تکنولوژی در خدمت سلامت

عاقله ترابی:‌ از وقتی تکنولوژی به زندگی افراد جوامع مختلف رسوخ کرده، همواره در کنار راحتی و آسایشی که به همراه آورده از ضررهای آن می‌شنویم؛ از آسیب‌های جسمی که به کاربران وارد می‌کند تا امواج و اشعه‌هایی که از لوازم و دستگاه‌ها به بدن می‌رسد. درباره این آسیب‌های جسمی و بیماری‌هایی که به‌دنبال ظهور تکنولوژی به‌وجود آمده‌اند و پیش از آن وجود نداشته‌اند به اندازه کافی شنیده‌ایم و هشدارهای متفاوتی هم داده شده است. ولی که حالا می‌خواهیم درباره تاثیر مثبت تکنولوژی بر سلامت جسمی افراد بپردازیم. درواقع موضوع اینجا است که آنقدرها هم که صاحب‌نظران و کارشناسان متعدد می‌گویند ظهور تکنولوژی و استفاده از ابزارهای مختلف آن فقط ضرر نیست، بلکه اگر درست و بر طبق اصول استفاده شود چه‌بسا که سود آن بیشتر است و می‌توان در راستای سلامتی و تندرستی از آن کمک گرفت.

یکی از بزرگ‌ترین هشدارهایی که همواره در استفاده از موبایل یا کار با پی‌سی‌ها می‌شنویم، آسیبی است که به گردن وارد می‌کند. آرتروز گردن و دست شایع‌ترین مشکلی است که این روزها کاربران این قبیل دستگاه‌ها با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند و اغلب هم مشکل را از چشم تکنولوژی می‌بینند و بر این عقیده هستند که زمانی که این قبیل دستگاه‌ها نبود کسی چنین مشکلی نداشت و لعنت بر تکنولوژی! در حالی‌که این موضوع به خود کاربر برمی‌گردد و در صورت استفاده نادرست از ابزارها این مشکل را برای خود ایجاد می‌کند. موضوع مهم در این میان ثابت‌ماندن گردن در یک حالت به مدت طولانی است. زمانی که تکنولوژی تا این حد شایع نشده بود همه پشت میز دفتر کار خود بودند. با این تفاوت که آنها کاغذ و قلم در برابرشان بود و اینها رایانه. آنها استراحت بین کارشان می‌دادند و بلند می‌شدند و حرکتی به خود می‌دادند.

اینها استراحت بین کارشان می‌دهند ولی همان‌جا پشت میز و به سراغ تفریح و سرگرمی‌های مجازی می‌روند و همچنان پشت میز می‌نشینند. آنها برای کتاب‌خواندن مدت طولانی گردن و سر خود را در یک حالت نمی‌گذاشتند و بعد از چند صفحه خواندن به خودشان استراحت می‌دادند و بلند می‌شدند و حالت بدن را تغییر می‌دادند ولی اینها حتی اگر در موبایل خود مشغول مطالعه باشند، هنگامی که خسته می‌شوند صفحه دیگری را در تلفنشان باز می‌کنند و مشغول تفریح و استراحت می‌شوند و به گمان خودشان استراحت می‌کنند، در حالی که بدن و از همه مهم‌تر سر و گردن در همان حالت مانده و آسیب می‌بیند.

با این حال اگر این موضوع را هم کنار بگذاریم در این میان باید گفت که تکنولوژی نه‌تنها نقش چشمگیری در وارد‌آوردن آسیب جسمی به کاربر ندارد بلکه به فکر این مشکل کاربران هم بوده است. اخیرا محققان یک ابزار پوشیدنی طراحی کرده‌اند که پشت گردن کاربر قرار می‌گیرد و هنگامی که سر او به مدت طولانی در یک حالت قرار بگیرد شروع به لرزش می‌کند و درواقع به او یادآوری می‌کند که سر خود را حرکت بدهد و از حالت ثابت خارج کند. این کار باعث رهاسازی گردن، شانه‌ها و ستون فقرات می‌شود. درواقع این دستگاه موقعیت گردن را نسبت به بدن اندازه می‌گیرد و اگر شما بیش از حد به پایین نگاه کنید یک پیام روی تلفن همراه شما ظاهر می‌شود با این عنوان که «صاف‌تر بشین».

