بازتاب سفر روحانی به ژاپن در رسانه های خبری
دیروز سفر حسن روحانی به توکیو به پایان رسید. از هفته ها پیش از این سغر حدس و گمان های زیادی در مورد اتفاقاتی که می توانست در توکیو بیافتد، وجود داشت. برخی نگران هر گونه کوتاه آمدن دولت بودند و برخی دیگر فکر می کردند این فرصتی مناسب برای حل مشکل تحریم های ایران و بازگشت آمریکا به برجام و شروع گفت و گوهاست.
پایان سفر به روایت مقامات ایرانی
مجمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان که به همراه رئیس جمهور و هیات ایرانی به ژاپن رفته بود، پس از پایان این سفر و جمع بندی آن، در مورد ملاقات روحانی با آبه توئیتی را منتشر کرد. او نوشت:« پایان سفر ریاست جمهوری به توکیو با برنامه‌ای فشرده و بازگشت به میهن در شب یلدا. در نخستین سفری اینچنین به ژاپن طی ۱۹ سال گذشته، با رهبران سیاست خارجی و صنایع ژاپن تعامل کردیم و مسأله مهم این که نودمین سالگرد روابط دیپلماتیک ایران و ژاپن را جشن گرفتیم.»
پس از اینکه حسن روحانی به تهران رسید در مورد این سفر به توضیحاتی را ارائه داد. رئیس‌جمهور با بیان اینکه ژاپنی‌ها و اروپایی‌ها فعال هستند تا تحریم ها را بشکنند، گفت:«ژاپنی‌ها در حوزه شکستن تحریم‌ها پیشنهادات جدیدی داشتند. ژاپن از طرح ایران یعنی طرح صلح هرمز و طرح امید حمایت می کند و آنجا به صراحت اعلام کردند که ما از این طرح حمایت می کنیم؛ دوم اینکه ژاپن اعلام کرده در برنامه ریزی که آمریکایی ها برای امنیت منطقه دارند نیز شرکت نخواهد کرد.»
تماس تلفنی غربی ها با ژاپن
نخست وزیر ژاپن عصر شنبه تلفنی با«دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریکا و بوریس جانسون نخست وزیر انگلیس گفت‌وگو کرد. این گفت‌وگو یک روز بعد از آن انجام گرفت که «حسن روحانی» رئیس‌جمهور ایران به ژاپن سفر کرد و در حال برگشت به کشورمان بود. پیش از این و یک هفته قبل از آنکه روحانی وارد توکیو شود هم ژاپن با واشنگتن گفتگو کرده بود و ایالات متحده از این سفر ابراز خوشحالی کرده بود. وبسایت ژاپنی «نیکی» نوشت، نخست وزیر ژاپن احتمالا ترامپ را در جریان جزئیات گفت‌وگوهای خود با رئیس جمهور ایران قرار داده است.
روایت نیویوک تایمز از یک سفر
نیویورک‌تایمز نوشت: بسیاری بر این باورند که روابط دوستانه نخست‌وزیر ژاپن با ایرانی‌ها از یک‌سو و با دولت ترامپ از سوی دیگر می‌تواند منجر به کاهش تنش‌ها میان دو کشور و گسترش روابط دیپلماتیک میان آنها شود. این دیدار دو روزه که اولین سفر رئیس‌جمهور ایران طی ۲۰ سال گذشته به ژاپن بوده است، در حالی صورت می‌گیرد که حسن روحانی با چالش‌های بسیاری در داخل و خارج از کشور روبرو است.
تحریم‌های یکجانبه آمریکا که مانع از فروش و صادرات نفت ایران می‌شود، پس از خروج ایالات متحده از توافق هسته‌ای، اقتصاد این کشور را دچار آسیب کرده است. علاوه بر تنش‌های منطقه‌ای، دولت ایران ماه گذشته با افزایش قیمت سوخت با ناآرامی‌های گسترده‌ای در داخل مواجه شد. شبکه رادیویی NHK، به نقل از حسن روحانی گفته است: صلح و ثبات در خاورمیانه و خلیج‌فارس برای کشور ما بسیار مهم است و ایران از کمک همه کشورها از جمله ژاپن در این زمینه استقبال می‌کند.
