بازار دیجیتال - این روزها علاوه بر اینکه سازمان‌ها و شرکت‌ها سعی می‌کنند اکثر خدمات خود را به صورت الکترونیکی به شهرندان ارائه کنند، بازار ارائه کارت هوشمند هم داغ و پر جنب‌وجوش است. کافی است یک بار نام کارت هوشمند را در مرورگر خود جست‌وجو کنید تا شاهد نام پروژه‌های مختلفی که برای ارائه کارت هوشمند از حوزه خودرو گرفته تا سلامت باشید.

در این گزارش سعی می‌کنیم برخی خدمات را که قرار است در قالب یک کارت الکترونیکی یا هوشمند در حوزه‌های مختلف به بهره‌برداری برسد معرفی و به بررسی وضعیت حال حاضر آن بپردازیم.
گواهینامه‌هوشمند
یکی از حوزه‌های پررفت‌وآمد کشور که در آن شاهد کارت هوشمند خواهیم بود راهنمایی و رانندگی است. براساس اطلاعاتی که در پایگاه خبری نیروی انتظامی کشور آمده است طرح ملی صدور گواهینامه هوشمند از ۱۸ خرداد ماه سال ۸۸ در تهران کلیک خورده است که از زمان اجرای طرح، در همان زمان بیش از ۴۴ هزار گواهینامه هوشمند صادر شده است. در این گواهینامه اطلاعات فردی شخص شامل گروه خونی و اطلاعات پزشکی و اثر انگشت شست ثبت شده تا در مواقع نیاز توسط ماموران پلیس راه و پلیس راهور از آنها استفاده شود. گفته می‌شود. این نوع گواهینامه نسبت به گواهینامه‌های قدیمی از کیفیت برتر در نوع جنس، دارای ضریب ایمنی بالا، امکان شناسایی رانندگان پرخطر، امکان ثبت تخلفات رانندگی، طراحی زیبا، مقاومت بالا و دارای اقلام هوشمندی که امکان جعل آن به هیچ عنوان وجود ندارد است. همچنین اعتبار گواهینامه در صورت تخلف حادثه ساز تمام می‌شود.
برخی از منابع خبر هم گزارش کرده‌اند با وجود اینکه تمامی گواهینامه‌ها از قدیم تا جدید در کامپیوترهای مراکز صدور گواهینامه ثبت می‌شود، اما تعویض، المثنی یا صدور گواهینامه جدید تا امروز به صورت الکترونیکی کامل در نیامده است . در واقع بروز اختلالات فنی مهندسی در سیستم‌‌های صدور الکترونیکی گواهینامه مانع از شروع به کار رسمی این طرح در کشور شده است.
رییس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهور ناجا در گفت‌وگو با شبکه خبری شهر الکترونیک می‌گوید: قطع و وصل شدن سیستم‌ها به دلیل اختلالات در شبکه مرکزی باعث شده تا روند صدور گواهینامه الکترونیکی به کندی پیش رود.
سرهنگ رحیم رمضان آقایی، رییس مرکز صدور گواهینامه پلیس راهور ناجا درباره تجمیع گواهینامه‌های قدیمی برای الکترونیکی شدن با اعلام اینکه برای هوشمندسازی آنها باید تمام اطلاعات در کارت ثبت شود می‌گوید: از اول دی‌ماه این امر تحقق پیدا می‌کند و اطلاعات رانندگان در کارتی که به صورت الکترونیک تعبیه شده ثبت می‌شود.
برآورد می‌شود حدود ۳۰ میلیون جلد گواهینامه قدیمی در کشور وجود داشته باشد که بر اساس برآورد رییس مرکز صدور گذرنامه با تجمیع آنها، شمار گواهینامه‌های کشور به حدود ۲۰ میلیون جلد کاهش یابد. براساس گزارش‌های منتشر شده از سوی پلیس راهنمایی و رانندگی گفته می‌شود تاکنون حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار جلد گواهینامه هوشمند در کشور صادر شده است و قرار بود از دی ماه امسال ابتدا گواهینامه‌های المثنی، تعویضی و جدیدالصدور در کشور جمع شوند و به صورت الکترونیکی و هوشمند در آیند.


کارت هوشمند ملی
ارائه کارت ملی هوشمند به شهروندان کشور یکی از پروژه‌های بزرگ سازمان ثبت احوال است. این پروژه که پیش از این توسط حوزه‌های مختلف پیگیری می‌شده در دو سال گذشته به سازمان ثبت احوال کشور سپرده شده است.
به گفته مسوولان این سازمان، ارائه کارت ملی هوشمند در حال حاضر وارد مرحله پایلوت شده‌ است تا در نهایت حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هزار کارت به شهروندان ارائه شود تا در پایان فاز اصلی واگذاری این کارت هوشمند که مجهز به تراشه است، اجرا شود. شروع فاز اصلی کار در نیم سال اول سال آینده (۱۳۹۱) یعنی فصل دوم زده می‌شود. ذکر این نکته هم ضروری است که براساس برنامه پنجم توسعه ارائه این کارت‌ها باید تا پایان برنامه واگذار شود.
