اینترنت هوشمند: گران و بی‌کیفیت
سونیتا سراب‌پور
نیاز شدیدی به اینترنت دارید، باید مطلب فوری را برای یکی از دوستانتان ارسال کنید. Password و username خود را وارد می‌کنید.

اما بعد از چند لحظه متوجه می‌شوید که اکانت شما تمام شده است. کارت خود را نگاه می‌کنید تا ببینید شماره‌ها را درست وارد کرده‌اید یا نه، که چشمتان به شماره ده‌رقمی پایین کارت می‌افتد که با عنوان «اینترنت هوشمند» خودنمایی می‌کند.
چون وقت کارت را ندارید تصمیم می‌گیرید از همین شماره برای اتصال به اینترنت استفاده کنید. از آنجایی که به راحتی و بدون نیاز به Password و username از اینترنت استفاده کرده‌اید وسوسه می‌‌شوید که دیگر زحمت خرید کارت را به خود ندهید و از این به بعد از همین شماره استفاده کنید.
چند ماهی بدون دغدغه تمام شدن کارت و شارژ مجدد آن از اینترنت استفاده می‌کنید. دو ماه بعد وقتی قبض تلفن به دستتان می‌رسد و نگاهی به قسمت «مبلغ قابل پرداخت» می‌اندازید، نزدیک است چشمانتان از حدقه بیرون بزند. با خود فکر می‌کنید که در این چند ماه استفاده زیادی از تلفن نداشته‌اید تا اینقدر پول تلفن زیادی بیاید، حتما اشتباهی صورت گرفته است. اما وقتی به قسمت هزینه شبکه هوشمند نگاه می‌اندازید متوجه می‌شود که چرا این بار قبض تلفن شما زیاد آمده است.
IN وارد می‌شود
زمان شکل‌گیری اینترنت هوشمند (IN) در کشور ما به زمانی در حدود سه سال پیش بازمی‌‌گردد. اینترنت هوشمند یکی از هشت سرویس ارائه شده توسط شبکه هوشمند است که کاربران به واسطه استفاده از این سرویس بدون تهیه کارت و وارد کردن نام کاربری و رمز عبور می‌توانند از اینترنت استفاده کنند.
در اوایل ارائه این سرویس به واسطه شبکه هوشمند، به دلیل عدم فرهنگ‌سازی لازم استقبال چندانی از آن از سوی مشترکان صورت نمی‌گرفت اما به تدریج تبلیغاتی که شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی برای استفاده از این سرویس و جذب مشترکان بیشتر به کار گرفتند، باعث شد تا اقبال این سرویس در میان اینترنت دوستان افزایش پیدا کند. از سوی دیگر شبهه دریافت مبالغ کلان توسط واسطه‌های توزیع کارت‌های اینترنت از شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی که عمدتا ۴۰ تا ۵۰درصد کل مبلغ قید شده روی کارت بود، باعث شد تا شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات اینترنتی نیز به تدریج برای رهایی از دست کارت اینترنت به سمت ارائه خدمات خود در بستر شبکه هوشمند‌روی آورند.
تلاش مخابرات برای کسب سود بیشتر
یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و مشکلات اینترنت هوشمند، هزینه‌های بالای آن نسبت به اینترنت‌های کارتی است. اینترنت هوشمند به دلیل وجود قراردادی مابین مخابرات (بخش دولتی) و ISP‌ها (بخش‌خصوصی) از یک تعرفه قیمت ثابت (که دقیقه‌ای ۵ تومان و هر ساعت ۳۰۰ تومان است) برای تمامی ISP‌های تحت پوشش بهره می‌برد که امکان کاهش یا افزایش این تعرفه برای ISP‌ها وجود ندارد. این در حالی است که ISP برای ارائه اینترنت کارتی کاملا متفاوت از یکدیگر و همچنین اینترنت هوشمند عمل می‌کنند.در کل روشی که مخابرات در طی این چند سال همکاری با بخش خصوصی در پیش گرفته است سبب شده که ارائه‌دهندگان خدمات اینترنتی دل خوشی از این سرویس نداشته باشند.
به گفته فعالان این حوزه تا پیش از این آنها برای فروش کارت‌هایشان مجبور بودند 30 تا 40درصد از مبلغ فروش را به دلالان بازار بدهند و در حال حاضر نیز مخابرات در ازای ارائه این سرویس از شرکت‌های اینترنتی 30درصد مبلغ فروش یعنی 90 تومان دریافت می‌کند.
