بیم‌ها و امیدها در بازار محصولات دیجیتالی

لیدا ایاز: سالی دیگر برای بازار کامپیوتر سپری شد. سالی که به گفته فعالان صنف رایانه سخت، پر فراز و نشیب و با آرزوهایی مملو از امید برای بهبود شرایط بود. هرچند که کمتر از یک ماه به پایان سال جاری فرصت باقی است، اما فراز و نشیب در یک سال گذشته نشان داده که بیشتر فعالان رایانه نتوانسته‌اند آن طور که انتظار داشته‌اند به سود نسبی در این بازار دست یابند. یکی از نکات مثبت در طول یک سال گذشته برای صنف رایانه افزایش نیافتن عوارض گمرکی بود. هرچند که با وجود این افزایش نیافتن اما پرداخت عوارض برای کالاهایی نظیر لپ‌تاپ و تبلت که بیشترین درصد پرداخت عوارض گمرکی را داشتند، سخت بود. اما فراز و نشیب‌های صنفی برای فعالان کامپیوتر در طول ۱۱ ماه گذشته اگرچه کم نبود، اما با بیم و امیدهایی هم همراه بود.

شهریور و اسفند مشابه برای بازار کامپیوتر

به گفته رئیس اتحادیه رایانه تهران با فرارسیدن روزهای پایانی سال ۹۵ و شروع ماه اسفند تغییرات چندانی در خرید و فروش دیده نشده است. همین موضوع هم موجب شده تا گروه آسیب‌شناسی بازار رایانه تشکیل شود که تاکنون نتیجه این آسیب‌شناسی نبود نقدینگی در بین مصرف‌کنندگان اعلام شده است. مهدی میرمهدی به «دنیای اقتصاد» می‌گوید: «با وجود فرارسیدن هفته دوم اسفند باید اعلام کنیم که وضعیت بازار با ماه‌های شهریور و مهر فرقی نکرده و آن‌طور که تصور می‌شد با طولانی‌تر شدن روزها و ادامه کار کسبه در روزهای تعطیل رونق بیشتری در بازارها به وجود آید؛ این اتفاق نیفتاده است.»

به گفته او همین مساله که باعث شگفتی شده باعث تشکیل تیم کارشناسی و آسیب‌شناسی در بازار شد. «برای تحلیل وضعیت بازار گروهی برای آسیب‌شناسی تشکیل دادیم تا متوجه شویم مشکل تداوم رکود در بازار چیست. چراکه با پرداخت عیدی و پاداش از سوی دولت و شرکت‌های خصوصی باید طبیعتا مراجعه مصرف‌کنندگان برای خرید به بازارها افزایش پیدا کند و رونق بهتری را در بازار شاهد باشیم.» او ادامه می‌دهد:« برخی گمانه‌ها هم به تغییر وضعیت بازار در هنگامه انتخابات حکایت دارد؛ چراکه زمانی که در انتخابات دو یا سه جناح اعلام حضور می‌کنند رایزنی‌ها و پیش‌فرض‌هایی به وجود می‌آید. به‌طور مثال اگر جناح خاصی بر سرکار بیاید می‌توان حدس زد که چه تغییراتی در بدنه مدیران و تعویض آنها صورت می‌گیرد این مسائلی است که همیشه زمان انتخابات انتظار می‌رود رخ دهد و در بازار کامپیوتر تغییراتی ایجاد کند. اما به‌دلیل اینکه استارت آغاز فعالیت‌های انتخاباتی زده نشده و جناح‌بندی‌ها مشخص نشده است هیچ واکنشی هم در بازار رخ نداده است.

او به نتیجه‌ای که تاکنون گروه آسیب‌شناسی و تحلیل بازار کامپیوتر به آن رسیده است اشاره می‌کند و می‌گوید: «نتایج و علتی که درباره وضعیت بازار به دست آمده نشان می‌دهد کمبود نقدینگی و ناکافی بودن درآمد موجب شده است مردم با فرا رسیدن شب عید مسائل خوراکی و پوشاکی را در اولویت خریدهای خود قرار دهند و در بازار رایانه متاسفانه تا انتهای سال بازار خوب و مناسبی برای اصناف شکل نگیرد. به گفته او یکی از دلایلی که در سال‌های گذشته باعث پر رونق شدن بازار شب عید در میان اصناف کامپیوتر می‌شد باقی ماندن بودجه سازمان‌ها در روزهای پایانی سال و هزینه کرد آن برای جلوگیری از بازگشت آن به خزانه دولت بود. او می‌افزاید: «در سال‌های گذشته دولت بودجه‌ای برای ادارات دولتی در نظر می‌گرفت که سازمان‌ها و ادارات در نهایت با باقیمانده آن در پایان سال اقدام به هزینه آن از نظر تجهیزات می‌کردند. اما کمبود نقدینگی و بودجه در ادارات دولتی باعث شده تا این خرید و فروش‌ها کاهش یابد و تاثیر خودش را هم بر بازار بگذارد.

