دنیای اقتصاد- جزئیات بسته سیاست‌های پولی بانک مرکزی به عنوان نقشه راه بازار پول در سال 90 روزگذشته منتشر شد؛ یکی از مهم‌ترین مواد این بسته به کاهش ناچیز سود عقود مبادله‌ای و تعیین کف و سقف برای عقود مشارکتی بازمی‌گردد؛ عقود مشارکتی که تا سال گذشته بدون سقف و با نرخ‌های سالانه بین 21 تا 26 درصد از سوی بانک‌ها و موسسات اعتباری به مشتریان ارائه می‌شد، در سال‌جاری دارای کف و سقف 14 تا 17 درصد خواهد بود. ارقامی که می‌تواند تا حد زیادی حاشیه سود بانک‌ها به ویژه بانک‌های خصوصی را تحت تاثیر قرار داده و آنها را در معرض زیان‌دهی قرار دهد. اما براساس ماده دیگری از این بسته، نرخ سود علی‌الحساب اوراق مشارکت شرکت‌های دولتی، غیردولتی و شهرداری‌ها متناسب با سود انتظاری حاصل از طرح‌های موضوع سرمایه‌گذاری و با نرخ حداکثر یک واحد درصد بالاتر از نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌های متناظر تعیین می‌شود.تعیین سقف 14 درصد برای سود تسهیلات شرکت‌های لیزینگ، منع اعطای تسهیلات توسط بانک‌ها به شرکت‌های تحت پوشش و لزوم صرف منابع قرض‌الحسنه برای تسهیلات قرض‌الحسنه از جمله مواد دیگر محدودکننده لحاظ شده در این بسته است.بسته‌ای که به نظر می‌رسد می‌تواند به تلاش بانک‌های دولتی و خصوصی برای اصلاح بخش‌های عمده آن در روزهای آینده منجر شود که زمزمه‌های آن آغاز شده است.

متن کامل بسته سیاستی-نظارتی سال ۹۰ شبکه بانکی منتشر شد
بسته‌ترین بسته پولی
گروه بازار پول- متن کامل بسته سیاستی - نظارتی سال ۹۰ شبکه بانکی کشور منتشر شد. متن کامل این بسته در حالی منتشر شده که در روز‌های اخیر رییس کل بانک مرکزی جزئیاتی از نرخ‌های مصوب در آخرین جلسه شورای پول و اعتبار در سال ۸۹ را در قالب بسته سیاستی _نظارتی امسال اعلام کرده بود.
از مجموعه تغییرات و تفاوت‌های مندرج در بسته جدید نسبت به بسته سیاستی - نظارتی سال قبل در تنگ تر کردن حوزه عملکرد بانک‌ها در محاسبه نرخ‌های سود و تسهیلات بانکی و تخصیص بهینه منابع می‌توان به مقصود رییس جمهور از ایجاد اصلاح اساسی در نظام بانکی کشور در سخنرانی‌های اواخر سال گذشته وی پی برد. کاهش نرخ سود سالانه سپرده‌ها و افت نرخ سود سالانه تسهیلات عقود مبادله ای و قرار دادن کف و سقف 14 تا 17 درصدی برای عقود مشارکتی از جمله مهم‌ترین بخش‌های این بسته است.نرخ سود تسهیلات در عقود مبادله‌ای تا دو سال 11 درصد و بالاتر از 2 سال 14 درصد تعیین شده است. این ارقام در بسته سیاستی - نظارتی سال قبل به ترتیب 12 و 14 درصد بوده است. بانک‌ها بر اساس بسته سال قبل مجاز بودند نرخ سود عقود مشارکتی را بدون کف و سقف و بر اساس نرخ بازدهی مورد انتظار خود در طرح‌ها، محاسبه و از تسهیلات‌گیرندگان مطالبه کنند.در عین حال نرخ حق الوکاله بانک‌ها همچنان 5/2 درصد باقی مانده است. از جمله برجسته‌ترین تفاوت‌های بسته سیاستی - نظارتی سال جاری با بسته سال قبل می‌توان به نحوه محاسبه اوراق مشارکت اشاره کرد. بر اساس بسته جدید معامله پیش از سر رسید اوراق مشارکت منتشر شده در سال جاری صرفا در بورس و فرابورس قابل انجام است. همچنین حداکثر نرخ سود علی‌الحساب این اوراق یک واحد درصد بالاتر از نرخ سود علی الحساب سپرده متناظر (موضوع جدول ماده 2) خواهد بود و اصل و سود اوراق مشارکت تنها در سررسید تضمین و توسط بانک عامل پرداخت می‌شود. در بخش دیگر از این بسته حداکثر سود تسهیلات موسسات لیزینگی بانکی و غیر بانکی مطابق نرخ سود تسهیلات در عقود مبادله‌ای است، در حالی که در سال گذشته نرخ سود لیزینگ‌ها از محل ارائه تسهیلات 17 درصد بوده است. بر اساس این بسته بانک‌ها به غیر از بانک مسکن و لیزینگ‌ها همچنان از ارائه تسهیلات خرید مسکن منع شده‌اند. در این بسته همچنان اشاره شده که بانک‌ها باید منابع قرض‌الحسنه خود را در حساب جداگانه منظور کرده و این منابع را صرفا در امور قرض‌الحسنه مصرف کنند.
