افزایش بهای گندم به‌رغم داده‌‌‌های مثبت تولید جهانی
شمارش معکوس گرانی جهانی غلات
غلبه ترس از کمبود
واهمه از بروز رکود اقتصادی در دنیا زمینه افت نرخ کالاهای پایه را فراهم کرده؛ اما نرخ مواد غذایی بی‌‌‌توجه به کاهش بهای سایر کامودیتی‌‌‌ها همچنان در اوج نوسان می‌کند. به این ترتیب، در شرایطی که بهای محصولات گروه انرژی، فلزات گرانبها، فلزات صنعتی و محصولات معدنی و... ظرف یک‌هفته اخیر متاثر از تصمیم فدرال‌رزرو برای رشد ۷۵/ ۰درصدی نرخ بهره برای سومین مرتبه پیاپی در سال‌جاری میلادی افت داشت، برخی محصولات غذایی بازده مثبت هفتگی، ماهانه و سالانه را به ثبت رساندند. در بازه زمانی یک‌هفته منتهی به روز جمعه ۲۳سپتامبر در معاملات آتی کامکس (بورس کالایی شیکاگو)، گندم ۲درصد، روغن پالم یک‌درصد، قهوه ۹/ ۱درصد، شکر ۲/ ۲درصد و جو ۳۴/ ۰درصد رشد قیمتی را به ثبت رساندند.
در این شرایط، بحران انرژی در دنیا، به‌خصوص کشورهای اروپایی باعث شده است تا تولید و برداشت محصولات کشاورزی گلخانه‌‌‌ای نیز با چالش‌‌‌های جدی مواجه شود؛ به نحوی که هزاران تولیدکننده سبزیجات و صیفی‌‌‌جات در سراسر اروپای شمالی و غربی، به دلیل جهش بهای انرژی به فکر توقف فعالیت خود افتاده‌‌‌اند. در عین حال صعود نرخ انرژی، نگهداری صیفی‌‌‌جات در سردخانه‌‌‌ها را نیز به‌شدت هزینه‌‌‌بر و در برخی موارد غیرمنطقی کرده که این موضوع نیز تامین منابع غذایی را در دنیا با بحران عمیق‌‌‌تری مواجه می‌کند. کاشت صیفی‌‌‌جات در طول زمستان در گلخانه انجام می‌شود و هزینه انرژی بر قیمت تمام‌شده محصولات گلخانه‌‌‌ای همچون گوجه‌‌‌فرنگی، فلفل، خیار و محصولاتی همچون پیاز و سیب‌‌‌زمینی که باید در سردخانه‌‌‌ها نگهداری شوند، تاثیر مستقیم می‌گذارد. چشم‌‌‌انداز تولید گندم در دنیا مثبت شده است؛ اما این محصول همچنان در دنیا گران می‌شود.
احتمال تشدید درگیری میان روسیه و اوکراین و قطع کریدور امن صادراتی به‌طور موقت، ظرف هفته‌‌‌های اخیر مهم‌ترین دلیل بازگشت بهای گندم به مسیر رشد بود. در شرایط کنونی هر بوشل گندم در معاملات آتی بورس شیکاگو با نرخ ۸/ ۸دلار به ازای هر بوشل (واحد حجمی) به فروش می‌رسد که این رقم نسبت به نرخ فروش آن در ماه گذشته افزایش ۸/ ۷درصدی و نسبت به نرخ فروش آن در زمان مشابه سال گذشته افزایش ۲/ ۲۱درصدی را به ثبت رسانده است؛ اما بهای فروش آن با اوج قیمتی ثبت‌شده برای این محصول ظرف امسال که در نیمه ماه مه به ثبت رسید، فاصله ۳۰درصدی دارد. توافق روسیه و اوکراین بر سر ایجاد کریدور امن صادراتی، با وساطت ترکیه و سازمان ملل در اوایل ماه اوت باعث شد تا از تب‌‌‌وتاب صعود قیمتی در بازار غلات کاسته شود. این توافق زمینه ارسال محموله‌‌‌های متعددی از غلات انبارشده در سیلوهای اوکراین به بازارهای جهانی را فراهم کرد و از عقبگرد بهای غلات، از جمله گندم، ذرت و افت بهای روغن‌‌‌های گیاهی با محوریت روغن آفتابگردان در بازارهای جهانی حمایت کرد.