اما این تمام داستان نیست؛ چراکه علاوه بر مبلغ فوق، مخابرات ۶درصد نیز به عنوان مالیات و عوارض از شرکت‌ها دریافت می‌کند در صورتی که در کارت‌های اینترنتی ایران ۶درصد وجود ندارد. در کل از مبلغ ۳۰۰ تومانی که برای هر ساعت استفاده از اینترنت هوشمند توسط کاربران پرداخت می‌شود ۱۰۸ تومان آن به مخابرات تعلق می‌گیرد.مسعود ریاضیات، رییس انجمن شرکت‌های اینترنتی ایران درخصوص اینترنت هوشمند می‌گوید: «شرکت‌های ISP قبل از آن که اینترنت هوشمند به وجود بیاید از طریق توزیع کارت، خدمات خود را به کاربران ارائه می‌کردند. ارائه اینترنت از طریق کارت هزینه‌های تقریبا بالایی مانند هزینه چاپ، بخش آن توسط خود شرکت‌ها یا واسطه‌گرها و ... داشت که با رواج اینترنت هوشمند این هزینه‌ها توسط مخابرات از شرکت‌ها گرفته می‌شود. در واقع از آنجا که هزینه استفاده از اینترنت هوشمند دو ماه بعد از استفاده و در قبوض از کاربران اخذ می‌شود از این جهت شرکت‌ مخابرات مبلغ قابل توجهی را از شرکت‌های اینترنتی دریافت می‌کنند.»به اعتقاد ریاضیات هرچند این روش برای کاربران راحت‌تر است، اما امنیت و کنترل والدین از این طریق بسیار کاهش پیدا کرده است.وی نیز یکی از معایب اینترنت هوشمند را هزینه بالای آن عنوان می‌کند و اظهار می‌دارد: «در حال حاضر مخابرات هزینه زیادی را از شرکت‌ها دریافت می‌کند. در واقع مخابرات با شرکت‌های ISP قراردادی را امضا و در آن قرارداد ذکر می‌کند که من در ازای انجام کار این درصد را از شما می‌گیرم که این درصد با توجه به هزینه‌های انجام شده بسیار بالا است. به نظر من مخابرات باید این مقدار درصد را پایین بیاورد و آن را به چیزی در حدود ۵ الی ۱۰درصد برساند، در شرایطی حتی می‌تواند مبلغی را از شرکت‌ها دریافت نکند؛ چرا که در حال حاضر بسیاری از شرکت‌های مخابراتی در سراسر دنیا در ازای ارائه چنین سرویس‌هایی پولی را دریافت نمی‌کند.»
رییس انجن شرکت‌های اینترنتی در پاسخ به این سوال که آیا به نفع شرکت‌های ISP است که دست به ارائه سرویس اینترنت هوشمند بزنند یا خیر، می‌گوید: «تا زمانی که مخابرات هزینه دریافتی خود را کم نکند می‌توانم بگویم که اصلا ارائه اینترنت هوشمند برای شرکت‌های ISP به صرفه نیست.» علی توسلی، مدیرعامل شرکت نیونت نیز در خصوص هزینه دریافتی بالای مخابرات می‌گوید: «در حال حاضر مخابرات 36درصد از درآمد کسب شده توسط اینترنت هوشمند را برای خودش برمی‌دارد که هنوز دلیل تعلق گرفتن این درصد به مخابرات مشخص نیست. در واقع مخابرات خدمات خاصی به جز جمع‌آوری مبلغ را انجام نمی‌دهد که چنین درصد بالایی به او تعلق می‌گیرد و این نشان‌دهنده این موضوع است که مخابرات فقط به فکر کسب سود بیشتر است.»
به اعتقاد توسلی شرکت مخابرات هیچ منطقی برای گرفتن این ۳۶درصد ندارد؛ چرا که تمام امکانات و تجهیزات لازم را ما فراهم می‌کنیم و تنها کار این شرکت جمع کردن پول از طریق قبوض تلفن است.» به گفته مدیران شرکت‌های اینترنتی بحث عدم پرداخت را نیز باید به فعالیت فوق اضافه کرد.توسلی در این خصوص می‌گوید: «کاربرانی وجود دارند که از خدمات اینترنت هوشمند استفاده می‌کنند، اما به دلایلی قبض‌های خود را به موقع پرداخت نمی‌کنند. در این شرایط مخابرات به هیچ وجه از هزینه این افراد صرفه‌نظر نمی‌کند و مقدار درصد آن را از درآمد شرکت‌های ISP کم می‌کند. وی در ادامه تصریح می‌کند: «در حال حاضر مخابرات پول زیادی را به شرکت‌ها بدهکار است و هزینه خدمات اینترنت هوشمند را با ۴ ماه تاخیر به شرکت‌های ISP پرداخت می‌کند. چرا که از اولین روزهای شروع به ارائه سرویس اینترنت هوشمند مخابرات با ۲ الی ۳ ماه تاخیر مبالغ شرکت‌ها را پرداخت کرد. در کل این شرکت با درصدی که از اینترنت هوشمند کسب می‌کند پول کلانی را به دست می‌آورد که در آن هیچ منطقی دیده نمی‌شود.»