بر اساس متن کامل بسته سیاستی-نظارتی سال ۹۰ شبکه بانکی که نسخه‌ای از آن در اختیار خبرگزاری‌ها نیز قرار گرفته است، همچنین نرخ سود تسهیلات مسکن مهر ۱۱ درصد، تسهیلات خرید کالا ۴ میلیون تومان، تسهیلات خرید مسکن ۲۰ میلیون تومان و تسهیلات ساخت صنعتی مسکن مهر با ۳ میلیون تومان کاهش ۲۲ میلیون تومان تعیین شد. متن کامل بسته سیاستی - نظارتی بانک مرکزی به شرح زیر است.
فصل اول : تعاریف
ماده ۱- در این مصوبه اصطلاحات و عبارات زیر در معانی مشروح مربوط به کار می‌روند:
بانک مرکزی: بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران
موسسات اعتباری: بانک‌های دولتی، غیردولتی و موسسات اعتباری غیربانکی که مجوز فعالیت خود را از بانک مرکزی دریافت کرده‌اند و سایر موسسات اعتباری که به موجب قانون تاسیس شده‌اند.
سپرده سرمایه‌گذاری مدت‌دار: سپرده‌های کوتاه مدت و سپرده‌های بلندمدت
شرکت تابعه: شرکتی که موسسه اعتباری در آن حداقل یک کرسی عضو هیات مدیره داشته یا بیش از ۲۰ درصد سهام را دارا باشد. شرکتی که بانک وفق مصوبه اعتباری اولیه، به منظور نظارت بر حسن اجرای موضوع مشارکت، عضویت نماینده خود در هیات مدیره را به عنوان یکی از وثایق اعتباری مد نظر قرار داده است، از دایره این تعریف خارج است.
فصل دوم: سیاست‌های پولی
ماده ۲- حداکثر نرخ سود علی‌الحساب سالانه سپرده‌های بانکی در طول دوره سپرده‌گذاری در سال ۱۳۹۰ به شرح زیر تعیین می‌گردد:
حداکثر نرخ سود علی‌الحساب سالانه سپرده‌‌های سرمایه‌گذاری موسسات اعتباری در سال 1390
سپرده‌های سرمایه‌گذاری از ۳ ماه تا کمتر از ۶ ماه - ۶ درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری از 6 ماه تا کمتر از 9 ماه - 8 درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری از ۹ ماه تا کمتر از یک سال- ۱۰ درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری یک ساله - 5/12 درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری دو ساله - ۱۳ درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری سه ساله- 14 درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری چهارساله- ۵/۱۴ درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری 5 ساله- 15 درصد
تبصره ۲- چنانچه سپرده‌های سرمایه‌گذاری مذکور زودتر از موعد مقرر از سوی سپرده‌گذاری مطالبه شود، موسسه اعتباری موظف است در خصوص نرخ سود علی الحساب، نرخ متناظر با مدت ماندگاری با کسر کردن نیم واحد درصد را ملاک تسویه قرار دهد.
تبصره 3- موسسات اعتباری موظفند نرخ سود قطعی سپرده‌های بانکی را در قالب عقود اسلامی و بر اساس سودآوری، در پایان دوره پس از حسابرسی عملیات مالی آنها و تایید آن توسط بانک مرکزی تعیین و تسویه نمایند. بانک مرکزی موظف است گزارش عملکرد این تبصره را به شورای پول و اعتبار ارائه کند.