با وجود این، ظرف هفته‌‌‌های اخیر، ولادیمیر پوتین از عرضه این غلات به بازار کشورهای اروپایی انتقاد کرد و آن را خلاف راه‌‌‌اندازی این کریدور برای تامین مواد غذایی در کشورهای فقیر دانست. تنش ژئوپلیتیک در اروپای شرقی وارد فاز جدیدی شده و این موضوع بر نگرانی نسبت به تامین غلات جهانی افزوده است. مقامات روسیه از روز جمعه رفراندومی را برای الحاق دونباس به روسیه که در حال حاضر متعلق به خاک اوکراین است، برگزار می‌کنند.
این همه‌‌‌پرسی در مناطق چهارگانه دونتسک، لوهانسک، خرسون و زاپروژیا انجام می‌شود و به مدت پنج‌روز طول خواهد کشید تا در نهایت مشخص شود که ساکنان دونباس برای پیوستن به روسیه تمایل دارند یا خیر. این اقدام نگرانی‌ها را در مورد تشدید درگیری‌‌‌ها میان روسیه و اوکراین افزایش داد و روسیه نیز کریدور امن تجاری ایجادشده برای صادرات از دریای سیاه را فعلا به‌طور موقت متوقف کرده است. این خبر زمینه رشد بهای گندم در بازارهای جهانی را فراهم کرد. با وجود این، براساس گزارش وزارت کشاورزی روسیه، نتایج حاصل از برداشت زمستانی اخیر در روسیه از رکورد بالای تولید خبر می‌دهد؛ در این شرایط اگر ریسک قطع کریدور امن حمل غلات برطرف شود، احتمال عقبگرد مجدد در نرخ محصولات کشاورزی در بازارهای جهانی وجود دارد.
وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا (USDA) از کاهش ۲درصدی تولید گندم جهانی در سال زراعی ۲۰۲۳-۲۰۲۲ بدون احتساب سهم روسیه در بازار خبر می‌دهد. البته گمانه‌‌‌زنی‌‌‌ها از افزایش تولید گندم در روسیه در سال زراعی جدید حکایت دارد و این موضوع احتمالا باعث می‌شود تا تولید جهانی گندم نسبت به سال قبل رشد داشته باشد. وزارت کشاورزی ایالات متحده آمریکا پیش‌بینی کرد که میزان تولید جهانی گندم در سال زراعی جاری با احتساب روسیه نسبت به مدت مشابه سال ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۲ افزایش ۷۸۴میلیون تنی داشته باشد. این افزایش تولید در حالی رقم خواهد خورد که میزان تولید گندم اوکراین در سال‌جاری زراعی احتمالا ۴۰درصد کاهش خواهد داشت. البته روسیه از ارائه آمار تولید و صادرات خود در ماه‌‌‌های اخیر طفره رفته است؛ اما برآوردها از افزایش تولید و برداشت محصولات کشاورزی در این کشور ظرف سال‌جاری حکایت دارد.
دوشنبه هفته گذشته، نرخ گندم صادراتی روسیه به دلیل رشد تقاضا با توجه به احتمال توقف صادرات غلات اوکراین و رشد ارزش روبل، افزایش داشت. شرکت مشاوره Sovecon با استناد به داده‌‌‌های بندری از رقم ۶۴۰هزار تنی صادرات غلات روسیه خبر داد و میزان صادرات غلات این کشور در هفته منتهی به نیمه سپتامبر را برابر یک‌میلیون تن عنوان کرد. کاهش مالیات صادرات گندم از دیگر مواردی است که از افزایش صادرات گندم از این کشور حمایت می‌کند.