همچنین گزارش‌های جدیدتر در خصوص وضعیت حال حاضر کارت‌ملی هوشمند حاکی از این است که فاز اول اجرای پروژه به‌صورت پایلوت برای شهروندان استان قم در نظر گرفته شده که جمعیت این استان در حدود یک میلیون نفر تخمین زده می‌شود. براساس خروجی پروژه پایلوت و تجربه حاصل از آن، فاز دوم پروژه اجرا خواهد شد که در این فاز صدور کارت برای شهروندان در سراسر کشور صورت خواهد گرفت. ثبت‌نام از 10243 نفر برای دریافت کارت هوشمند ملی در 10 ایستگاه کاری در محل دفاتر خدماتی تا پایان ساعات اداری فروردین‌ماه سال 89 انجام شده است.
کارت هوشمند سلامت
بعد از صحبت در خصوص ارائه پرونده الکترونیکی به شهروندان که هنوز به سرانجام مشخصی نرسیده و در خصوص آن ابهامات گوناگونی مطرح است در چند سال گذشته پای کارت هوشمند سلامت هم به میان آمده است. صدور کارت هوشمند سلامت برای تمام بیمه‌شدگان تامین اجتماعی تا پایان 87، برنامه‌ای بود که از سوی سازمان تامین اجتماعی دنبال می‌شد.
مسوولان این سازمان در حالی از جایگزینی تدریجی این کارت به جای دفترچه تامین اجتماعی خبر می‌دهند که امکان موازی‌کاری این سازمان با وزارت بهداشت که طرح ایجاد پرونده سلامت الکترونیک ایرانیان را در دستور کار دارد از سوی برخی کارشناسان مطرح می‌شود.
در خصوص ارائه کارت هوشمند سلامت گفته‌های گوناگونی شنیده می‌شود از جمله اینکه مرضیه
وحید دستجردی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی ،چندی پیش، از اتصال پروژه پرونده الکترونیکی سلامت به کارت هوشمند ملی خبر داده و گفته بود: در فاز نهایی طرح پرونده الکترونیکی سلامت، کارت هوشمند ملی در جایگاه دفترچه بیمه بیمار عمل خواهد کرد. به گفته وزیر بهداشت، به این ترتیب پرونده الکترونیک سلامت، جزئی از کارت هوشمند ملی خواهد بود و کارت هوشمند ملی می‌تواند به عنوان دفترچه بیمه بیمار عمل کند.
در عین حال رحمت‌الله حافظی، مدیرعامل پیشین صندوق تامین، چندی پیش، از اجرای فاز نخست پروژه «کارت هوشمند سلامت» با استفاده از ظرفیت کارت شناسایی ملی خبر داده و به ایسنا گفته بود: حتی پیش از صدور کارت هوشمند ملی می‌توان در گام نخست با استفاده از ظرفیت‌های کارت ملی غیرهوشمند که همه ایرانیان از آن برخوردار هستند، دفترچه‌های بیمه حذف و ارائه خدمت به بیمه‌شدگان از طریق کارت شناسایی ملی را فراهم کرد.
حافظی درباره نحوه استفاده از کارت شناسایی ملی به جای دفترچه بیمه، توضیح داده بود: پزشک می‌تواند با وارد کردن کد ملی بیمار به شبکه‌ای که در اختیار دارد، از پوشش بیمه‌ای فرد مطلع شود و بر اساس آن فرانشیز را دریافت کند.
در چنین شرایطی دیگر نیازی به دفترچه بیمه نیست. وی همچنین، با اشاره به اینکه تامین اجتماعی درصدد استفاده از ظرفیت کارت هوشمند ملی پس از بهره‌برداری است، تاکید کرده بود که با بهره‌برداری از کارت هوشمند ملی، در آینده بتوان فاز پایلوت اجرای کارت هوشمند سلامت را نیز اجرا کرد.
کارت هوشمند پایان خدمت
اما یکی دیگر از کارت‌های هوشمندی که این روزها زیاد در مورد آن صحبت می‌شود ، کارت هوشمند پایان خدمت است. طرح تعویض کارت‌های معافیت و پایان خدمت قدیمی با کارت هوشمند از تاریخ دهم دی ماه سال جاری آغاز شده است.
طرح تعویض کارت‌های پایان خدمت و معافیت قدیمی با کارت هوشمند به منظور یکپارچه کردن کارت‌ها، ایجاد بانک اطلاعاتی و به روزرسانی اطلاعات افراد و همچنین تسریع و تسهیل در ارائه خدمات به آنان به مرحله اجرا درآمده است. با ارائه این کارت از مراجعات حضوری غیرضروری به سازمان وظیفه عمومی ناجا و سردرگمی افراد کاسته خواهد شد، همچنین با داشتن چنین بانک اطلاعاتی صدور کارت المثنی پایان خدمت و معافیت از خدمت نیز در کوتاه‌ترین زمان صورت خواهد گرفت.براساس گزارش‌های منتشر شده در فاز نخست اجرای این طرح، کسانی که از ابتدای سال ۱۳۸۸ به بعد کارت معافیت غیرهوشمند دریافت کرده‌اند از ۱۰دی‌ماه ۹۰ به مدت یک ماه مهلت دارند تا به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس+۱۰) مراجعه کرده و ضمن ارائه مدارک لازم و تحویل کارت قدیمی خود، درخواست خود را برای دریافت کارت هوشمند به ثبت رسانده و رسید اخذ کنند.