بازار یکطرفه

گروه بورس- چرا بورس تهران، یک بازار یکطرفه است؟

این ایده تخصیصی که بورس تهران همیشه یک «بازار یکطرفه» است، نمودهای متفاوتی دارد. بورس تهران یا بازار خریدار است یا بازار فروشنده، یا شاخص کاملا حرکت صعودی دارد یا نزولی. کارشناسان برای توضیح این رفتار، استدلال‌های خاصی دارند. برخی بورس ما را دولتی می‌دانند. برخی آن را، بازار غیرنقد شونده می‌خوانند. برخی سهام شناور آزاد آن را پایین می‌دانند و برخی آن را وابسته به شایعه. همه این‌ها باعث شده که گاه بازار سرمایه کشور با یک خرید یا فروش ۳میلیارد تومانی از این رو به آن رو شود. این نمود بورس تهران دیروز در ساعات پایانی معاملات به یکباره خود را به گونه‌ای نشان داد. دیروز از ساعت ۱۱ و ۳۰دقیقه به یکباره برخی از نمادهای پیشرو در گروه‌های مختلف بازار صف خرید شدند. نه خبر خوش هسته‌ای جدید منتشر شد و نه تحول خاص و بنیادی به صورت یک روزه‌ای روی این سهم‌ها رخ داد! در ابتدا معامله‌گران و ناظران باز تصور کردند که بازار با خبر خوشی روبه‌رو شده و بازار برگشته است. اما همه به این نتیجه رسیده‌اند که خبر نزدیکی به ۲۲ بهمن سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی بازار را با ورود منابع جدید مواجه کرده است.

پیشروی نمادهای پیشرو

هر چه بود اینکه روز گذشته از ساعت ۱۱ و ۳۰دقیقه جو منفی حاکم بر بازار که بر بعضی از سهم‌ها تاثیر گذاشته بود، به دلایل مختلف تغییر کرد.

اولین شرکتی که سهام آن دچار این تغییر شد، تراکتورسازی ایران بود که با ارائه گزارشی ۹ماهه، اعلام پوشش ۷۲درصدی EPS خود، شاهد مثبت شدن سهم خود و تشکیل صف خرید ۹۰۰هزار تایی برای آن بود.

به دنبال آن بازار شاهد انتشار آگهی عرضه عمده هپکو (که چندی پیش معامله آن ابطال شد) بود که این امر به تشکیل صف خرید برای سهام هپکو انجامید.

سپس خبر بازگشایی نماد حق تقدم چادرملو انتشار یافت که موجب تشکیل صف خرید برای سرمایه‌‌گذاری معادن و فلزات شد. این سهم قبل از تشکیل صف خرید، ۲۹۰هزار معامله را ثبت کرده بود، اما با وجود تشکیل صف خرید دومیلیون و ۹۰۰هزار تایی، تا پایان ساعت معاملات تنها معامله ۱۰ هزار سهم را به ثبت رساند.

این وضعیت برای بانک پارسیان نیز اتفاق افتاد و حدود چهارمیلیون سهم آن در دودرصد منفی معامله شد و پس از تشکیل صف خرید دومیلیون و ۷۰۰هزار تایی، معامله پرحجمی روی آن انجام نشد.

پس از پارسیان نیز برای سهام سرمایه‌گذاری ساختمان که طی چند روز گذشته دارای صف فروش بود، صف خرید تشکیل شد.

همچنین روز گذشته حدود ۲۶میلیون و ۸۰۰هزار سهم «فملی» مبادله شد که ۲۶میلیون آن توسط سهامدار عمده از طریق کارگزاری صنعت و معدن و ۸۰۰هزار سهم نیز توسط بازار دادوستد شد. به گزارش خبرنگار ما، ارزش مبادلات روز گذشته بازار مبلغ ۱۶میلیارد و ۴۰۰میلیون تومان بود که ۱۰میلیارد و ۴۰۰میلیون تومان آن متعلق به «فملی»، یک میلیارد و ۳۰۰میلیون تومان معامله عمده ساختمان اصفهان، حدود ۸۰۰ میلیون تومان معامله حق تقدم‌های استفاده نشده سیمان شمال، ۴۰۰میلیون تومان معامله عمده بین‌المللی محصولات پارس و ۵/۳میلیارد تومان هم به بقیه سهم‌ها تعلق داشت.