این دستگاه فقط ۲۵ گرم وزن دارد و بنابراین شما اصلا آن را روی گردن خود حس نمی‌کنید و برایتان ایجاد مزاحمت نمی‌کند. موضوع جالبی که در این ابزار وجود دارد این است که حافظه داخلی آن می‌تواند اطلاعات چهار هفته از وضعیت گردن کاربر را ذخیره کند و شما می‌توانید وضعیت گردن خود را در یک ماه ببینید. یکی دیگر از مشکلاتی که همواره جهانیان گرفتار آن هستند نبود تناسب اندام و درواقع چاقی است که این را هم اغلب کارشناسان از چشم ظهور تکنولوژی می‌بینند که باعث می‌شود فرد یک‌جا بنشیند و تحرکی نداشته باشد و به‌دنبال نبود تحرک مشکلات جسمی بسیاری از قبیل مشکلات قلبی عروقی و بالا‌رفتن قند خون و امثال آن پیش می‌آید. در حالی‌که بخش جالب توجهی از پیشرفت‌های تکنولوژی با هدف رفع این قبیل مشکلات است؛ از ابزارهای پوشیدنی گرفته تا اپلیکیشن‌ها و گجت‌های مختلف همه تولید و طراحی شده‌اند که این مشکل را در دنیا حل کنند. یکی از این ابزارها زیپ هوشمند است. این زیپ که یکی از محققان ام‌آی‌تی آن را طراحی کرده است هنگام پرخوری فرد به‌صورت خودکار باز می‌شود.

در این فناوری از حسگرهایی برای باز و بسته‌شدن دندانه‌های زیپ استفاده شده که به افزایش دور کمر واکنش نشان می‌دهند. این زیپ همچنین از حسگرهای هوشمند برای تشخیص حرکت استفاده می‌کند. البته از این زیپ جدا از هدف تندرستی و تناسب اندام می‌توان برای کمک به کسانی که ناتوانی جسمی و حرکتی دارند، استفاده کرد تا بتوانند بدون نیاز به شخص دیگری لباس خود را بپوشند. یک نمونه دیگر شبیه این فناوری کمربند هوشمند است که به محض افزایش اندازه دور کمر به کاربر هشدار می‌دهد که بداند در حال افزایش وزن است. همچنین این کمربند هنگامی که کاربر برای مدت طولانی نشسته باشد به او هشدار می‌دهد که برخیزد و راه برود و جالب اینکه گام‌هایی را هم که فرد برمی‌دارد می‌شمارد تا به او در جلوگیری از افزایش وزن کمک بیشتری کرده باشد.

موضوع افزایش وزن سال‌ها است که به یکی از دردسرهای بشر در جوامع مختلف تبدیل شده و به همین سبب هم هرروز تکنولوژی‌های جدیدی ظهور می‌کنند تا در این زمینه به کاربران کمک کنند. یکی دیگر از این ابزارها که برای تناسب اندام طراحی شده چنگال هوشمند است. همه ما می‌دانیم که علت اصلی چاقی پرخوری است و در کنار پرخوری چگونه‌ غذا‌خوردن نقش چشمگیری در این مورد دارد. اگر مواد غذایی مضر و مفید و انتخاب آنها را کنار بگذاریم موضوع مهم در این میان آن است که هرچه می‌خورید را آهسته بخورید. همه پزشکان و کارشناسان تغذیه بر این اتفاق نظر دارند که آهسته‌خوردن غذا کمک بسزایی در جلوگیری از چاقی می‌کند ولی موضوع اینجا است که همه افراد نمی‌توانند این اصل مهم را رعایت کنند و اغلب به‌ویژه هنگام گرسنگی فراموش می‌کنند و به‌سرعت غذای خود را می‌خورند. این چنگال اینجا به کمک می‌آید و هنگامی که سرعت غذاخوردن شما زیاد شود با ویبره یادآوری می‌کند که سرعتتان را باید کم کنید. این چنگال همچنین تاریخچه سرعت غذاخوردن شما را با واحد «چنگال در دقیقه» ذخیره می‌کند و شما می‌توانید از طریق اپلیکیشنی که دارد اطلاعات مربوط را مشاهده کنید. همچنین می‌توانید با استفاده از این اپلیکیشن میزان غذای خود را تعیین کنید و موفقیت‌هایتان را در رعایت این میزان روی وب‌سایت برنامه اطلاع‌رسانی کنید تا به این طریق انگیزه بیشتری برای ادامه راه و جلوگیری از پرخوری پیدا کنید.

