نبض کُند معاملات بورس
دنیای اقتصاد- علی محمدی
به‌ویژه اینکه در هفته‌‌‌های اخیر بورسی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نسبت به برخی موضوعات از جمله لایحه بودجه ۱۴۰۳ واکنش منفی نشان دادند. در روزهای گذشته نیز بورس بسیارمتزلزل و نامطمئن ظاهر شده است. این روند بیانگر این است که شاخص‌‌‌های بورسی توانایی چندانی برای عبور از وضعیت رخوت‌انگیز کنونی ندارند. نوسانات محدود از ابتدای هفته نیز حاکی از همین موضوع است. با بررسی رفتار معامله‌گران می‌توان تا حدودی دریافت که همه‌ساله در این برهه سرمایه‌گذاران با دقت فراوانی فراز و فرود بودجه سال بعد را رصد می‌کنند. با توجه به اینکه بودجه دولت و حواشی پیرامون آن یکی از مهم‌ترین مسائلی است که اذهان بازار سرمایه را درگیر می‌کند، می‌توان از این منظر حرکت خنثی در مسیر شاخص‌‌‌های سهامی را علاوه بر وضعیت متغیرهای اثرگذار به این امر نیز نسبت داد. تجربه نیز نشان می‌دهد با توجه به کسری منابع دولت، سیاستگذار برای تامین بخشی از آن حساب ویژه‌‌‌ای بر درآمد شرکت‌های فعال در بازار باز می‌کند که به طور طبیعی منجر به زیان و کاهش سودآوری برخی از این صنایع می‌شود. بر همین اساس حرکت دست به عصای سهامداران در این مقطع تا حدودی قابل پیش‌بینی است.
چالش‌‌‌های بی‌پایان
در این وضعیت یکی از مهم‌ترین مسائلی که می‌تواند وضعیت بازارها را تحتتاثیر قرار دهد این است که سیاستگذار بورسی می‌تواند با برخی تدابیر مانع از پیشروی بیشتر دولت در سازوکار بازار شود. این موضوع بارها از سوی کارشناسان بورسی مورد انتقاد واقع شده است. همین امر سبب می‌شود تا سرمایه‌گذار با بی‌اعتمادی بیشتری وضعیت بازار را تحلیل کند. این‌روزها را می‌توان روزهای مهمی برای بازار سرمایه دانست. همه بازارها در وضعیتی خنثی و رکودی به‌سر می‌‌‌برند، اما با توجه به اینکه بازارهای رقیب در شرایط تورمی توانسته بودند انتظارات سرمایه‌گذاران خود را برآورده سازند، از تیررس انتقادات در امان مانده‌اند. اما بازدهی ۱۰ درصدی بورس از ابتدای سال بیانگر ضعف بورس در جذب سرمایه‌گذار است.
در همین رابطه مرتضی کاظم‌پور، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به روند خنثای بازار سهام طی هفته‌‌‌های اخیر گفت: فضای مبهم و ناپایدار حاکم بر اقتصاد کشور شرایطی را به وجود آورده که نبض همه بازارهای مالی کند می‌‌‌تپد. البته عوامل بسیاری در ایجاد این جو رکودی دخیل بوده‌‌‌اند که یکی از آنها مباحث مرتبط با بودجه است که این‌روزها مجددا نقل محافل فعالان اقتصادی شده است. بحث قطعی گاز صنایع نیز به یکی از چالش‌‌‌های بازار سهام تبدیل شده است. اگرچه شرکت‌های مربوطه از ابتدای سال مباحث مرتبط با قطعی گاز را در برنامه خود گنجانده‌‌‌اند اما به هر روی از بعد روانی اثرات منفی بر بازار دارد. بررسی روند اکثر بازارهای مالی نشان می‌دهد همگی در رکود دسته‌جمعی فرو رفته‌اند و هیچ‌کدام نمی‌توانند برای رقبا خط و نشان جدی بکشند.
بازار سهام نیز به همین شکل درگیر نوسانات محدود است. البته برخی از صنایع که دارایی‌محور هستند نسبت به سایر صنایع وضعیت مطلوب‌‌‌تری را سپری می‌کنند که نشات‌گرفته از اخبار تجدید ارزیابی‌هاست بنابراین این روند نمی‌تواند تداوم یابد. در این میان آنچه در مورد تجدید ارزیابیها مهم است اینکه صنایعی که مشمول تجدید ارزیابیها میشوند با چراغ سبز سهامداران روبه‌رو شده‌اند.در این خصوص باید عنوان کرد که تجدید ارزیابی دارایی‌‌‌ها به دلیل اینکه هزینه استهلاک را افزایش می‌دهد در نتیجه واکنش منفی شرکت‌ها را به دنبال خواهد داشت و سودآوری شرکت را تحتتاثیر قرار خواهد داد.
