دنیای اقتصاد- تالار شیشه‌ای هفته‌جاری را نیز با افت ارزش معاملات آغاز کرد و روز گذشته نظاره‌گر کاهش 563 واحدی شاخص‌کل بود تا به این ترتیب رقم 43 هزار و 301 واحد را ثبت کند. افت روز شنبه شاخص کل، موجب شد بازدهی بازار سرمایه در سال‌جاری به حدود 14 درصد کاهش یابد. این افت که از هفته گذشته در بازار سرمایه پدیدار شده بود بیشتر ناشی از آثار تصویب لایحه بودجه دولت است که اختصاص 26 درصد از درآمدهای پالایشگاه‌ها به صندوق توسعه ملی را خواستار شده است. از سوی دیگر تصمیم دولت در خصوص بهره‌ مالکانه معادن، صنایع معدنی و فلزی بورس را به شدت تحت‌تاثیر خود قرار داده است.

به دنبال سقوط شاخص در گفت‌وگو با کارشناسان بررسی شد
بازار تغییر مسیر می‌دهد؟
گروه بورس- مصوبات بودجه‌ای مجلس در حالی گروه‌های پیشرو بازار سرمایه را تحت تاثیر قرار داده که بورس تهران طی ۶ روز کاری سقوط ۱۳۸۲ واحدی را تجربه کرد تا عقب‌نشینی سنگینی را به کانال ۴۳ هزار واحدی داشته باشد.
هرچند معامله‌گران در آستانه برگزاری انتخابات به طور سنتی انتظار برخی اصلاح قیمت‌ها را داشتند اما تصمیماتی که در مجلس برای گروه‌های پالایشگاهی و سنگ‌‌آهنی‌ گرفته شد، بورس را با عرضه‌های سنگینی مواجه کرده و بازار دومینویی از سقوط قیمت‌ها را شاهد است که با صف فروش دیروز هلدینگ خلیج فارس تکمیل شد.
این در حالی است که هنوز ابعاد تصمیمات اخیر مجلس با ابهامات اساسی مواجه است و به همین دلیل برخی فعالان بازار از مقام ناظر انتظار دارند تا با توقف نمادها نسبت به این موضوعات شفاف‌سازی کنند.
نیازی به توقف نمادها نیست
با این وجود رییس امور بورس‌های سازمان بورس و اوراق بهادار گفت: نیازی به توقف نمادها به بهانه شفاف‌سازی درخصوص تصمیمات مجلس نیست.محمودرضا خواجه‌نصیری افزود: در هنگام بازگشایی نمادهای پالایشگاهی آخرین وضعیت و سناریوهای موجود برای این شرکت‌ها درخصوص سهم صندوق توسعه ملی تشریح شد و سپس نماد این گروه بازگشایی شد که در این بین پالایشگاه لاوان به دلیل عدم ارائه اطلاعات همچنان متوقف است اما سایر شرکت‌های این گروه تمامی اطلاعات مربوط به روند سودآوری خود را با توجه به سهم صندوق توسعه ملی به بازار اعلام کرده‌اند.
خواجه‌نصیری با بیان اینکه براساس تصمیمات مجلس اتفاق جدیدی نیفتاده است، خاطرنشان کرد: همچنان اطلاعات ارائه شده از سوی شرکت‌های پالایشگاهی تمامی موارد را دربرگرفته است و تغییری در این اطلاعات ایجاد نشده است.
این مقام ناظر با اشاره به فضای منفی بازار افزود: انتظار فعالان بازار همواره این بوده که نمادهای معاملاتی باز باشند و امکان نقدشوندگی سهام وجود داشته باشد؛ رویکرد ما نیز همواره این است که تا زمانی که اطلاعات به طور قطع با تغییر قابل اهمیت مواجه نباشد، نماد هیچ شرکتی متوقف نشود.وی تصریح کرد: مفروضات بودجه‌ای در مورد گروه پالایشگاهی با توجه به تصمیمات بودجه‌ای تغییری نداشته است و این نمادها تمام این موارد را در اطلاعات خود اعلام کرده بودند.
خواجه‌نصیری در ادامه افزود: دلیل روند منفی بازار در روزهای گذشته کاملا مشخص است و به برخی واکنش‌ها در مورد تصمیمات بودجه‌ای مربوط است. این در حالی است که اگر بعضی ابهامات هم وجود داشته باشد، اساسا عکس‌العمل همواره صحیحی نیست که براساس این ابهامات نماد شرکت‌ها را متوقف کنیم.