بازار کم‌گردش

به دنبال وقوع این تحولات، خبرگزاری «ایسنا» درباره ساختار بازار سرمایه و روند معاملات در روزهای جاری با «حسین‌ خزلی‌خرازی» مصاحبه کرد.

مدیر عامل کارگزاری بانک کشاورزی با اشاره به این‌که تا پایان دی ماه ۸۵ ارزش بازار به ۳۴هزار و ۷۰۰میلیارد تومان رسیده است، خاطرنشان کرد: میزان سهام جابه‌جا شده نیز چهار هزار و ۵۰میلیارد تومان بوده که حدود ۶/۱۱درصد از سهام موجود در بورس در ۱۰ ماه امسال جابه‌جا شد‌ه که این رقم بسیار پایین است، بنابراین با این داد و ستد‌ها یکی از بدترین بورس‌ها از لحاظ شاخص نقدشوندگی و کارایی بازار هستیم.

وی بسته بودن طولانی مدت نماد‌ها، کم بودن سهم شناور آزاد، درصد نوسان دودرصدی، معکوس عمل کردن حجم مبنا، کم بودن نقاط دسترسی به سیستم معاملات و رواج نداشتن معاملات الکترونیک بین فعالان بازار را از عوامل عمده کاهش حجم معاملات عنوان کرد و افزود: میانگین بورس‌های عضو WFE طبق آمار حدود ۱۲۰درصد در سال است، یعنی ۲/۱ برابر کل سهام موجود در بورس‌های دنیا در هر سال جابه‌جا می‌شود، اما کشور ما در ردیف کم گردش‌ترین بورس‌های جهان قرار دارد.

خرازی، ورود سهام بزرگ به شرط این که سهام شناور آزاد آنها نیز بالا برود را موجب بالا بردن ارزش جاری بازار عنوان کرد و افزود: شرکت ملی صنایع مس دوهزار و ۱۰۰میلیارد تومان با قیمت روز اول ارزش‌ بازار را بالا برد، اگر سهام شناور آزاد سهم موردنظر نیز زیاد شود، به بالا بردن گردش معاملات نیز کمک خواهد کرد.

هم‌اندیشی سهامداران حقیقی

افزون بر این در دومین جلسه هم‌اندیشی سهامداران حقیقی درباره شرایط فعلی بازار سرمایه، فعالان حقیقی بازار از قفل شدن بازار اعلام نگرانی کردند.

کانون سهامداران حقیقی جهت آگاهی از ‌نظرات سهامداران حقیقی فعال بازار سرمایه از شرایط فعلی بازار و انتقال آن به مدیران بورسی، دومین جلسه هم‌اندیشی و بیان ‌نظر فعالان بازار سرمایه را عصر روز دوشنبه در تالار کارگزاری بانک کشاورزی برگزار کرد.

در این جلسه، فعالان حقیقی بازار سرمایه، هریک به بیان ‌نظرات خود از شرایط فعلی بازار و مشکلات موجود پرداختند.

در این نشست هم‌اندیشی از صف فروش سهام و عدم نقدشوندگی به عنوان مشکل اصلی بازار سرمایه در شرایط فعلی (‌در یک روند دو‌ماهه) نام برده شد.

در این جلسه سهامداران حقیقی از نقد‌شوندگی به عنوان شرط اصلی بقای بازار کارا و پویا یاد کردند که چنانچه روند عدم نقد‌شوندگی فعلی ادامه یابد، عمل سهامداران جزء از تامین نیازهای ضروری نقدینگی هم عاجز خواهند بود.