این قبیل ابزارها کم نیستند و هر روز هم بر تعدادشان افزوده می‌شود. موضوع پرخوری را که کنار بگذاریم نمی‌توان تاثیر ورزش‌کردن بر سلامتی و تناسب اندام را نادیده گرفت که اینجا هم تکنولوژی به کمک بشر آمده تا بتواند در این راه هم همگام او باشد. برنامه‌ها و اپلیکیشن‌های متنوعی در این زمینه طراحی شده‌اند که برخی از آنها عملا حکم یک مربی حرفه‌ای‌ را دارند و کافی است آنها را دانلود کنید تا از باشگاه رفتن و صرف وقت و هزینه خلاصی یابید. یکی از این اپلیکیشن‌های کارآ Total Fitness است که با راهنمایی‌های اصولی و علمی مانند یک مربی و مشاور تغذیه به شما کمک می‌کند که به هدفتان در راستای تناسب اندام دست یابید.

توصیه‌های این اپلیکیشن بر اساس منابع علمی موثق و تجربه‌های ورزشکاران بزرگ و نامی ارائه می‌شود. بنابراین شما به‌راحتی می‌توانید اعتماد کنید و خیالتان راحت باشد که عمل به این توصیه‌ها برایتان هیچ ضرری ندارد و طبق اصول است. در این اپلیکیشن بیش از ۱۰۰ حرکت ورزشی با لوازمی مانند هالتر و دمبل گنجانده شده که هریک توضیحات متنی و عکس و ویدئوی آموزشی دارند که کاربر بدون هیچ اشتباهی حرکات را انجام دهد و همچنین بداند که هریک از این حرکات کدام قسمت از بدن را درگیر می‌کند. یکی دیگر از بخش‌های این برنامه که آن را جذاب می‌کند این است که شما با درنظرگرفتن یک برنامه هدفی برای خود تعیین می‌کنید و درواقع این اپلیکیشن این چالش را برای شما در نظر می‌گیرد و تشویقتان می‌کند که به هدفتان برسید.

به‌طور کلی تکنولوژی نه‌تنها در حوزه تناسب اندام، بلکه در بخش‌های دیگری از تندرستی و سلامت جسم هم تلاش خود را کرده که بهترین شرایط را برای انسان فراهم کند. در همین راستا، اخیرا پژوهشگران موفق به ساخت سنسورهایی شده‌اند که مواد غذایی فاسد را تشخیص می‌دهد و آن را به کاربر اطلاع می‌دهد. این فناوری جدا از کمک به سلامت افراد، از دورریز مواد نیز جلوگیری می‌کند. این سنسورها بسیار کوچکند و به‌راحتی در بسته‌بندی‌های مواد غذایی جای می‌گیرند. کافی است اپلیکیشن مربوط را در تلفن همراه خود دانلودکنید و به این سنسورها وصل شوید تا اطلاعات مواد غذایی را برایتان بفرستد. گیرنده‌های این سنسورها به ماده‌های شیمیایی که بر اثر فساد مواد غذایی تولید می‌شوند حساس هستند و به محض شناسایی آنها به کاربر اعلام می‌کنند. کارشناسان تغذیه اعلام کرده‌اند که استفاده از این تکنولوژی می‌تواند سلامت مصرف‌کنندگان را تضمین کند و روند کنترل کیفیت مواد غذایی را بهبود ببخشد.