خوزستان ؛ قطب آبزی‌پروری جنوب کشور

دنیای اقتصاد - اهواز - کیوانه گرجی: استان خوزستان به‌رغم اینکه تنها حدود ۴ درصد از مساحت کل کشور را تشکیل می‌دهد، بیش از ۳۰ درصد کل آب‌های سطحی کشور را در خود جای داده است. این استان با پنج رودخانه مهم کارون، کرخه، دز، جراحی و زهره به علاوه دریاچه‌های پشت سدهای دز، شهید عباسپور، شهدا، کرخه، خیر آباد، کارون ۳، کارون ۴، گدار لندر و تالاب‌های متعدد از جمله هورشادگان و هورالعظیم که در نواحی مختلف آن پراکنده‌اند از نظر ذخایر شیلاتی آبهای داخلی دارای اهمیت خاصی است.

از سوی دیگر علاوه بر منابع آب شیرین، این استان دارای بیش از ۲۰۰ کیلومتر خط ساحلی در خلیج‌فارس است که با در نظر گرفتن پهنه وسیع خوریات استان که بزرگ‌ترین و وسیع‌ترین خورهای خلیج‌فارس به حساب می‌آیند و با توجه به گستردگی، شرایط خاص و اهمیت این منابع آبی، موقعیت منطقه و نیز شرایط آب و هوایی بسیار مناسب برای پرورش انواع ماهیان گرم آبی و وجود پتانسیل تکثیر و پرورش ماهیان بومی در منطقه، توسعه و استمرار مطالعات و تحقیقات شیلاتی در منطقه ایجاب شده است.

بر اساس این گزارش به منظور شناخت و بالفعل کردن استعدادهای شیلاتی گسترده خوزستان، پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور فعالیت خود را از سال ۶۷ و تنها با پنج نفر پرسنل آغاز کرد و اجرای نخستین طرح تحقیقاتی مصوب مرکز در سال ۶۸ و با نام تکثیر مصنوعی ماهی بنی شروع شد. در راستای سیاست‌های تحقیقاتی شیلات دامنه فعالیت‌های مرکز به آب‌های ساحلی استان در خلیج فارس گسترش یافت و در این راستا ایستگاه تحقیقاتی ماهشهر نیز در سال ۷۰ به این مرکز پیوست.

دکتر جاسم مرمضی، رییس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور در نشستی با خبرنگاران با بیان اینکه در حال حاضر پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور علاوه بر واحدهای پشتیبان دارای بخش‌های تحقیقاتی و ایستگاه‌های تحقیقاتی ماهیان دریایی است، افزود: ایستگاه تحقیقاتی ماهیان دریایی نیز که در بندر امام مستقر است روی تکثیر ماهیان دریایی کار می‌کند.

تکثیر مصنوعی ماهیان

رییس پژوهشکده آبزی پروری جنوب کشور در ادامه با اشاره به موفقیت در تکثیرماهیان آب شیرین و دریایی گفت: طی این مدت چند گونه مهم و اقتصادی از ماهیان بومی آب شیرین منطقه تکثیر داده شد که از آن جمله می‌توان به ماهیان شربت، بنی و گطان اشاره کرد.

افزایش تولید در راستای افزایش گونه

مرمضی در ادامه با اشاره به اینکه در راستای افزایش تولید در واحد سطح برای ماهیان پرورشی تدابیر خاصی اندیشیده شده است، تصریح کرد: تنوع گونه بهترین راهکار برای افزایش تولید است.

رییس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور افزود: در حال حاضر در استخرهای خاکی ماهیانی چون کپورهای معمولی و نقره‌ای، چینی، بنی و شربت وجود دارد. ضمن آنکه گونه‌های مناسب بسیار دیگری نیز در دنیا وجود دارد که خود را در تولید نشان داده‌اند که درصدد شناسایی و معرفی آنها به کشور هستیم.

مرمضی با اشاره به اینکه تا کنون ۳ گونه کپور ماهی هندی وارد کشور شده است، خاطر‌نشان کرد: بخشی نیز در پژوهشکده جنوب کشور و انزلی که به عنوان قطب‌های آبزی‌پروری کشور مطرح هستند در این زمینه مطالعاتی را انجام داده‌اند که مقرر شده است تا در ماه جاری جشن پایان این مطالعات برگزار شود؛ چرا که با این اقدام گام موثری در راستای افزایش تولید گونه‌های متفاوت برداشته می‌شود.

این مقام مسوول همچنین در ادامه با بیان اینکه این پژوهشکده در خصوص پرورش ماهیان خاویاری نیز در حال تحقیق و مطالعه است، گفت: درصدد پرورش مصنوعی ماهیان خاویاری هستیم که تاکنون مطالعات امکان‌سنجی این طرح انجام شده است و امیدواریم که با اجرای این طرح به زودی شاهد گسترش این نوع ماهی و افزایش راندمان تولید و اقتصادی کردن آن باشیم.