اکنون سودی که شرکت‌ها در سال‌های اخیر کسب کرده‌‌‌اند سودی موهوم محسوب می‌شود. سودی غیر‌واقعی که باعث می‌شود بنگاه‌‌‌های بورسی با خروج نقدینگی مواجه شوند. از سوی دیگر وقتی شرکت با کمبود نقدینگی دست به گریبان است توانایی رشد نیز ندارد و مجبور می‌شود دست به تامین مالی با نرخ‌های بالاتر بزند. بنابراین بهره بالاتری را باید پرداخت کند اما در جریان تجدید ارزیابی دارایی‌‌‌ها اگر دولت از منظر مالیاتی به این مبحث به نفع شرکت‌ها وارد شود به نظر می‌رسد در نتیجه تجدید ارزیابی شرکت‌ها نقدینگی کمتری از بازار خارج شود. اکنون تنها محرکی که می‌تواند بازار را به سمت مدار صعودی هدایت کند؛ موضوع تجدید ارزیابی است.
این کارشناس با اشاره به رشد هفته قبل بورس اظهار کرد: این رشد محدود در راستای قرار گرفتن بازار در محدوده تکنیکال جذاب بوده است. افزون بر آن برخی از سهام نسبت به اردیبهشت ریزش‌‌‌های سنگینی را تجربه کردند که ریزش مذکور باید جبران شود. برخی از سهام بیش از ۶۰درصد افت قیمت را به سهامداران تحمیل کرده‌‌‌اند و در نقاط جذابی قرار دارند. با این حال صنایع دارایی‌محور وضعیت بهتری را پشت سر گذاشتند. گروه‌های املاک و مستغلات رشدهای خوبی را به ثبت رساندند.
به گفته مرتضی کاظم‌پور، بازار برای رشد مهیا نیست. زیرا متغیرهای اثرگذار بر بورس به‌خصوص دلار در کم‌‌‌تحرک‌ترین حالت ممکن به‌سر می‌‌‌برند و ریسک‌‌‌های حاکم بربازار مانع از ورود پول جدید به بازار می‌شود. در حال حاضر تعامل مطلوبی بین سرمایه‌گذار و بورس وجود ندارد. در روزهای گذشته بازار سهام شاهد خروج پول حقیقی از گردونه معاملات بود و ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌‌‌تقدم می‌شود، مجددا به سمت سطوح پایین‌تر حرکت کرده است. بررسی آمار ورود و خروج پول به بازار سهام حکایت از آن دارد که در ۱۵روز معاملاتی آذر تنها ۶روز پول حقیقی وارد بازار شده اما در ۹روز مابقی آن شاهد خروج پول سهامداران خرد بوده‌‌‌ایم.
نوسانات فرسایشی
روند فرسایشی بازار سهام در ماه‌‌‌های اخیر شرایطی را به وجود آورده که سرمایه‌گذاران با احتیاط بیشتری وارد بازار میشوند ازاین‌رو با توجه به اینکه بورس تهران محرک قدرتمندی برای صعود جدی ندارد؛ نباید انتظار داشت بازار با ورود پول جدیدی روبه‌رو شود. بازار سهام این روزها مجددا سمت و سوی رکودی به خود گرفته است. این بازار که پس از ریزش‌‌‌های سنگین به‌‌‌ثبت رسیده در ماه‌‌‌های تابستانی به مدد برخی از اخبار از مسیر نزولی فاصله گرفته بود؛ این روزها در سطوح میانی ابرکانال ۲۱۶۰میلیون‌‌‌واحدی شاخص‌‌‌کل بورس روزگار بدی را سپری می‌کند. افت ارزش معاملات به سطح ۵هزار میلیارد تومان نیز بر همین موضوع تاکید می‌کند.
در آذرماه ارزش معاملات تنها سه روز در سطح ۷هزار میلیارد تومان قرار گرفت اما مجددا روند کاهشی گرفت به طوری که دیروز در سطح ۵۶۲۹میلیاردی قرار گرفت. این وضعیت نشان می‌دهد؛ فعالان بازار سهام با تشویش خاطر مشغول رصد معاملات هستند. برخی دیگر از کارشناسان نیز بر این باورند که در سال‌های اخیر نبود بازارگردانی حرفه‌‌‌ای و همچنین دخالت سیاستگذار در بازار سهام موجب شد صدای اعتراض بسیاری از فعالان بازار سهام بلند شود و نارضایتی‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بسیاری در این مورد شکل بگیرد. در شرایط کنونی به نظر می‌رسد بورس بدون محرک به استقبال زمستان می‌رود.