با متوقف شدن روند تلاش‌های فرانسه برای حفظ برجام، حالا ژاپن که معتمد هر دو کشور ایران و ایالات متحده است می‌تواند نقش مهم واسطه را برای انجام مذاکرات ایفا کند.
آبه شینزو نیز در دیدار با روحانی گفت: انتظار داریم ایران هم از توافقنامه هسته‌ای پیروی کند و به تعهداتش برای حفظ صلح و ثبات در منطقه پایبند باشد.درمقابل ژاپن نقش سازنده خود را برای جلوگیری از تنش در منطقه و ایجاد صلح و آرامش ایفا خواهد کرد. چند ساعت بعد، حسن روحانی عکسی از خود و آبه شینزو را در حساب توییتری‌اش به اشتراک گذاشت و نوشت: «ایران از هر طرحی که می‌تواند موجب افزایش تبادلات اقتصادی به‌ویژه در حوزه انرژی و افزایش صادرات و فروش نفت بشود، استقبال می‌کند. در راستای منافع ملی خود از هیچ‌گونه مذاکره و توافقی روی‌گردان نیستیم.» به ادعای نیویورک‌تایمز، دیدار حسن روحانی و آبه شینزو در حالی انجام شد که مدت‌هاست ایران و آمریکا سیگنالهایی که نشان‌دهنده تمایلات آنها برای گفتگو و مذاکره است، ارسال می‌کنند.این روزنامه نوشت که دو هفته پیش شهروند و محقق آمریکایی محبوس در ایران، ژیائو وانگ آزاد و به آمریکا بازگردانده شد. چندی پیش ویدیویی منتشر شد که در آن کلی کرافت نماینده آمریکا در سازمان ملل متحد و همتای ایرانی‌اش مجید تخت روانچی پس از پایان نشست شورای امنیت با یکدیگر قدم می‌زنند. اگرچه بسیاری این موضوع را کم‌اهمیت جلوه می‌دهند، اما به‌نوشته نیویورک‌تایمز گفتگوهایی از این دست در سال‌های اخیر میان دیپلمات‌های آمریکایی و ایرانی در سازمان ملل به‌ندرت دیده می‌شود.
کازوئو تاکاهاشی، استاد دانشگاه ژاپن که در زمینه مسائل سیاسی در خاورمیانه مطالعه می‌کند، گفته است: حسن روحانی امیدوار است که با این دیدار نشان دهد، ایران همچنان مورد احترام است و منزوی نیست و ممکن است بتواند امتیازاتی را از ژاپن یا ایالات متحده به دست بیاورد. بر اساس گمانه‌زنی‌های این استاد دانشگاه، رئیس‌جمهور ایران احتمالا در تلاش است تا پیامی را از طریق آبه شینزو به دونالد ترامپ ارسال کند. با توجه به مبادله اخیر زندانی‌ها میان دو کشور احتمالا حسن روحانی قصد دارد برای مذاکره با آمریکا ابراز تمایل کند. به‌گفته یک مقام دولتی ژاپن، دیدار با آبه شینزو به درخواست دولت ایران صورت گرفته است. مقامات و رسانه‌ها در داخل ایران البته هدف از سفر روحانی به ژاپن را حفظ امنیت خاورمیانه و آرام کردن تنش‌ها اعلام کرده‌اند.
رسانه های فرانسوی و ژاپنی چه نوشتند؟
اهمیت سفر روحانی به ژاپن مورد توجه رسانه‌های اروپایی از جمله فرانسوی قرار گرفت به گونه‌ای که روزنامه «لو فیگارو» به نقل از خبرگزاری فرانسه با یادآوری اینکه سفر روحانی به ژاپن نخست بار است که در سطح رئیس دولت این کشور از سال ۲۰۰۰ تاکنون انجام شده است، نوشت: ایران که اقتصاد آن پس از خروج آمریکا از برجام متحمل آسیب سختی ناشی از تحریم‌های واشنگتن شده، پس از افزایش قیمت سوخت با مشکلاتی مواجه شده است. روحانی به شدت آمریکا را به دلیل خروج یکجانبه و غیرعادلانه از توافق هسته‌ای (اول می ۲۰۱۸/ ۱۱ اردیبهشت ۱۳۹۷) محکوم و بیان کرد: امیدوارم ژاپن و دیگر کشورها برای حفظ این توافق تلاش‌های خود را انجام دهند.