سهامداران حقیقی فعال، از مدیران بازار سرمایه انتظار دارند تا با مدیریت مناسب و تامین نقد‌شوندگی سهام از طریق تدوین آیین‌نامه‌ها و اجرای آن (بدون توجه به حواشی آن) مانع از آن شوند که بر اثر فشارهای روانی داخلی و بین‌المللی، نوسانات شدید شاخص بر سود و زیان سهامداران تاثیر چشمگیری بگذارد.

در این میان، برخی از فعالان بازار سرمایه اعتقاد داشتند که مدیران بازار باید با اتخاذ سیاست رهایی و آزادسازی برخی از سهام‌هایی که قفل شده‌اند (‌سیاست OPENING)،‌ زمینه نزدیکی قیمت این سهام‌ها را به قیمت تعادلی ایجاد کند تا با عرضه و تقاضا، قیمت سهام متعادل و بازار روان شود.

همچنین تاکید داشتند که باید بدون توجه به افت شاخص و با اتخاذ این سیاست مدیریتی، زمینه خلاصی بازار از قفل شدن را ایجاد کرد.

در این میان برخی دیگر از فعالان بازار سرمایه با اعتقاد به جو روانی منفی موجود، رها‌سازی بازار را در شرایط فعلی منطقی نمی‌دانستند.

این گروه معتقد بودند که در شرایط روانی منفی، بازار کف ندارد و چنانچه رها‌سازی صورت گیرد، بازار سرمایه با مشکل مواجه می‌شود و اعتماد عمومی فرو خواهد ریخت.

اما در عین حال آنها به ایجاد بازارگردانی برای خرید محدودی از سهامی که با صف فروش مواجه هستند، اعتقاد داشتند تا ضمن ایجاد نقد شوندگی نسبی در حد بازار‌گردانی و انجام معاملات در محدوده درصدی از حجم مبنا، نقد‌شوندگی به صورت صورت نسبی ایجاد شود، شاخص بورس و قیمت سهم با آرامش کمتری نزول یابد تا اعتماد عمومی هم کمتر خدشه‌دار شود.آنچه که در میان نظرات سهامداران حقیقی فعال بازار به صورت مشترک مطرح می‌شد، خلاصی بازار از وضعیت فعلی و قفل شدن بازار بود. تفاوت در نظرات در این جلسه هم‌اندیشی بیشتر در درصد رها‌سازی، یعنی رها سازی فوری و یا رهاسازی تدریجی بازار و ایجاد بازارگردان‌ها بود.

بر‌اساس اعتقاد این فعالان بازار سرمایه، فضای فعلی در بازار سرمایه بیشتر متاثر از جو روانی سیاسی موجود در کشور بوده و با کوچک‌ترین خبر سیاسی مناسب بازار دوباره رونق خود را به دست خواهد آورد. بنابراین باید بیشتر به دنبال خرید زمان بود تا این دوره سپری شود.سهامداران حقیقی در تحلیل از وضعیت فعلی بازار، نیم نگاهی نیز به سیاست‌های اقتصادی دولت داشتند که در میان این سیاست‌ها، سیاست تثبیت قیمت‌ها را ضد‌بورس و سرمایه‌گذاری در کشور ذکر کردند که باید دولت در این مورد توجه بیشتری کند. گروهی دیگر از سهامداران حقیقی معتقد بودند که در شرایط فعلی، ورود سهام جدید به بازار سرمایه ورود نقدینگی جدید به بازار را در پی نخواهد داشت، بلکه فقط فشار فروش را به سهام‌ دیگر بیشتر می‌کند و منجر به قفل شدن بیشتر بازار می‌شود.آنها در پایان این نشست توصیه می‌کردند که تا زمان خروج بازار از شرایط فعلی از عرضه سهام جدید جلوگیری شود.