین بردن مشکلات موجود برداشته است؟

بخش خصوصی گام‌های لازم را برداشته است؛ از جمله سرمایه‌گذاری در محیطی ناامن، محیطی که وزارت ICT با عوض کردن یک شبه قوانین و برپایی مزایده‌های مختلف همچون Voip باعث ناامن بودن آن شده است. به وجود آوردن اتحادیه‌ها و انجمن‌ها از دیگر گام‌های برداشته شده توسط این بخش است که در واقع این انجمن‌ها، در حل مشکلات اعضا کمک شایانی به این بخش کرده‌اند.

همچنین کاهش قیمت خدمات اینترنتی به مصرف‌کننده از دیگر فعالیت‌های این بخش است که می‌توان این کاهش قیمت را از گام‌های اصلی بخش خصوصی عنوان کنم. چرا که با تمام مشکلاتی که سر راه شرکت‌های فعال در این حوزه وجود دارد، قیمت خدمات را پایین‌تر از هزینه تمام شده آن خدمات در اختیار مصرف‌کننده می‌گذارند.

شما هیچ شرکتی در این حوزه را نمی‌بینید که از طریق ارائه خدمات اینترنتی و... میلیاردر شده باشد؛ چرا که آنها همین که از عهده پرداخت هزینه خود برآیند، خوشحال می‌شوند و به حداقل سود نیز اکتفا می‌کنند. اینها مجموعه گام‌هایی است که بخش خصوصی برداشته که متاسفانه با تصمیمات یک طرفه وزارتخانه روبه‌رو شده است. در کل وزارتخانه خود را متولی تمام فعالان این حوزه می‌داند. آنها به جای اینکه در تصمیم‌گیری خود شرکت‌های بخش خصوصی را سهیم کنند، به تنهایی وارد عمل می‌شوند.

به اعتقاد من دولتمردها باید کار با بخش خصوصی را یاد بگیرند. متاسفانه آنها شعار خصوصی‌سازی را می‌دهند، ولی در عمل با اقداماتی که انجام می‌دهند مانع رشد بخش خصوصی می‌شوند.

حضور سازمان تنظیم مقررات تا چه حد به از میان برداشته شدن مشکلات بخش‌خصوصی کمک کرده است؟

سازمان تنظیم مقررات کارهایی را انجام داده که نباید دست به انجام آن می‌زد. تعیین تعرفه، صدور پروانه و ... از جمله فعالیت‌های این سازمان است که در واقع این کارها باید توسط بخش‌خصوصی انجام بگیرد.

پس نقش سازمان تنظیم مقررات در این میان چه می‌شود؟

از روی اسم این سازمان وظایفش کاملا مشخص است. این سازمان فقط برای مقررات حاکم بر فضای فناوری اطلاعات و ارتباطات کشور را تدوین کند و در کارهایی که به آن ربط ندارد دخالت نکند.

این سازمان برخلاف اساسنامه‌اش که برپایه حمایت از بخش‌خصوصی پایه‌ریزی شد تا به حال کمکی در برداشتن مشکلات بخش‌خصوصی انجام نداده است.

این سازمان به جای توجه به کلیات به جزئیات توجه دارد. سازمان باید در جایگاهی که برایش تعریف شده، فعالیت کند. این درحالی است که سازمان

نه تنها کار خود را انجام نمی‌دهد، بلکه با جانبداری از یک بخش خاص به مشکلات بخش‌خصوصی بیش از پیش دامن می‌زند.

یکی از مشکلاتی که انجمن شرکت‌های اینترنتی با آن روبه‌رو بود برپایی مزایده Voip بود،‌ شکایت انجمن به کجا رسید؟

مزایده Voip مزایده‌ای بود با تبعات سیاسی. موضع ما در این مزایده کاملا مشخص است. هدف من در حال حاضر حمایت از شرکت‌هایی است که از ابتدا و به صورت قانونی در این حوزه سرمایه‌گذاری و فعالیت کرده‌‌اند.

در واقع این شرکت‌ها با مجوز رسمی و با اعتمادی که به دولت داشتند سرمایه‌گذاری انجام دادند. اگر قرار باشد دولت یک شبه دست به تغییرات قوانین و مقررات بزند و با برقراری مناقصات بازار را آشفته کند، جز اینکه به وضع وخیم شرکت‌های خصوصی دامن بزند، کار دیگری انجام نداده است. به نظر من این شرکت‌ها با اعتماد به دولت و وزارت فناوری اطلاعات شروع به کار کرده‌اند و نباید به هیچ وجه این اعتماد خدشه‌دار شود.

در حال حاضر این شرکت‌ها کار خود را بهتر از گذشته انجام می‌‌دهند و کاربران نیز از ارائه خدمات آنها راضی هستند پس برپایی چنین مناقصه‌ای غیرقانونی است، چرا که آن قدر در کشور کارهای نیمه‌کاره و مهم وجود دارد که برپایی مزایده Voip بی‌اساس است.

فکر می‌کنید چرا با توجه به تمامی اعتراضاتی که طی این مدت مطرح کردید، باز هم این مزایده برگزار شد؟

برگزاری این مزایده به ضعف مدیریتی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات بازمی‌گردد. رسالت وزارت این است که بسترهای لازم را برای فعالیت شرکت‌های این حوزه فراهم کند،‌ نه اینکه دست به برپایی مزایده یا صدور پروانه بزند؛ چرا که برای انجام این کارها انجمن و اتحادیه موردنیاز تشکیل شده است.

در کل وزارتخانه با فراهم کردن بستر لازم کمک شایانی می‌تواند به بخش‌خصوصی کند. این وزارتخانه باید اعطای امتیاز برای ارائه خدمات ارزش افزوده را کلا به بخش‌خصوصی بسپارد و با فراهم کردن امکانات لازم در نهایت منجر به رضایت مصرف‌کنندگان و پیشرفت کشور در حوزه IT شود.