نگرانی پاریس از تنش بین تهران و واشنگتن

شبکه تلویزیونی «فرانس ۲۴» فرانسه به نقل از ژان ایو لودریان، وزیرخارجه این کشور اعلام کرد که با توجه به شرایط متشنج خاورمیانه، ایران و آمریکا فقط یک ماه یعنی پیش از برداشتن گام بعدی تهران در کاهش تعهدات برجامی‌اش، برای مذاکره به‌منظور رفع اختلافات فرصت دارند. این در حالی است که فرانسه در حاشیه هفتاد و چهارمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل بسیار تلاش کرد تا دیدار یا تماسی بین روسای جمهور ایران و آمریکا حاصل شود. به گزارش خبرگزاری فارس به نقل از رابین رایت، نویسنده نشریه نیویورکر، مکرون در نظر داشت یک گفت‌و‌گوی تلفنی سه نفره با حسن روحانی و دونالد ترامپ برقرار کند. یک تیم از متخصصان فنی وارد هتل شدند تا برای ساعت ۲۱:۳۰ روز سه‌شنبه یک خط تماس امن در اتاق ملاقات روحانی ایجاد کنند.

به نوشته رایت، «ماموریت مکرون در نیویورک این بود که از ترامپ و روحانی بخواهد در رابطه با طرح چهار بندی (فرانسه) برای شروع دیپلماسی و اجتناب از یک جنگ دیگر در خاورمیانه یک توافق شفاهی را تضمین کنند».به باور روزنامه‌نگار این رسانه آمریکایی، «مکرون امید داشت که این تماس تلفنی زمینه را برای اولین دیدار بین یک رئیس‌جمهور آمریکا و یک رئیس‌جمهور ایران از زمان انقلاب ۱۹۷۹ هموار کند».

او در ادامه توضیح داد که در پایان روز سه‌شنبه (دوم مهرماه) روحانی در حالتی نبود که باور کند، ترامپ اولین گام را برخواهد داشت و درباره برداشتن تحریم‌ها قولی بدهد. وقتی مکرون وارد (هتل) شد، روحانی پیش‌تر به اتاق خوابش رفته بود. ظریف (وزیر خارجه ایران) بعدا به من (رایت) گفت که این فقط یک بازی بود که ما را بدون ارائه تضمین‌هایی درباره اقدامات ترامپ، به یک دیدار بکشانند.

دلیل رد تماس ترامپ

رئیس‌جمهور چهارشنبه گذشته در جلسه هیات دولت درباره دلایل رد تماس همتای آمریکایی خود با اشاره به اینکه آمریکا در پیام‌های خصوصی وعده رفع تحریم‌ها را می‌داد، اما به‌طور علنی از تشدید تحریم‌ها سخن می‌گفت، تاکید کرد: «ذکاوت و هوشیاری ایرانی از ما می‌خواست که گول پیام خصوصی را نخوریم.» روحانی همچنین از تلاش‌های امانوئل مکرون قدردانی و اضافه کرد که مسیر دیپلماسی همچنان باز است.

روحانی با اشاره به جزئیات طرح چهار ماده‌ای فرانسه برای کاهش تنش میان ایران و آمریکا گفت: «کلیت طرح فرانسه می‌توانست قابل قبول باشد؛ اما عبارت‌های این طرح را اصلا قبول نداشتم.» به گفته رئیس‌جمهور آنچه در نیویورک انجام گرفت ولو اینکه به ظاهر ممکن است برخی فکر کنند که در نقطه حل بود، اما با حل مساله فاصله داشت و نمی‌شود یک امر بسیار مهم را ظرف چند ساعت و مدت کوتاه بدون در نظر گرفتن همه جوانب و نتایج آن و سوء‌استفاده‌ای که آنها می‌خواستند در آن مقطع انجام دهند، به انجام رساند. بنابراین با توجه به به نتیجه نرسیدن تلاش‌های پاریس، اکنون وزیر خارجه این کشور درخصوص تشدید تنش‌ها در منطقه به ایران و آمریکا هشدار داده است.

هشدار لودریان

ژان ایو لودریان روز پنج‌شنبه هشدار داد تا قبل از اینکه ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را تشدید کند، واشنگتن و تهران تنها یک ماه فرصت داشتند با هم برای کاهش تنش‌ها در خاورمیانه مذاکره کنند. به گزارش «ایرنا» فرانس ۲۴ با اشاره به تلاش رئیس‌جمهوری فرانسه برای میانجیگری بین ایران و آمریکا نوشت: «امانوئل مکرون ابتکار عمل به خرج داد تا بعد از خروج آمریکا از توافق جامع قدرت‌های هسته‌ای جهان با ایران (برجام) و از سرگیری تحریم‌های اقتصادی علیه این کشور، با ارائه پیشنهادهایی برای میانجیگری بین ایران و آمریکا، خطر افزایش تنش و جنگ در خاورمیانه را کاهش دهد.»

وزیرخارجه فرانسه درجمع قانون‌گذاران فرانسه گفت: «اگرچه ابتکار مکرون برای میانجیگری تاکنون نتیجه‌بخش نبوده، اما باتوجه به اینکه ایران اعلام کرده تا اوایل نوامبر اقدامات جدیدی را برای کاهش تعهدات توافق وین انجام خواهد داد، از این رو این دو کشور فرصت چندانی برای توقف روند افزایش تنش‌ها در منطقه ندارند.» براساس این گزارش، لودریان در عین حال رئیس‌جمهوری آمریکا را نیز به کارشکنی در تلاش برای گفت وگوی تلفنی با رئیس‌جمهوری ایران متهم کرد و گفت: «با وجود اینکه ترامپ خودش خواستار برقراری این ارتباط تلفنی بود، اما چند ساعت قبل از برقراری این تماس در حاشیه اجلاس مجمع عمومی علنا اعلام کرده بود تحریم‌ها علیه ایران را تشدید می‌کند.به همین دلیل هم بود که رئیس‌جمهوری ایران به رغم اعلام آمادگی قبلی‌اش برای ورود به یک مذاکره سودمند با واشنگتن، تاکید کرد که تنها در صورتی با همتای آمریکایی خود مذاکره می‌کند که او با لغو تحریم‌ها علیه ایران موافقت کند.»