تبصره ۴- نرخ سود علی‌الحساب سپرده‌ها در مناطق آزاد همانند سرزمین اصلی خواهد بود.
تبصره 5- علاوه بر برخوردهای انضباطی طبق مقررات مربوط، بانک مرکزی می‌تواند نسبت سپرده قانونی یک یا چند نوع سپرده موسسات اعتباری که از نرخ سود علی‌الحساب اعلام شده برای سپرده‌های بانکی تخلف کنند را برای حداکثر یک سال تا 10 واحد درصد افزایش دهد.
ماده۳- نرخ حق‌الوکاله می‌تواند برای موسسات اعتباری و برحسب سپرده‌های مختلف (کوتاه‌مدت و بلند‌مدت) متفاوت باشد ولی نباید از ۵/۲ درصد بیشتر باشد. موسسات اعتباری باید نرخ حق‌الوکاله را پس از تصویب هیات مدیره، از ابتدای سال از طریق روزنامه‌های کثیر‌الانتشار به اطلاع عمومی مردم برسانند.
ماده 4- نرخ سود علی‌الحساب اوراق مشارکت شرکت‌های دولتی و غیردولتی و شهرداری‌ها متناسب با سود انتظاری حاصل از طرح‌های موضوع سرمایه‌گذاری و در مقاطع سه ماهه پرداخت می‌شود. حداکثر نرخ سود علی‌الحساب این اوراق یک واحد درصد بالاتر از نرخ سود علی الحساب سپرده متناظر (موضوع جدول ماده 2) خواهد بود، اصل و سود اوراق مشارکت تنها در سررسید تضمین و توسط بانک عامل پرداخت می‌شود. بازخرید اوراق مذکور قبل از سررسید توسط بانک عامل ممنوع بوده و دارندگان این اوراق می‌توانند قبل از سررسید، اوراق خود را در بورس یا فرابورس معامله نمایند. لازم است سود قطعی حاصله پس از دوره مشارکت وفق مقررات موجود به دارنده اوراق پرداخت شود.
تبصره - نرخ سود اوراق مشارکت منتشره در بورس اوراق بهادار که ضمانت موسسات اعتباری را دارد، تابع مقررات این ماده می‌باشد.
ماده 5- نسبت سپرده قانونی موسسات اعتباری (به استثنای بانک‌های تخصصی) در سال 1390 برای سپرده‌های مختلف به شرح جدول ذیل تعیین می‌شود، نسبت سپرده قانونی سپرده‌های مختلف بانک‌های تخصصی معادل رقم سال قبل تعیین می‌شود.
نسبت سپرده‌ قانونی سپرده‌های مختلف در سال ۱۳۹۰
قرض‌الحسنه پس‌انداز - 10 درصد
سپرده‌های دیداری، سپرده‌های نقدی اعتبارات اسنادی ضمانت‌نامه‌های بانکی و سایر - ۱۷ درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری کوتاه مدت- 5/15 درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری یک ساله- ۱۵ درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری دو و سه ساله- 11 درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری چهار ساله- ۱۰ درصد
سپرده‌های سرمایه‌گذاری پنج ساله- 10 درصد
تبصره- کلیه نهادهای فعال در بازار غیرمتشکل پولی که به عملیات سپرده‌گیری مبادرت می‌نمایند، موظفند با تشخیص بانک مرکزی و با لحاظ دستور‌العمل صندوق‌های قرض‌الحسنه، نسبت به تودیع سپرده قانونی مطابق با مفاد این ماده اقدام نمایند.
ماده 6- نرخ سود عقود غیرمشارکتی تا سررسید 2 سال معادل 11 درصد و برای سررسید بیشتر از 2 سال معادل 14 درصد تعیین می‌شود. به استناد بند 1 و 2 ماده 20 قانون عملیات بانکی بدون ربا، دامنه نرخ سود مورد انتظار عقود مشارکتی قابل درج در قرارداد بین موسسه اعتباری و مشتری، بین 14 تا 17 درصد تعیین می‌شود. بدیهی است نرخ سود قطعی عقود مشارکتی پس از اتمام پروژه و بر مبنای عملکرد واقعی پروژه تعیین می‌گردد، ضمنا استفاده از عقود مشارکتی تقسیطی ممنوع است.
