دام سنگین مشکلات برای صیادان گیلانی

- صیادان باید ۶۰ سال کار کنند تا بازنشسته شوند چون آنها فقط ۶ ماه از سال بیمه هستند

- صیادی غیرمجاز از آب‌های شمال و حذف تدریجی ماهی از سفره‌ها از جمله مشکلات قشر صیاد به حساب می‌آید دنیای اقتصاد - رشت - مجتبی عابدینی بی‌بالانی: مدتی از آغاز صید در دریای خزر می‌گذرد و صیادانی که از طلوع تا غروب آفتاب و گاهی نیز تا سپیده دم در شرایطی بسیار سخت و دشوار و در هوایی سرد، دل به دریا زده‌اند بیش از چند کیلو ماهی صید نمی‌کنند و این بر همگان روشن است که دریای خزر در منطقه گیلان دیگر به مانند گذشته جوابگوی حدود ۶ هزار صیاد و خانواده‌هایشان نیست، این در حالی است که تعداد زیادی صیاد غیرمجاز به دلیل مشکلات معیشتی به شکل غیر قانونی از دریا صید می‌کنند. روند افزایش قیمت ماهی طی سال‌های گذشته تاکنون نیز نگرانی مردم درباره حذف این ماده پروتئینی از سفره‌هایشان را به دنبال داشته است، کما اینکه هم اکنون نیز بسیاری از مردم قدرت خرید ماهی را ندارند.

در این شرایط جلوگیری از صید غیرمجاز، بازنشستگی صیادان کهنسال، بررسی و حل مشکلات مربوط به بیمه صیادی و نگاه ویژه مسوولان به این قشر سخت‌کوش که شغل دشوارشان حتی جزو مشاغل سخت و زیان آور هم نیست و روزگار را با شرایط نامناسب اقتصادی به سختی می‌گذرانند، از جمله خواسته‌های صیادان گیلان است.

بهتر است بدانیم که ماهیگیران از سال ۱۳۶۲ تنها برای ۶ ماه فصل صید، زیرپوشش بیمه قرار می‌گیرند، این در حالی است که بسیاری از آنان پیر و از کار افتاده‌اند و برای تکمیل سال‌های بیمه و امکان بازنشسته شدن باید دو برابر سایر مشاغل کار کنند. شغل صیادی با وجود اینکه در سراسر دنیا جزو مشاغل سخت و زیان آور محسوب می‌شود، در ایران با مصائبی دیگر همراه است و در واقع صیادان ما تنها برای ۶ ماه از سال بیمه شده و شغل آنها جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب نمی‌شود، درحالی‌که سخت و زیان آور بودن این شغل بر همگان روشن است، بنابراین صیادان باید ۶۰ سال کار کنند تا بازنشسته شوند و همین امر باعث شده که تعداد زیادی از صیادان فعال در صیدگاه‌های پره در استان گیلان دارای سن و سال بالا بوده و در واقع در زمانی‌که می‌بایست دوران بازنشستگی و استراحت خود را بگذرانند، سخت مشغول کار هستند تا یک لقمه نان حلال به روی سفره‌هایشان ببرند.

این موضوع بارها از سوی متولیان بخش‌های مختلف صید به مسوولان یادآوری شده است؛ به طوری‌که اتحادیه صید پره گیلان بارها در طول سال‌های گذشته به نمایندگی از صیادان خواستار حل مشکلات بیمه‌ای صیادان، تعدیل پره‌های صیادی و هماهنگی و وحدت تعاونی‌ها برای جلوگیری از صید غیرمجاز شده است.

کارشناسان و صیادان یکی از دلایل اصلی کمبود صید را تعداد زیاد شرکت‌های تعاونی پره در گیلان می‌دانند، به طوری که ساحل گیلان که ۲۸۰ کیلومتر یعنی نصف ساحل استان‌های گلستان و مازندران است، اما تعداد مجوزهای صادر شده برای پره در گیلان ۷۵ پره یعنی به ‌اندازه این ۲ استان است در حالی‌که پره‌های گیلان بسیار به هم نزدیک‌اند و این مهم، باعث استفاده برخی از پره‌ها از ذخایر مشترک می‌شود.

شیلات نیز مشکل اصلی صید و صیادی استان در سال‌های اخیر را دامنه گسترده فعالیت‌های صیادی غیر‌مجاز می‌داند.

برخی از کارشناسان شیلات معتقدند؛ صیادان غیر مجاز عامل فشار بر ذخایر بوده و برداشت بی رویه آنان منجر به کاهش سهم صیادان قانونی (پره‌ها) از منابع آبزی و به دنبال آن غیر اقتصادی شدن فعالیت برخی از تعاونی‌های صیادی پره شده است و در صورت حذف صیادی غیر‌مجاز، تعداد شرکت‌های پره زیاد نبوده، بلکه تمامی این شرکت‌ها می‌توانند فعالیتی اقتصادی داشته باشند.