رصد بازارهای کامپیوتر

یکی دیگر از اتفاقات مهم در بازارهای کامپیوتر رصد کردن و بازرسی‌های شدید برای مقابله با ورود کالای قاچاق به بازار بود. اتفاقی که در ابتدای نیمه دوم سال روی داد. رئیس اتحادیه رایانه تهران می‌گوید این اتفاق در کاهش ورود کالای قاچاق به بازار تاثیر بارزی داشت. این کار با هماهنگی اتاق اصناف و کمیسیون مبارزه با کالای قاچاق استان تهران، ستاد بازرسی اصناف و اتحادیه رایانه و در چند مرحله انجام شد که طی آن گشت مشترکی تشکیل و اقدام به بررسی کالاهای فروخته شده با فاکتورها و کالاها کردیم. به گفته او بسیاری از انبارهای کالاهای قاچاق شده کشف و از سوی اداره آگاهی بررسی شدند و بر اساس آن کالاهای کشف و ضبط شده به ارگان‌های ذی‌ربط از جمله سازمان املاک تملیکی عودت داده شد. برخی کالاها نیز از طریق گمرک به کشور مبدا ارجاع و عودت داده شد. همچنین راهی ایجاد شد تا واردکنندگان کالای قاچاق بتوانند با پرداخت عوارض به گمرک با دریافت برگه سبز قانونی اقدام به برگرداندن اجناس خود کنند.

با این وجود او هنوز هم به توزیع شدن کالاهای قاچاق در فروشگاه‌های مجازی تاکید می‌کند و می‌گوید در زمان اجرای طرح مبارزه با قاچاق کالا بسیاری از واردکنندگان کالای قاچاق این فرصت را پیدا کردند که کالاهایشان را به فروشگاه‌های مجاز ارائه کنند. جایی که امکان شناسایی کالا و شماره سریال آن در فضای مجازی وجود ندارد. او درباره وجود کالای قاچاق در بازار کامپیوتر می‌گوید: «نمی‌توان انکار کرد که کالا قاچاق نمی‌آید و ما معتقدیم که این کالاها در صنف رایانه بیش از همه در فروشگاه‌های مجازی به فروش می‌رسند. این امیدواری اما وجود دارد که دولت و مسوولان سازمان صنعت قانونی را برای فروشگاه مجازی ارائه کنند تا امکان بازرسی از آنها فراهم شود، هرچند که دولت قصد کنترل فروشگاه‌های شبکه‌ای و بازاریابی را دارد که این مساله هیچ ارتباطی با فروشگاه‌های مجازی ندارد. به گفته او عوارض گمرکی که کالاهای آی‌تی در سال ۹۵ مشمول پرداخت آن بودند متفاوت بود اما بیشترین درصد عوارض گمرکی ورود کالاهای آی‌تی به لپ‌تاپ و تبلت تعلق دارد که ۱۵ درصد تعرفه کالا و ۹ درصد ارزش‌افزوده به همراه ۴ درصد عوارض دیگر میزان تعرفه آن را نزدیک به ۳۰ درصد می‌رساند.

میرمهدی همچنین به وجود ۲ هزار واحد صنفی در بیش از ۱۶ مرکز تجاری کامپیوتری در تهران اشاره می‌کند که بیش از ۹۰درصد آنها در مرکز شهر قرار گرفته‌اند، جایی که در دسترس گشت‌های بازرسی قرار دارند. به گفته او یکی از بهترین کمک‌های دولتی که می‌توان در این مواقع برای اصناف انجام داد کاهش دادن ضرایب مالیاتی قابل پرداخت است. او نیز با توجه به وضعیت بازار کامپیوتر تاکید می‌کند که نامه کاهش ضرایب مالیاتی را به کمیسیون امور مالیاتی ارسال کرده است. «هر سال در پایان آن سال این امکان وجود دارد که هر صنفی در کمیسیون امور مالیاتی مستقر در سازمان امور مالیاتی درخواست کاهش تعرفه بدهد. تا چند روز آینده این کمیسیون برای سال ۹۵ تشکیل می‌شود و نتیجه آن در اردیبهشت ماه سال آینده مشخص می‌شود.»