تبصره ۱- نرخ سود تسهیلات مسکن مهر در خصوص قراردادهای جدید برای دوره احداث در قالب عقود اسلامی معادل ۱۱ درصد و برای فروش اقساطی پس از احداث، معادل ۱۲ درصد تعیین می‌شود.
تبصره 2- سود تسهیلات عقود غیرمشارکتی همانند سود علی‌الحساب سپرده‌های بانکی و بر اساس فرمول ارائه شده در بخشنامه شماره مپ/1521 مورخ 18/4/1386 بانک مرکزی محاسبه و اعمال می‌شود. بر این اساس سود دریافتی تسهیلات عقود غیرمشارکتی و سود علی‌الحساب دریافتی عقود مشارکتی توسط موسسات اعتباری بر اساس فرمول نرخ ساده (غیر مرکب) محاسبه و دریافت می‌گردد.
تبصره ۳- در صورت تسویه تسهیلات عقود غیرمشارکتی قبل از سررسید تعیین شده در قرارداد و در جهت حفظ حقوق مشتری، موسسات اعتباری و شرکت‌های لیزینگ موظف هستند نسبت به مدت زودپرداخت توسط مشتری، حداقل ۹ درصد سود مستتر در اقساط زود پرداخت را به عنوان پاداش به مشتری برگشت دهند. تسهیلات مسکن از این قاعده تبعیت نکرده و به ازای هر قسط زود پرداخت، موسسه اعتباری صرفا می‌تواند ۵ هزار ریال کارمزد دریافت کند و بایستی سود مستتر در اقساط زود پرداخت را تماما به مشتری مسترد کند.
تبصره 4 ـ حداکثر نرخ سود تسهیلات پرداختی توسط موسسات لیزینگ بانکی و غیربانکی مطابق نرخ سود عقود غیرمشارکتی مندرج در ماده 6 تعیین می‌شود. دریافت نرخ‌های سود نهایی بالاتر از مشتریان تحت هر عنوانی از قبیل کارمزد و نظایر آن از سوی این موسسات ممنوع می‌باشد.
فصل سوم: سیاست‌های اعتباری
ماده 7 ـ موسسات اعتباری مکلفند اعطای تسهیلات به بخش‌های تولیدی و اشتغال‌زا را در اولویت قرار دهند. ضمنا توصیه می‌گردد موسسات اعتباری در افزایش مانده تسهیلات خود در سال 1390 نسبت‌های جدول زیر را رعایت نمایند:
توزیع تغییر در مانده تسهیلات شبکه بانکی کشور در بخش‌های مختلف اقتصادی در سال ۱۳۹۰
کشاورزی و آب ـ 20 درصد
صنعت و معدن ـ ۳۷ درصد
ـ مسکن و ساختمان 25 درصد
صادرات و زیرساختهای بازرگانی ۱۰ درصد
بازرگانی، خدمات و متفرقه 8 درصد
جمع ۱۰۰
تبصره 1 ـ بانک‌های تخصصی حداقل 90 درصد تسهیلات خود را در راستای رسالت اصلی خویش، اعطا می‌نمایند.
تبصره ۲ ـ آن دسته از موسسات اعتباری که نسبت‌های فوق را رعایت نمایند، بنا به تشخیص بانک مرکزی و متناسب با جهت‌گیری خود از تخفیف نسبت سپرده قانونی و سایر مشوق‌های بانک مرکزی برخوردار خواهند شد.
تبصره 3 ـ دستگاه‌های اجرایی ذی‌ربط با همکاری معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی و پس از هماهنگی با بانک مرکزی می‌توانند با استفاده از ابزارهای تشویقی از قبیل وجوه اداره شده یا پرداخت یارانه سود به تسهیلات اعطایی، در جهت تحقق سهم‌های بخشی فوق اقدام نمایند.
ماده ۸ ـ موسسات اعتباری می‌توانند در صورت احراز نیاز متقاضی و اخذ تضمین کافی، تسهیلات به شرح ذیل را در چارچوب قانون عملیات بانکی بدون ربا اعطا نمایند:
الف ـ خرید کالاها و خدمات ضروری از قبیل کالاهای مصرفی بادوام نو و دست اول از محل تولیدات داخلی و هزینه تحصیل ودیعه مسکن و سایر نیازهای ضروری مشابه حداکثر تا مبلغ 40 میلیون ریال.
ب ـ تسهیلات جعاله تعمیر مسکن حداکثر تا مبلغ ۵۰ میلیون ریال.