وی تاکید کرد: اگر به طور مثال نماد گروه‌ها به خاطر ابهام در پرداخت عوارض و سایر موارد متوقف شود، معلوم نیست که بازگشایی و رفع ابهام این موارد چه زمانی انجام شود. ضمن اینکه نگرانی و بحث پیرامون این موارد بودجه‌ای از زمان تنظیم لایحه در دولت مطرح بوده و بر این اساس باید سه تا چهار ماه این نمادها متوقف شوند؛ این در حالی است که توقف نمادها نیز مطلوب سرمایه‌گذاران نیست.
تحرکات مثبت بازار از سر گرفته می‌شود
حجت سرهنگی یکی از کارشناسان بازار سرمایه در پاسخ به‌این سوال که ارزیابی شما از منفی شدن شاخص‌ها طی هفته گذشته چیست؟ گفت: عمده‌ترین دلایلی که در منفی شدن بازار تاثیرگذار بودند؛ ابهام مجلس در خصوص تصمیمات مربوط به حذف یا عدم حذف سهم ۲۶ درصدی صندوق توسعه ملی از درآمد پالایشگاه‌های غیر‌دولتی بود که بیشترین تاثیر را روی منفی شدن بازار به جا گذاشت که البته این موضوع با بحث تقسیم بندی حذف سهم ۲۶ درصدی براساس خوراک پالایشگاه‌ها همچنان با اما و اگر روبه‌رو است.
سرهنگی دیگر دلیل کاهشی شدن شاخص‌ها در بورس را به مساله مصوبه بهره مالکانه مربوط دانست و افزود: مجلس با رای مثبت به بازگشت ماده ۴۴ کمیسیون تلفیق به لایحه دولت موافقت کرد و بر این اساس حق انتفاع پروانه بهره‌برداری معادن ایمیدرو توسط وزارت صنعت ابلاغ می شود که به نظر می‌رسد علاوه بر صنایع مربوط به پالایشگاهی و پتروشیمی که روی پایین آمدن شاخص‌ها تاثیرگذار بودند، سنگ‌آهنی‌ها نیز به تناسب رای مثبت مجلس به مصوبه اخیر، مسیر کاهشی بازار را هموار کردند. (براساس مصوبه اخیر، همه اشخاص حقیقی و حقوقی استخراج‌کننده معادن سنگ‌آهن که پروانه بهره‌برداری آنها به نام سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران یا شرکت‌های تابعه است، موظفند بابت حق انتفاع دارنده پروانه بهره‌برداری (به مأخذ حداقل پنج‌درصد میانگین قیمت آزاد- دوره سه ماهه - شمش فولاد خوزستان) به حساب درآمد عمومی واریز کنند.)
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اینکه در شرایط فعلی اخبار و گزارش‌های منتشر شده در خصوص دو صنعت پالایشگاهی و سنگ‌آهنی از مجلس عامل اصلی تغییرات بوده است، افزود: علاوه بر مسائل مطرح شده؛ جو روانی بازار متاثر از تایید یا رد صلاحیت برخی کاندیداها در آستانه یازدهمین انتخابات ریاست جمهوری بوده است.
به گفته سرهنگی، تا زمانی که موضوع انتخابات ریاست‌جمهوری و حاشیه‌های پیرامونی آن ادامه داشته باشد، چه بسا به عنوان پارامترهای برونزای سیاسی می‌تواند روی تغییرات بازار سهیم باشد.
البته این کارگزار بورس اوراق بهادار با بیان اینکه اگر روند کاهشی قیمت برخی سهام ادامه پیدا کند بازار با خریداران خاص خود همراه خواهد شد، افزود: برخی از سرمایه‌گذاران به صورت بلندمدت فکر می‌کنند و به تناسب این روند کاهشی، انگیزه خرید پیدا کرده و وارد بازار می‌شوند، این در حالی است که بورس در هفته گذشته با فروش‌های سنگینی رو به رو نبوده و تنها شاهد روند تغییرات منفی بوده است.
سرهنگی بر این باور است که در پایان این ماه و ظرف روزهای آینده به تناسب کاهش قیمت‌ها، نقدینگی‌های جدیدی وارد بازار می‌شود.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به پارامترهای تعیین کننده در تغییرات مثبت بازار، اظهار کرد: گزینه‌هایی مدنظر بازار است که می‌تواند در تغییرات مثبت سهیم باشد که البته موضوع مربوط به اعلام نهایی اسامی کاندیداهای تایید صلاحیت شده از سوی شورای نگهبان از جمله مهم‌ترین دلایل تاثیر‌گذار روی روند بازار خواهد بود. هر‌چند که با توجه به شرایط موجود می‌توان به این نتیجه رسید که تحرکات مثبتی در راه است و به احتمال زیاد از روز چهارشنبه هفته جاری ممکن است روند بازار صعودی شود.
