دنیای اقتصاد - رشت - مجتبی عابدینی: بوی خوش بهار به مشام می‌رسد. بهاری که به همراه خود عید، عیدی دادن و بهتر از آن عیدی گرفتن، شکوفه درختان، سرسبزی، دیدار اقوام، شیرینی و آجیل، لباس نو و... را به ارمغان می‌آورد. گیلان همه ساله در ایام عید پذیرای خیل عظیمی از گردشگران و مسافران داخلی و خارجی است، افرادی که حتی یک بار بهار گیلان را دیده باشند به طور حتم به دیدار دوباره از این طبیعت بکر راغبند و چه زمانی بهتر از عید و تعطیلات نوروز.

استان گیلان با مردمانی مهمان نواز و خونگرم همه ساله با نزدیک شدن عید باستانی به مانند دیگر نقاط کشور به خانه تکانی که در زبان گیلکی به آن (فچین، دچین) می‌گویند مشغول می‌شوند. فچین، دچین با کمک همه اعضای خانواده انجام می‌گیرد.

در گذشته و در بیشتر روستاهای گیلان مردم فرش، گلیم و... را برای شست‌وشو به رودخانه‌ها می‌بردند، اما این کار هم اکنون به ندرت انجام می‌شود که البته آلودگی آب رودخانه‌ها از دلایل مهم آن است. گیلانیان معتقدند که گرد و غبار خانه باید قبل از چهارشنبه سوری و تحویل سال از خانه بیرون رود.

از جمله کارهای مهمی که در گذشته در این استان با فرارسیدن اسفند ماه و نزدیکی بهار انجام می‌شد (گل کار) خانه‌های گلی به خصوص در روستاها بود. روستاییان گیلانی مقداری گل را به همراه ساقه شلتوک و آب مخلوط می‌کردند و آنقدر پابرهنه آن را لگد می‌زدند تا حالت چسبندگی به خود بگیرد، سپس با ماله چوبی آن را برای ترمیم قسمت‌هایی از کف و دیواره اتاق‌هایشان استفاده می‌کردند. البته با کم شدن خانه‌های گلی در روستاها انجام این کار نیز کاهش یافته، اما هنوز هم در ییلاقات و بسیاری از روستاهایی که خانه گلی در آن وجود دارد (گل کار) سالی یک بار و معمولا اسفند ماه انجام می‌شود.

حضور نوروزی خوان‌ها در روستاها با فرارسیدن ماه اسفند و به مشام رسیدن عطر بهار نیز جلوه‌ای خاص از رسومات سرزمین گیلان است، نوروزی خوانی یا خواندن ترانه‌های بهاری از مراسم قدیمی گیلان است که قدمت آن به پیش از اسلام باز می‌گردد، اما هم اکنون نیز در شهرستان‌هایی نظیر رشت، آستارا، تالش و رودسر نوروزی خوانی رواج دارد. نوروزی خوان‌ها در گروه‌های چند نفره ترانه‌ها و اشعاری را برای بهار می‌سرایند.

در استان سرسبز گیلان نیز به مانند دیگر نقاط کشور رسم و رسوماتی وجود دارد که برخی منسوخ شده و برخی دیگر نیز همچنان پابرجا است. به برخی از این رسومات اشاره می‌شود.

پا زدن خانه

یکی از رسوماتی که هنوز در بسیاری از نقاط استان گیلان پابرجاست (پا زدن)خانه است، به طوری که یکی از افراد خانواده یا فامیل که به خوش قدمی شهرت دارد چند دقیقه‌ای را قبل از سال به بیرون از خانه می‌رود و به محض تحویل سال نو با در دست داشتن آب و سبزه و قرآن وارد خانه شده و برای اولین بار در سال نو به همه اتاق‌ها قدم می‌گذارد و به عبارتی خانه را (پا)می زند.

عیدی گردش

از دیگر رسومات مردم گیلان در ایام نوروز دیدار از اقوام و دوستان بوده که به (عیدی گردش)معروف است. در گذشته چند نفر از جوانان روستا پای پیاده به خانه‌های هم محلی‌ها می‌رفتند و پس از عرض تبریک و خوردن شیرینی و... در حیاط آن خانه، مرد ساکن در آن خانه را به همراه خود به خانه بعدی می‌بردند و به این ترتیب تعداد آنان لحظه به لحظه بیشتر شده و کم کم به تمام منازل محله رفته و پیغام بهار را با (عید شما مبارک) به گوش اهالی محل می‌رسانند. البته این رسم سال‌ها است که از میان رفته و تنها تعداد اندکی از روستاییان این سنت زیبا را حفظ کرده‌اند.

جیج یا جنگ تخم مرغ‌ها

یکی دیگر از کارهایی که در گذشته توسط کودکان و نوجوانان و بعضا جوانان این استان انجام می‌شد و حتی امروزه نیز کم و بیش پابرجا است (جیج) نام دارد. (جیج) جنگ تخم مرغ‌ها است. ۲ نفر با ۲ تخم مرغ رودر روی هم قرار گرفته و سر دو تخم مرغ را به هم می‌کوبند و بعد همین کار را با ته تخم مرغ انجام می‌دهند، تخم‌مرغ هر که شکست او بازنده بوده و آن را به طرف برنده می‌دهد.

شیرینی خانگی با تنور نانوایی

پخت شیرینی خانگی در گیلان از جمله کارهایی است که همه ساله انجام می‌گیرد. در گذشته نه چندان دور زنان خمیر شیرینی را در خانه آماده و آن را به نانوایی‌ها می‌بردند، اما امروزه کمتر کسی شیرینی را به نانوایی می‌برد هرچند که مزه واقعی شیرینی خانگی گیلان با پخت در تنور نانوایی معنی پیدا می‌کند.

آب دوته کونوس و آب دوته خوج

خوردن (آب دوته کونوس و آب دوته خوج) را از یاد نبرید. این امر در اکثر روستاهای شرق گیلان در ایام نوروز رایج است. (آب دوته کونوس به ازگیل در آب و سرکه و نمک نگهداری شده و آب دوته خوج به گلابی محلی در آب و سرکه ونمک نگهداری شده می‌گویند.)

سیزده بدر سال دیگر

سیزده بدر نیز در استان گیلان از حال و هوای خاصی برخوردار است، میلیون‌ها مسافر از اقصی نقاط کشور به مناطق دیدنی گیلان می‌آیند و شادی و نشاط و زیبایی منحصر به فردی را ایجاد می‌کنند. از جمله رسم‌های گیلانیان در روز سیزده بدر انداختن ۱۳ سنگ و همچنین انداختن سبزه به داخل آب روان و رودخانه‌ها است.