ج ـ تسهیلات خرید خودرو‌سواری به میزان 70 میلیون ریال و حداکثر معادل 80 درصد بهای خودرو.
د ـ تسهیلات خرید خودرو جایگزین وانت و تاکسی فرسوده، به میزان ۱۰۰ میلیون ریال و حداکثر معادل ۸۰ درصد بهای خودرو.
ماده 9 ـ پرداخت تسهیلات برای خرید واحدهای مسکونی اعم از عرصه و اعیان توسط موسسات اعتباری و شرکت‌های تابعه آنها از جمله شرکت‌های لیزینگ ( به استثنای بانک مسکن و موارد خاص مصوب شورای پول و اعتبار و شورای مسکن) ممنوع است.
تبصره ۱ ـ سقف تسهیلات خرید مسکن بانک مسکن برای متقاضیانی که سپرده‌گذاری نموده‌اند براساس ضوابطی که بانک مسکن به تایید بانک مرکزی می‌رساند، معادل ۲۰۰ میلیون ریال تعیین می‌گردد.
تبصره 2 ـ سقف تسهیلات اعطایی جهت احداث واحدهای مسکن مهر معادل 200 میلیون ریال تعیین می‌شود. این سقف برای آن دسته از واحدهای مسکن مهر که از فناوری ساخت صنعتی استفاده می‌نمایند، معادل 220 میلیون ریال تعیین می‌گردد.
تبصره ۳ ـ اعطای تسهیلات مسکن مهر تنها برای واحدهای مسکونی که در قالب طرح مسکن مهر ساخته و عرضه شده‌اند، موضوعیت دارد و سایر واحدهای مسکونی مشمول این نوع تسهیلات نمی‌گردند.
ماده 10 ـ بانک‌های دولتی مکلف و بانک‌های غیردولتی مجاز هستند تضمین معاونت برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی را پس از موافقت بانک مرکزی به عنون وثیقه برای اعطای تسهیلات به شرکت‌های دولتی به منظور خرید کالاهای اساسی و یارانه‌ای و مباشرت در تنظیم بازار، مورد پذیرش قرار دهند.
ماده ۱۱ ـ در راستای اجرای قانون هدفمند‌سازی یارانه‌ها، دستگاه‌های متولی بخش‌های اقتصادی می‌توانند از طریق تخصیص وجوه اداره شده و تلفیق آن با منابع داخلی موسسات اعتباری در چارچوب قراردادهای عاملیت در جهت اعطای تسهیلات به طرح‌های مرتبط با تغییر فناوری تولید، اصلاح الگوی مصرف آب و انرژی، سرمایه در گردش و تکمیل طرح‌های نیمه تمام و سرمایه‌گذاری در طرح‌های مرتبط با انرژی‌های تجدید‌پذیر، اقدام نمایند.
ماده 12ـ پرداخت قرض‌الحسنه در چارچوب دستورالعمل اجرایی قرض‌الحسنه اعطایی موسسات اعتباری برای رفع نیازهای ضروری مردم از قبیل درمان، در سقف 20 میلیون ریال و جهت ازدواج به ازای هر نفر 25 میلیون ریال ( زوج و زوجه جمعا 50 میلیون ریال) و جهت تسهیلات اشتغال‌زایی و توانمند‌سازی افراد تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی(ره) به ازای هر نفر معرفی شده تا 70 میلیون ریال، قابل انجام است.
تبصره ۱ـ موسسه اعتباری که قصد جذب و تخصیص پس‌انداز قرض‌الحسنه دارد، برای این منظور باید ظرف سه ماه با اخذ مجوز از بانک مرکزی و در چارچوب دستورالعمل ابلاغی این بانک، نسبت به تاسیس یک صندوق قرض‌الحسنه اقدام کرده و منابع حاصل از پس‌انداز قرض‌‌الحسنه را پس از کسر ذخایر قانونی و نقد در صندوق، به قرض‌الحسنه اختصاص دهد. پس از مهلت مزبور، افتتاح حساب و دریافت پس‌انداز قرض‌الحسنه توسط موسسه اعتباری که ماهیت صندوق قرض‌الحسنه ندارد، ممنوع می‌باشد. موسسه اعتباری لازم است مانده قبلی پس‌اندازهای قرض‌الحسنه خود را به این صندوق انتقال دهد. موسسه مزبور در دوران انتقال نمی‌تواند مانده پس‌انداز قرض‌الحسنه را به غیر از قرض‌الحسنه اختصاص دهد. افتتاح شعبه جدید به این منظور ممنوع می‌باشد.