معرفی گونه جدید میگو

مرمضی در ادامه در بیان دیگر دستاوردهای تحقیقاتی این پژوهشکده به معرفی گونه جدید میگو با نام وانامی اشاره و اظهار کرد: با توجه به ورود ویروس بیماری‌زای لکه سفید برای میگوها که منجر به تعطیلی چند ساله سایت چویبده شد و علاوه بر آن به دلیل عدم رغبت پرورش‌دهندگان به پرورش میگوی سفید هندی بنا شد تا موسسه تحقیقات شیلات ایران و پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور نسبت به معرفی گونه جدیدی از میگو که هم به لحاظ اقتصادی به صرفه باشد و هم سازگاری بیشتری داشته باشد، اقدام کند.

وی ادامه داد: بر اساس تحقیقات به عمل آمده گونه جدید میگوی وانامی وارد کشور شد و به صنعت میگو معرفی شد و در نهایت پرورش این‌گونه با تراکم فوق معمول و تولید حدود ۱۴ تن در هکتار انجام پذیرفت.

وی تاکید کرد: در صورتی که جیره غذایی این گونه تجاری شود پرورش آن بسیار اقتصادی‌تر خواهد شد.

توجه به زمان‌های ممنوعه صید

رییس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور در ادامه با اشاره به اینکه در بحث مدیریت ذخایر نیز به صورت مستمر ذخایر ماهی و میگو در منابع مختلف بررسی می‌شوند، گفت: با توجه به اینکه سیاست‌گذاری صید در کمیته‌های مشترک توسط این مرکز تعیین می‌شود و اداره شیلات استان نیز به عنوان مجری اقدام می‌کند و با توجه به اینکه وضعیت ذخایر موجود به صورت مستمر تعیین و مشخص می‌‌شود از این رو حفظ ذخایر، توجه و همکاری صیادان را نیز در زمان‌های ممنوعه اعلام شده برای صید می‌طلبد.

مرمضی با بیان اینکه صیادانی که فرمان ممنوعیت را رعایت نمی‌کنند در نهایت خود متضرر می‌شوند در خصوص زمان‌های ممنوعه صید گفت: یک دوره ممنوعه ۴۵ روزه صید ماهی صبور از خرداد ماه تا تیرماه وجود دارد. با توجه به اینکه ماهی صبور یکی از انواع ماهی‌های مهاجری است که در این بازه زمانی جهت تخم‌ریزی به رودخانه استان می‌آید و با توجه به اینکه هر ماهی صبوری که به این رودخانه‌ها وارد می‌شود حکم یک مولد را دارد، صید در این دوره زمانی ممنوع اعلام می‌شود که متاسفانه برخی صیادان به این امر توجه نمی‌کنند و ایجاد مشکل می‌کنند.

وی همچنین به ممنوعیت صید ماهی شوریده از ۱۵ بهمن تا ۱۵ اسفند ماه اشاره کرد و گفت: بر اساس مطالعات انجام شده این بازه زمانی ممنوعیت صید برای شوریده اعمال شده که بسیار اثر گذار بوده است.

زیستگاه‌های مصنوعی

رییس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور با بیان اینکه در زمینه زیستگاه‌های مصنوعی نیز با همکاری بخش اجرا اقدامات خوبی انجام شده است و با اجرای این طرح که از حدود سه سال گذشته و در راستای حفظ ماهیان و جلوگیری از صید بی‌رویه آنها آغاز شده نتایج بسیار خوبی حاصل شده است، افزود: در این اقدام مکان‌های مناسب برای طراحی ساخت و نصب و به‌کارگیری قفس‌های شناور جهت پرورش ماهیان دریایی با استفاده از مصالح ساختمانی بررسی شده و جانمایی می‌شوند ضمن آنکه این مکان‌ها از زمان رهاسازی مصالح و پس از آن نیز به صورت ماهانه پایش می‌شوند.

طرح مشترک فرامنطقه‌ای در خصوص حفظ ذخایر

رییس پژوهشکده آبزی‌پروری جنوب کشور همچنین با اشاره به طرح مشترک با کشور کویت در زمینه حفظ ذخایر ماهی حلوا سفید نیز اظهار کرد: مرزهای آبی برای ما معنادار هستند و با توجه به مرز مشترکی که با کشور کویت در زمینه ذخایر ماهی حلوا سفید داشتیم، مقرر شد تا با توجه به جنبه اقتصادی بالای این ماهی طرح مشترکی را جهت هماهنگی در حفظ ذخایر آن

اعمال کنیم.

مرمضی با بیان اینکه این طرح در قالب اولین همکاری عملی با کشورهای خلیج فارس انجام شده است، خاطر‌نشان کرد: خوشبختانه گزارشات نهایی منتشر شده حاکی از دستاوردهای خوبی است.

توسعه شیلاتی ماهیان دریایی جنوب

وی همچنین در ادامه گفت: در اداره کل شیلات کشور ۷ برنامه راهبردی تدوین شده است که از جمله آنها، برنامه راهبردی توسعه شیلاتی ماهیان دریایی جنوب است.

مرمضی با بیان اینکه این برنامه یک برنامه مستقل راهبردی برای جنوب است، خاطر‌نشان کرد: این برنامه که افق آن تا سال ۱۴۰۴ تدوین شده است تمامی اقدامات صید، تکثیر، پرورش و همچنین تمامی جنبه‌های کمک‌کننده در جهت افزایش تولید با حفظ پایداری ذخایر را در خود جای داده است.