وی در خصوص اینکه چه عواملی باعث بهبود روند بازار می‌شود؟ گفت: بسیاری از سهامی که کاهش قیمت دارند اگر روند کاهشی آنها ادامه داشته باشند چه بسا فرصت‌های جذابی برای خرید آنها ایجاد می‌شود و البته مساله اصلی این است که جو روانی بازار ناشی از اخبار و گزارش‌های منتشر شده، باعث منفی شدن قیمت این سهام شده‌اند؛ این در شرایطی است که با فرصت دوباره به بازار، سرمایه گذاران دوباره موقعیت‌های خرید را پی می‌گیرند.
توصیه این کارشناس بازار سرمایه به سرمایه‌گذاران این است که در خرید و فروش‌هایشان حداقل به صورت بلندمدت فکر کنند و با تحلیل‌های کلان نسبت به شرایط اقتصادی و تجزیه و تحلیل شرکت‌های مورد نظر، با آگاهی و اطلاعات بیشتری خرید‌ها و فروش‌هایشان را انجام دهند، زیرا تجربه نشان داده همان سهمی را که سهامداری می‌فروشد باردیگر در صف‌های خرید، قصد خرید آن را دارد. به همین دلیل توصیه می‌شود از فروش‌ سهام بدون تحلیل پرهیز کنند و با نگاه بلندمدت، شرایط برای خرید سهام پر بازده را در دستور کار دهند.
سرهنگی در پایان با اشاره به این نکته که بورس به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه هنوز یکی از بازارهایی است که بیشترین نقدینگی را در ماه‌های اخیر جذب کرده، خاطرنشان کرد: اگر مقاومت‌هایی که در بازار ارز و سکه از سوی برخی صورت می‌گیرد شکسته و شرایط سیاسی و مساله انتخابات به سمت و سویی حرکت کند که بازار از آینده و بهبود شرایط مطمئن شود، دورنمای مثبتی در انتظار بازار خواهد بود.
اثر اهرمی اخبار منفی
در این زمینه مدیرعامل شرکت مشاور سرمایه‌‌گذاری ارزش پرداز آریان به دنیای اقتصاد گفت: ریشه اصلی افت بازار سرمایه به وجود ابهام و بی‌تکلیفی و نبود ثبات تصمیم‌های دولتی درخصوص مقررات وضع شده است که البته این موضوع به کلیه بخش‌های اقتصادی نیز سرایت کرده و بازار سرمایه نیز به تاثیرات آن دچار شده است.
احمد پویان‌فر تصریح کرد: یکی از اتفاقات تاثیرگذار بر بازار این بود که لایحه بودجه، دیر به مجلس ارائه شد بنابراین به جای اینکه شاهد اثرگذاری آن در پایان سال باشیم، این تاثیرگذاری با تاثیر انتخابات ریاست‌جمهوری مقارن شد.
وی اظهار کرد: بازار در حال حاضر دچار «اثراهرمی اخبار منفی» شده است به گونه‌ای که انتشار یک خبر منفی در پی یک خبر منفی دیگر، اثر منفی چند برابری بر بازار می‌گذارد.
این کارشناس ارشد بازار سرمایه درخصوص تاثیر مصوبات مجلس در افت بازار توضیح داد: ابهام‌های موجود در این زمینه بیشتر از اخبار مربوط به پرداخت ۲۶ درصدی پالایشگاه‌ به صندوق توسعه ملی و بحث ۵ درصد بهره مالکانه و عوارض دولتی معدنی‌ها ناشی شده که تاثیر منفی بر بازار دارد زیرا دولت و مجلس در این باره شفاف‌سازی نکرده و به درستی اطلاع‌رسانی نمی‌کنند و هر کسی چیزی می‌گوید که تنها به تشدید ابهامات منجر می‌شود.
پویان‌فر تاکید کرد: این اخبار و ابهام‌ها بیش از 50 درصد بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد اگرچه مباحث مربوط به انتخابات نیز بر بازار تاثیر می‌گذارد اما سرمایه‌گذاران این مباحث را پذیرفته‌اند.
مدیرعامل «ارزش‌پرداز آریان» با اشاره به مباحث مالی رفتاری و تحلیل سرمایه‌گذاران گفت: سرمایه‌گذاران هنگامی که سود عایدشان می‌شود می‌خواهند این سود را شناسایی کنند و در شرایطی که بازار ۲۰ درصد سود داده، بسیاری از این سرمایه‌گذاران می‌خواهند از محل فروش سهام خود سود شناسایی کنند؛ بنابراین صف‌های فروش تشکیل و بازار با افت مواجه می‌شود.
وی پیشنهاد کرد: اگر تصمیم‌های کلان کارشناسانه و به دور از اجبار باشد در بلندمدت مشکل خاصی در بازار به وجود نمی‌آید.