لو فیگارو در ادامه نوشت: ژاپن پیشتر یکی از خریداران اصلی نفت خام ایران بود. این کشور، برای تسلیم شدن مقابل تحریم‌های اقتصادی فراسرزمینی که بار دیگر از سوی آمریکا علیه ایران تحمیل شد، از خرید نفت جمهوری اسلامی منصرف شده است. نخست‌وزیر ژاپن پیش از این تلاش کرده تا پل‌هایی بین این دو رقیب ایجاد کند. آبه شینزو پیش از این تلاش کرده تا پل‌هایی بین دو قدرت رقیب ایجاد کند. به گفته سخنگوی دولت ژاپن، شینزو که در ماه ژوئن با روحانی رئیس جمهوری ایران دیدار کرده بود این اطمینان را داده که توکیو با صبر، به تلاش‌های دیپلماتیکش برای کاهش تنش در خاورمیانه ادامه خواهد داد.
به گزارش ایرنا، تارنمای فرانسوی نیوز ۲۴ نیز در نوشتاری به سفر حسن روحانی رئیس جمهوری ایران به توکیو برای گفت‌وگو با نخست‌وزیر ژاپن اشاره کرد و نوشت: تصور می‌شود آقای روحانی با استفاده از روابط دوستانه دو کشور برای باز کردن یک خط جدید ارتباطی با دولت ترامپ پیدا کند. تحلیل‌ها می‌گویند ژاپن با اعتماد به آمریکا و ایران می‌تواند برای مذاکره درباره گفت‌وگویی میان تهران - واشنگتن پس از ناکامی فرانسه در تلاشی مشابه، مناسب باشد.
ژاپن تایمز هم در تحلیلی که به سفر رئیس‌جمهور کشورمان به توکیو داشت، نوشت: کارشناسان ژاپنی می‌گویند توکیو قدرت دیپلماتیک چندانی برای تغییر معادله در روابط تهران - واشنگتن را ندارد و همزمان هشدار دادند که ممکن است «آبه» در دیدار آینده با«روحانی» به پیشرفت قابل توجهی نرسد.«یاسووکی ماتسوناگا»،استاد روابط بین‌الملل دانشگاه مطالعات خارجی توکیو، در این باره گفت: «ژاپن باید (در جریان سفر روحانی به توکیو) به ایران بگوید که نباید تعهدات برجامی و همکاری با بازرسی‌های آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای را کاهش دهد.» «ماتسوناگا» در این باره گفت: «عقل سلیم می‌گوید ژاپن گزینه چندانی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا علیه ایران ندارد.» کارشناسان دیپلماتیک ایران می‌دانند که ژاپن نمی‌تواند هیچ اقدامی برخلاف و در نقض تحریم‌های آمریکا انجام دهد. «کوییچیرو تاناکا» استاد دانشگاه و یک کارشناس برجسته امور ایران در ژاپن نیز تا حد زیادی با نظر «ماتسوناگا» موافق است. او گفت: نشست آبه - روحانی با وجود انتظار کمی که از کسب پیشرفتی دیپلماتیک دارد، تا حدود زیادی تشریفاتی خواهد بود. تاناکا با بیان اینکه برخی منتقدان در ایران حتی این سوال را به میان آورده‌اند که چرا روحانی در این زمان خاص به ژاپن سفر کرده، گفت: «دستور کار خاصی برای سفر روحانی به توکیو وجود ندارد تا ژاپن انتظار پیشرفت خاصی در جریان این سفر داشته باشد.»
بازتاب ها حاکی از این است که در سفر روحانی به توکیو حرف های جدی در مورد تحریم ها و عبور از آنها زده شده، اما اینکه راه حلی که رئیس جمهور از آن صحبت کرده، چیست، هنوز قابل حدس نیست و نیاز به زمان دارد. به نظر می رسد که توکیو برای ادامه رایزنی ها به همفکری بیشتری با ایالات متحده نیاز دارد. اما همانطور که انتظارش می رفت حسن روحانی باز هم بر اهمیت برداشتن تحریم ها به عنوان یک پیشرفت ضروری تاکید کرد.
بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.