آنچه روشن است تعداد پره‌های صیادی در گیلان همانگونه که درگزارش نیز آمده است از دلایل مهم کمبود صید در دریای‌خزر است. وجود ۷۵ پره در ۲۸۰ کیلومتر ساحل گیلان که تنها ۱۵۰ کیلومتر از آن برای ماهیگیری مناسب است می‌تواند صحت این مطلب را تایید کند. البته هم اکنون همه این صیدگاه‌های پره فعال نیستند و تعدادی از آنها به دلیل پیشروی آب دریا، تعدادی به دلیل جایگاه‌های نامناسب صید و تعدادی نیز به سبب اقتصادی نبودن تعطیل شده‌اند.

کارشناسان معتقدند برای اینکه صید ماهیان استخوانی در گیلان مقرون به صرفه باشد فعالیت حداکثر ۴۰ پره از این محدوده منطقی است، همچنین باید جایگاه‌های ذخیره برای صید تعاونی پره در نظر گرفته می‌شد تا اگر یک جایگاه با مشکلی مواجه شد، صیادان بتوانند از منطقه ذخیره به عنوان جایگاه صید استفاده کنند.

به کارگیری تمامی توان و تجهیزات فرماندهی یگان محافظت منابع در مبارزه با فعالیت صیادان غیر مجاز و جمع‌آوری سالانه صدها هزار رشته دام غیرمجاز، تکثیر و بازسازی مصنوعی ذخایر ماهیان استخوانی و در همین راستا رهاسازی همه ساله میلیون‌ها قطعه بچه ماهی به دریای خزر، شروع زود هنگام صید در برخی از مناطق یا تمدید فصل صید در خاتمه دوره صید هر سال، ارائه خدمات عمرانی از محل اعتبارات استانی برای رفع برخی از مشکلات تعاونی‌های پره نظیر: اجرای طرح مانع برداری از محدوده آبی صیدگاه‌های پره، اعطای تسهیلات اعتباری از محل منابع بانکی به اتحادیه و تعاونی‌های صیادی به طور سالانه، ارائه خدمات آموزشی و ترویجی مرتبط با نیازمندی‌های فنی- حرفه‌ای صیادان به صورت رایگان، بررسی، تعیین و ابلاغ ضوابط و مقررات و استانداردهای صید در راستای تامین منافع دراز مدت جامعه صیادی و پیگیری سایر مسائل و مشکلات مبتلا به صیادان و شرکت‌های پره در زمینه‌های اجتماعی، حرفه‌ای، حقوقی و..... از مجاری مرتبط و همچنین برنامه‌های حمایتی از صیادان بخش ماهیان استخوانی که توسط شیلات استان گیلان طی سال‌های گذشته صورت گرفته هم نتوانسته مشکلات صیادان را به طور کامل حل کند.

در این میان رفع محدودیت‌های قانونی موجود در سر راه موضوعاتی مثل کاهش نرخ حق بیمه صیادان، تعرفه برق مصرفی، بازنشستگی صیادان کهنسال، قرار گرفتن حرفه صیادی در ردیف مشاغل سخت و زیان آور و همچنین بهره‌برداری ۲ منظوره از تاسیسات شرکت‌های پره برای آن دسته از صیدگاه‌هایی که امکان میهمان پذیر کردن آنها در فصل تعطیلی صید وجود دارد، تعدیل تعدادی از شرکت‌های تعاونی پره که بازدهی اقتصادی پایینی دارند، کاهش تعداد سهم بران در برخی از صیدگاه‌ها از طریق خرید سهام، شناسایی حقوق و منافع صیادان در سواحل و در محدوده‌هایی از اراضی و آب‌های ساحلی که نیاز به بهره‌برداری از آن جهت انجام عملیات صیادی دارند به عبارتی با وضع مواد قانونی امکان تعرض اشخاص حقیقی و حقوقی به این حدود امکان‌پذیر نباشد از جمله راهکارهای سازمان شیلات ایران است.

بر اساس این گزارش، ساماندهی صید و صیادی استان از مصوبات سفر اول رییس‌جمهور به استان گیلان بوده که در همین راستا هیات وزیران در جلسه ۳۱ شهریور ماه سال ۸۷ مصوباتی ازجمله تقویت یگان حفاظت منابع، بازسازی امکانات و تجهیزات مراکز تکثیر و بازسازی آبزیان، بازپرداخت، استمهال، بخشودگی کارمزد و جرایم تاخیر تعاونی‌های پره با بازده اقتصادی پایین به منابع رسمی و بهره‌برداری ۲ منظوره از پره‌ها (صیادی و گردشگری) را مورد بررسی قرار داد.

نباید فراموش کنیم، صیادان غیر‌مجاز نیز اهل همین آب و خاک هستند و دلیل صید غیرمجاز را مشکلات اقتصادی و معیشتی خود می‌دانند، برخی از این صیادان می‌گویند: کاری جز این نداریم و اگر صید نکنیم، جواب فرزندان و همسر خود را چه بدهیم؟

رسیدگی به وضعیت نا‌مناسب صیادان در شرایطی که طی چند سال گذشته صید ماهی با کمبود روبه‌رو است بیش از پیش مهم بوده و شایسته نیست که این قشر زحمتکش در شرایطی که بسیار دشوار و طاقت فرسا است، کار کنند و شغلشان در ردیف مشاغل سخت و دشوار نباشد و از حداقل مزایای این شرایط محروم باشند.