گران نیست
در مقابل اظهارات فعالان شرکت‌های اینترنتی در خصوص گران بودن هزینه اینترنت هوشمند و بالا بودن درصد دریافت شده توسط شرکت مخابرات طبق روال همیشگی مخابرات این درصد را گران نمی‌داند.
داوود زارعیان، مدیر روابط ‌عمومی مخابرات ایران بر این باور است که هزینه اینترنت شبکه هوشمند بسیار ناچیز بوده و از آنجا که خطی مشغول می‌شود، باید مخابرات هزینه‌ای را از شرکت‌ها دریافت کند. وی در ادامه متذکر می‌شود که ما به تمامی کاربران پیشنهاد نمی‌کنیم که از این سرویس استفاده کنند. هر کاربر باید براساس برنامه‌ریزی خود تصمیم بگیرد چه سرویسی برایش به صرفه‌تر است، بنابر اظهارات وی هر سرویسی که روی شبکه ارائه می‌شود، در زمان خاصی کاربرد دارد و همیشگی نیست.»
احمد خطیبی، معاون اداره پشتیبانی فنی سوئیچ ارتباطات شهری استان تهران نیز در خصوص درصد تعلق گرفته به شرکت مخابرات می‌گوید: «هم‌اکنون مخابرات ۳۰درصد از درآمد به دست آمده از سرویس هوشمند را به خود اختصاص می‌دهد که این درصد به دلیل بسترها و امکاناتی است که ما برای شرکت‌های ISP فراهم می‌کنیم. در کل ما درصد اضافه‌ای را از شرکت‌ها دریافت نمی‌کنیم.» وی در ادامه می‌افزاید: «شما زمانی را به یاد بیاورید که شرکت‌های ISP برای بخش کارت خود دچار چه مشکلاتی از جمله گم شدن کارت، پرداخت هزینه‌های بالا به واسطه‌‌های فروش و... می‌شدند که حالا این هزینه‌ها با ارائه اینترنت هوشمند به شکل باورنکردنی کاهش پیدا کرده است. من فکر نمی‌کنم شرکت‌هایی باشند که از این وضعیت ناراضی باشند؛ چرا که در ابتدا ارائه این سرویس، خود شرکت‌ها به دلیل هزینه‌های بالایی که متحمل می‌شدند، تمایل زیادی به ارائه این سرویس نشان دادند و حتی حاضر بودند که درصدی بیشتر از درصد فعلی به مخابرات تعلق بگیرد.» وی همچنین طلب ۴ ماه مخابرات به شرکت‌های اینترنتی را رد می‌کند و می‌افزاید: «شرکت مخابرات دو ماه به دو ماه مبالغ دریافت شده از سوی مشترکان را به شرکت‌های اینترنتی پرداخت می‌کند و تاکنون هیچ مبلغی عقب نیفتاده است. همچنین در مورد کاربرانی که قبض‌های خود را به موقع پرداخت نمی‌کنند هم باید بگویم که بعد از پرداخت مبلغ دریافتی سریعا به این شرکت‌ها داده می‌شود و ما مبلغ اضافه‌ای از آنها دریافت نمی‌کنیم.»
اما خطیبی در خصوص کیفیت پایین این خطوط در مقابل تعرفه بالای آن نیز اظهار می‌دارد: «اینترنت هوشمند در حقیقت گریزی است برای اتصال کاربران از طریق این شبکه به شبکه ISPها و در کل یک کار مجازی است. شبکه اینترنت هوشمند هیچ‌گونه تغییر و تحولی در کیفیت ایجاد نمی‌کند و حتی سرعت اتصال کاربر به دلیل حذف نام کاربری و رمز عبور را افزایش می‌دهد و اگر کیفیت کاهش پیدا کند به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات بازمی‌گردد. براساس آمار موجود از زمان کاهش تدریجی سیستم فروش‌کارت تعداد مشترکان استفاده از اینترنت هوشمند به شدت افزایش داشته و این افزایش در طی چند ماه اخیر نشان‌دهنده این موضوع است که کاربران از این سرویس راضی هستند.»