تبصره 2ـ در جهت ساماندهی به جوایز اعطایی به سپرده‌گذاران قرض‌الحسنه، اعطای این جوایز براساس دستورالعملی خواهد بود که ظرف دو ماه از ابلاغ این مجموعه ضوابط از سوی بانک مرکزی اعلام می‌گردد.
ماده ۱۳ ـ با هدف تسهیل تامین مالی منابع مورد نیاز موسسات اعتباری در کوتاه مدت، برقراری انضباط پولی مناسب در سیستم بانکی کشور و کاهش بدهی موسسات اعتباری به بانک مرکزی، لازم است هر گونه معامله بین موسسات اعتباری با یکدیگر و همچنین بین موسسات اعتباری و بانک مرکزی به شکل ضابطه‌مندی در چارچوب عملیات بازار بین بانکی ریالی در قالب عقد جعاله با حداکثر نرخ سود تسهیلات عقود غیرمشارکتی و دستورالعمل‌های مربوط انجام گیرد.
فصل چهارم: سیاست‌های نظارتی
ماده ۱۴ ـ موسسات اعتباری در صورت تصویب هیات مدیره خود می‌توانند نسبت به بخشش وجه‌التزام تاخیر تادیه دین مشتریان، حداکثر به میزان مابه‌التفاوت نرخ وجه‌التزام تاخیر تادیه دین مندرج در قرارداد مربوطه و نرخ سود تسهیلات اعطایی، طبق ضوابط شورای پول و اعتبار اقدام نمایند. در مواردی که بدهی معوق تعیین تکلیف و تقسیط می‌گردد، بخشش وجه التزام تاخیر تادیه دین پس از پرداخت اقساط و تسویه کامل بدهی امکان‌پذیر می‌باشد. بدیهی است چنانچه مشتری در بازپرداخت اقساط قصور نماید، مشمول بخشش مذکور نمی‌گردد.
ماده 15 ـ مجموع تسهیلات و تعهدات به هر ذی‌نفع واحد برای واحدهای تولید و غیرتولیدی به ترتیب معادل 15 و 5 درصد سرمایه پایه موسسه اعتباری تعیین می‌شود. اعطای تسهیلات خارجی از سقف‌های اشاره شده، منوط به کسب موافقت بانک مرکزی خواهد بود.
تبصره ۱ ـ موسسات اعتباری موظفند ترتیبی اتخاذ کنند که مجموع تسهیلات و تعهدات به هر ذی‌نفع واحد برای اشخاص حقوقی از ۱۰ برابر سرمایه پرداختی ثبتی و برای اشخاص حقیقی از ۳۰ میلیارد ریال تجاوز نکند. اعطای تسهیلات بیش از سقف فوق منوط به مجوز بانک مرکزی خواهد بود.
تبصره 2 ـ سقف مانده تسهیلات سرمایه در گردش اعطایی به اشخاص حقوقی از سوی موسسات اعتباری مختلف کشور، تا 60 درصد بالاترین میزان فروش هر دوره، مندرج در صورت‌های مالی حسابرسی شده در طول سه سال گذشته تعیین می‌شود در خصوص اشخاص حقوقی جدید و اشخاص حقوقی که طرح توسعه‌ای اجرا کرده‌اند برای سال اول فعالیت، نسبت مزبور بر اساس پیش‌بینی فروش محاسبه خواهد شد. قراردادهای صادراتی از این محدودیت مستثنی هستند و حداکثر نسبت مذکور به تشخیص موسسه اعتباری عامل تعیین خواهد شد.
تبصره ۳ - موسسات اعتباری مکلف به اعتبارسنجی مشتریان خود هستند و باید دراعتبار سنجی مشتریان خود گواهی انجام ترتیب پرداخت مالیات را اخذ نمایند. در اعتبار سنجی اشخاص حقوقی علاوه بر اخذ گواهی مالیاتی، اخذ صورت مالی الزامی است و پرداخت تسهیلات بیش از ۱۰ میلیارد ریال منوط به ارائه صورت‌های مالی حسابرسی شده است. ضمنا گواهی مطالبات از دستگاه‌های دولتی نیز به عنوان دارایی دراعتبار سنجی مشتریان منظور خواهد شد.
