عملیات ویرانگر کمان 99

گروه تاریخ و اقتصاد - در تاریخ اول مهرماه سال ۱۳۵۹ نیروی هوایی ارتش ایران در واکنش به حملات هواپیماهای عراقی علیه ایران عملیات سایه البرز (کمان ۹۹) را آغاز کردند. در این عملیات ۱۴۰ هواپیمای ایرانی شرکت داشتند که خلبانان ایرانی اهداف نظامی ارتش عراق، فرودگاه‌ها و آشیانه‌های نظامی ارتش عراق در مناطق کرکوک، موصل، رشید، حبانیه، ناصریه، شعیبیه، کوت و المثنی را مورد هدف قرار دادند. در این عملیات از جنگنده-بمب‌افکن‌های اف-۵ و اف-۴ برای بمباران و شکاری-رهگیرهای اف-۱۴برای محافظت از هواپیماها و بوئینگ ۷۴۷ و بوئینگ ۷۰۷ برای سوخت‌رسانی و سی-۱۳۰هرکولس برای جمع‌آوری اطلاعات الکترونیکی برای مشخص کردن محل پایگاه‌های موشکی استفاده شد. منطقه عملیات نیز سرتاسر خاک عراق، تمام پایگاه‌های هوایی، پالایشگاه‌ها، مخازن سوخت و دیگر اهداف مورد نظر طراحان عملیات بود.

بامداد روز یکم مهر ماه سال ۱۳۵۹ با ابلاغ رمز کمان ۹۹ به پایگاه‌های هوایی، عملیات آغاز شد. پایگاه بوشهر که تا به آن روز پرواز ۴۰ فروند فانتوم را با هم تجربه نکرده بود، آماده بود. هواپیماها روی باند پروازی قرار گرفتند و یکی پس از دیگری در دل آسمان جای گرفتند. بعد از سوخت‌گیری هوایی، به سمت اهداف حرکت کردند. در آسمان بغداد به خاطر اینکه این اولین عملیات بزرگ نیروی هوایی بود، ناهماهنگی به وجود آمده بود. به شکلی که وقتی هواپیماهای پایگاه بوشهر به آنجا رسیدند، هواپیماهای دیگر از ارتفاع بالاتر درحال بمباران بودند که خلبانان شجاع ما با مانورهایی زیبا، خود را در امان نگاه داشته و اهداف مورد نظر را بمباران کردند.

موج دوم حملات آغاز شد. پایگاه تهران حمله‌ای دیگر را آغاز کرد که براساس آن هشت فروند فانتوم هر کدام به ۶ بمب MK۸۲، چهار بمب و موشک‌های راداری مسلح شدند و به همراه یک فروند فانتوم شناسایی به قصد بمباران پایگاه هوایی الرشید در جنوب بغداد و فرودگاه بین‌المللی بغداد به پرواز در آمدند.

در این عملیات پایگاه‌های هوایی الرشید بغداد، کوت در استان العماره، موصل در استان نینوا، ناصریه در استان ذیقار، شعیبیه در استان بصره، پایگاه هوایی کرکوک در استان کرکوک، پایگاه‌های هوایی حبانیه شامل دو پایگاه تموز و هضبه در غرب بغداد، پایگاه هوایی ‌ام‌القصر، فرودگاه بین‌المللی بغداد و فرودگاه المثنی، توسط بمب‌افکن‌های ایرانی بمباران شد. پایگاه هوایی الرشید به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های هوایی عراق، تا ۶۹ روز نتوانست عملیاتی شود که این خود شدت حملات خلبانان تیزپرواز نیروی هوایی را نشان می‌داد و از سویی تمام برآوردهای دشمن را درباره این نیرو برهم زده بود. زیرا اطلاعات آنان حکایت از زمین‌گیر بودن نیروی هوایی ایران داشت.

عراق هنگام آغاز جنگ به تجهیزات زیر مجهز شده بود:

- ۶۰۷ هواپیمای شکاری و بمب‌افکن

- ۱۶۹ فروند انواع بالگرد

- ۷۷۵ دستگاه پرتابگر موشک‌های زمین به هوا شامل: سام ۲، سام ۳، سام ۶ و رولند

- ۷۱۳ عراده انواع توپ‌های پدافند هوایی

- ۱۱۶ دستگاه رادارهای اخطار اولیه، ارتفاع‌یاب و کنترل آتش.

با انجام این عملیات، نیروی هوایی عراق بیش از ۵۵ درصد از توان خود را از دست داد و تا مدت‌ها پایگاه‌های هوایی آنان قادر به استفاده از تمام یا بخشی از توان خود نبودند.