پویان‌فر تصریح کرد: به طور معمول در چنین شرایطی، سرمایه‌گذاران حقوقی بازار را جمع می‌کنند اما ممکن است برخی در این شرایط علاقه‌ای به این کار نداشته باشند، بنابراین بعید به نظر می‌رسد که بازار بتواند به زودی خود را اصلاح کند.
وی در پایان یادآور شد: با توجه به نرخ ارز و وجود مزیت‌های نسبی در مقایسه با بازارهای رقیب، بازار سرمایه فرصت‌های بهتری برای سرمایه‌گذاری دارد و در بلندمدت هیچ نگرانی برای سرمایه‌گذاران وجود ندارد و در کوتاه‌مدت نیز بسیاری می‌توانند وارد این بازار شده و از آن خارج شوند.
در همین حال کارشناس کارگزاری بانک صادرات درباره دلایل منفی شدن بورس به خبرنگار ما گفت: وضعیت جاری بازار سرمایه متاثر از چند عامل است به گونه‌ای که عواملی همچون تاثیر مصوبات مجلس درخصوص گروه‌های پیشرو بازار مانند پتروشیمی‌ها، پالایشگاه‌ها و معدنی‌ها توانسته است روند بازار را تغییر دهد. از سوی دیگر وجود برخی ابهامات درخصوص مسائل انتخابات ریاست‌جمهوری و نیز مسائل بین‌المللی فعالان بازار را در سردرگمی فرو برده است. علی‌اکبر شوره‌کندی افزود: اگر بازار جمع نشود، شدت افت آن روز به روز بیشتر خواهد شد. وی به سهامداران توصیه کرد: در حال حاضر سرمایه‌گذاران باید سهام خود را نگه دارند و از تشکیل صف فروش بپرهیزند زیرا بازار، مشکلی ندارد و نرخ دلار در بودجه هم کاهش پیدا نخواهد کرد.
رونق به بازار بازمی‌گردد
یکی دیگر از کارشناسان بازار سرمایه نیز علت منفی شدن بازار سرمایه را تلاقی چند اتفاق عنوان کرد که اولین و مهم‌ترین این اتفاق‌ها، تصمیمات مجلس برای بودجه سال ۹۲ است که این مصوبات تقریبا بخش خصوصی را از لحاظ درآمدی دچار مشکل خواهد کرد. یوسف هاشمی در این میان بیشترین تاثیر این مصوبات را بر صنایعی مانند پتروشیمی، پالایشگاهی، معادن، فولاد و سنگ‌آهنی‌ها به عنوان صنایع مزیت‌دار کشور عنوان کرد و افزود: مسلما بازخورد این تصمیمات را در بورس مشاهده خواهیم کرد. وی دلیل بعدی شرایط منفی حاکم بر بازار سرمایه را رشد سریع بازار از اوایل اردیبهشت‌‌ماه جاری ذکر کرد که به واسطه ذات نوسانی بازار، اصلاح قیمت‌ها اجتناب‌ناپذیر است. هاشمی ادامه داد: این اصلاح قیمت‌ها در کنار مصوبات مجلس در لایحه بودجه ۹۲ منجر شد تا بازار با عقب‌نشینی خریداران با شدت زیادی نزول کند؛ وی در ادامه از ثبت‌نام نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری از هفته گذشته به عنوان علت سومی نام برد که بازار را تحت تاثیر قرار داد و تاکید کرد: در ادامه این روند، اعلام تایید صلاحیت‌ها در هفته جاری می‌تواند نوسانات مثبت یا منفی بازار را تقویت کند. وی در برابر این سوال که آیا بازار سرمایه تا پایان انتخابات به روند منفی خود ادامه خواهد داد، گفت: با توجه به همزمانی این اتفاقات با فصل مجامع، قیمت‌ها برای سرمایه‌گذاری جذاب خواهد شد که این مساله می‌تواند عاملی برای ورود مجدد سرمایه‌گذاران به بازار باشد. هاشمی اضافه کرد: اهمیت فصل مجامع و تقسیم سود مانع از تصور افت بسیار شدید قیمت‌ها در بازار خواهد شد؛ بر این اساس به نظر می‌رسد که این روند حداقل بیش از ۳ تا ۴ روز آینده ادامه نیابد. مگر آنکه در وقایع سیاسی اتفاقی رخ دهد که معادلات را تغییر دهد. وی با توصیه به سهامداران گفت: با توجه به تصور عدم رشد بازارهای موازی در سال ۹۲، به سرمایه‌گذاران توصیه می‌شود که پس از اصلاح سهم‌های بنیادی قوی به عنوان گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری در میان‌مدت توجه کنند.