وزیر خارجه فرانسه با اشاره به فرصت کم تا اوایل نوامبر برای تصمیم‌گیری جدید ایران، تاکید کرد: «چنانچه این دو کشور طی این یک ماه نتوانند برای حل اختلافات خود مذاکره کنند، با توجه به معادلات منطقه‌ای پیش‌بینی می‌شود منطقه با خطر تنش جدید رو‌به‌رو باشد.» ایران بعد از آنکه آمریکا در اردیبهشت ۹۷ از توافق هسته‌ای ۱+۵ با ایران خارج شد و همه تحریم‌ها را بازگرداند، هشدار داد که اگر دیگر کشورهای عضو توافق به‌ویژه اروپایی‌ها به تعهدات خود عمل نکنند، تعهدات هسته‌ای‌اش را طبق برجام کاهش می‌دهد. در این راستا و بعد از بی‌عملی اروپا، ایران در سه مرحله تعهدات هسته‌ای خود را کاهش داده و تاکید کرده که در صورت عدم اقدام عملی اروپا برای فراهم کردن امکان فروش نفت، مرحله چهارم را عملی خواهد کرد.

توضیح ظریف درباره طرح ۴ ماده‌ای

از دیگر سو محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز چهارشنبه گذشته در حاشیه جلسه هیات دولت با اشاره به مذاکرات انجام شده در سفر رئیس‌جمهور به نیویورک با طرف اروپایی گفت: «‌ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کرد قصد ندارد تحریم‌ها را کم کند. این موضع ترامپ ۱۸۰ درجه مخالف آن بود که اروپایی‌ها از قول ترامپ به ما می‌گفتند.» وی ادامه داد: «به همین دلیل نیاز بود بررسی شود آیا ترامپ به آنچه به اروپایی‌ها گفته است تعهد دارد یا نه؟ این بحث ما با اروپایی‌ها ادامه دارد.»

به گفته رئیس دستگاه دیپلماسی، طرح‌ ۴ماده‌ای که مکرون بیان کرد طرحی است که از زبان خود وی مطرح شده و حاوی دیدگاه‌های ما نیست. ظریف افزود: «ما مشخص کرده‌ایم که دنبال سلاح هسته‌ای نیستیم و مطرح کردن طرح امید نشان‌دهنده‌ این است که ما از سال ۶۴ همواره، دنبال امنیت در خلیج فارس بوده و دیگران هستند که مانع شدند. مواضع ما کاملا مشخص است. اما مواضع ما در طرح ۴ ماده‌ای مکرون درست بیان نشده بود. بنابراین لازم است این مذاکرات ادامه یابد تا مسائل دقیق مطرح شود.»

ظریف با اشاره به اینکه ما تلاش خود را ادامه می‌دهیم افزود: «مکرون و وزیر خارجه فرانسه با علاقه مذاکرات را دنبال کردند. من دو دور مذاکره با وزیر خارجه فرانسه داشتم. با آبه نیز همین‌طور؛ تلاش‌های ما ادامه می‌یابد اما ما روی مواضع خود محکم ایستاده‌ایم و اگر اروپا تعهدات خود را انجام ندهد ما اقدامات بعدی خود را انجام می‌دهیم.»

وزیر خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا تهدید اروپا برای خروج از برجام صحت دارد توضیح داد: «آنها چنین چیزی اعلام نکردند آنچه گفته‌اند این است که ممکن است مسیر حل اختلافات که در مواد ۳۶ و ۳۷ برجام آمده را پیگیری کنند. البته مشخص است. اقدامی که ایران از ۱۸ اردیبهشت شروع کرده یک اقدام جبرانی است که در ماده ۳۶ برجام به رسمیت شناخته شده است. براساس قواعد حقوقی کسی نمی‌تواند در برابر اقدام جبرانی، اقدام جبرانی انجام دهد. اقدام جبرانی که برای اروپا در برجام دیده شده بود برای زمانی است که ایران اولین نقض‌کننده برجام باشد. بحث خروج اروپا از برجام مطرح نیست.»

ظریف همچنین در پاسخ به پرسشی درباره تلاش مکرون برای برقراری تماس تلفنی میان ترامپ و روحانی گفت: «روحانی حتما تماسی نداشته است. ایجاد این مذاکره تلفنی از سوی دیگران طراحی شده بود ولی روحانی حضور نداشت و مکرون و ترامپ صبحت کردند.»

وزیر خارجه در پاسخ به این پرسش که آیا خرید ۱۵ میلیارد دلار نفت ایران نیز در طرح اخیر مکرون وجود دارد، گفت: «بحث ۱۵ میلیارد به‌عنوان آتش‌بس مطرح بود و برای فروش نفت ایران در چهار ماه، اما طرح چهار ماده‌ای مکرون مربوط به رفع همه تحریم‌هاست. اگر آن وضعیت (رفع تحریم‌ها) انجام شود دیگر بحث ۱۵ میلیارد هم موضوعیت ندارد.»