تبصره 4 - اعطای تسهیلات توسط موسسات اعتباری به شرکت‌های تحت پوشش (به صورت مستقیم و غیرمستقیم) و تحت هر عنوان ممنوع می‌باشد.
ماده ۱۶ - موسسات اعتباری موظفند حداکثر ظرف شش ماه از ابلاغیه این مجموعه، کلیه دارایی‌های مازاد و تملیکی خود و شرکت‌های انتفاعی که به صورت مستقیم یا غیرمستقیم در آنها مشارکت دارند را در چارچوب دستورالعمل سرمایه‌گذاری موسسات اعتباری (مصوب سال ۱۳۸۶ شورای پول و اعتبار) واگذار نمایند.
ماده 17 - فعالیت شرکت‌ها، موسسات اعتباری، بنگاه‌ها، سازمان‌ها و صندوق‌هایی که عملیات پولی و بانکی و اعتباری انجام می‌دهند، صرفا براساس مجوز و در محدوده ضوابط و مقررات بانک مرکزی مجاز است، بانک مرکزی به عنوان مقام ناظر بر موسسات اعتباری و تعاونی‌های اعتبار، شرکت‌های لیزینگ، صرافی‌ها و صندوق‌های قرض‌الحسنه، بر چگونگی فعالیت و نیز حسن اجرای مقررات ابلاغی به آنها نظارت می‌نماید.
ماده ۱۸ - موسسات اعتباری می‌توانند در ارائه تسهیلات، اعتبارات و سایر خدمات بانکی، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، بورس کالاهای ایران یا فرابورس ایران را با توجه به میزان نقدشوندگی و شفافیت در اولویت قرار دهند.
ماده 19 - موسسات اعتباری موظفند لیست مشتریان بدحساب و خوش حساب خود را به طور مستمر به بانک مرکزی اعلام نمایند، بانک مرکزی موظف است براساس اطلاعات دریافتی از موسسات اعتباری با ایجاد بانک اطلاعاتی از مشتریان محروم از خدمات بانکی و موارد محرومیت، موضوع را مستمرا به موسسات اعتباری اعلام نمایند.
فصل پنجم: نظام‌های پرداخت و بانکداری الکترونیک
ماده 20 - بانک مرکزی با استفاده از ریشه الکترونیکی کشور مستقر در وزارت بازرگانی نظام مدیریت امضای دیجیتال (نماد) بانکی و پایگاه داده اطلاعات جامع هویتی را به منظور ایجاد هویت دیجیتالی برای مشتریان، کارکنان و سامانه‌های بانکی تا پایان خرداد سال 1390 راه‌اندازی خواهد کرد. تمامی موسسات اعتباری کشور مکلفند برنامه‌های اجرایی برای صدور گواهینامه امضای دیجیتال، تطبیق و ثبت‌نام سامانه‌ها و درج اطلاعات مربوط به مشتریان و کارکنان خود را مطابق با زمانبندی بانک مرکزی به اجرا در آورند.
ماده ۲۱ - به منظور ساماندهی پایانه‌های پذیرش کارت‌های بانکی و فراهم آوردن امکان نظارت مؤثر مطابق با ضوابطی که به تایید رییس کل بانک مرکزی می‌رسد، شبکه الکترونیکی پرداخت کارتی ایجاد می‌گردد. بانک‌ها مکلفند تا پایان سال ۱۳۹۰ تمامی امور مربوط به پذیرش کارت‌های بانکی در مراکز فروش کالا و ارائه خدمات را به ارائه‌دهندگان خدمات پرداخت عضو شبکه الکترونیکی پایانه‌های کارتی واگذار نموده و در شبکه مزبور مشارکت نمایند.
سایر
ماده ۲۲ - بانک مرکزی موظف است هر سه ماه یک بار گزارش عملکرد این مجموعه را به شورای پول و اعتبار ارائه نماید.
ماده 23 - بانک مرکزی موظف است در چارچوب ماده 98 قانون برنامه پنج‌ساله پنجم توسعه، نسبت به ابلاغ دستورالعمل و مقررات ناظر بر خرید دین توسط موسسات اعتباری اقدام نماید.
ماده ۲۴ - این مجموعه ضوابط ۱۵ روز پس از زمان ابلاغ لازم‌الاجرا خواهد بود.