مدارس داخل و خارج یزد
مدرسه رکنیه
این مدارس عبارت بودند از: «مدرسه رکنیه با رصدخانه و مسجد و داروخانه، مدرسه محمود شاه، مدرسه شمسیه، مدرسه و خانقاه رشیدیه، مدرسه وردانروز، مدرسه کمالیه، مدرسه ضیائیه، مدرسه غیاثیه سر ریگ، مدرسه غیاثیه مشهور به گنبد شیخ کبیر، مدرسه غیاثیه چهار منار مشهور به بقاع ثلاث (مدرسه و خانقاه و مسجد)، مدرسه باوردیه، مدرسه کوچه حسینیان، مدرسه میر آخوریه، مدرسه عبدالقادریه، مدرسه قطبیه قاسمیه سرپلک، مدرسه ضیائیه سرپلک، مدرسه صاعدیه مشهور به بسحاقیه، مدرسه خواجه شهاب‌الدین قاسم طراز، مدرسه خان زاده بنت محمد بن مظفر، مدرسه اصیلیه دهوک، مدرسه نصرتیه کنار خانقاه شاه نصرت‌الدین یحیی، مدرسه حصار، مدارس اتابکان، مدرسه خاتونیه، مدرسه امیر آخوریه، مدرسه خواجه ابوالمعالی، مدرسه دهوک، مدرسه یوسف چهره، مدرسه قطبیه مشهور به حاجی عماد، مدرسه حافظیه اهرستان، مدرسه مخدومی معینی در تازیان» اما چرا از این همه مدارس موجود در یزد از زبان سیاحان و تاریخ‌نویسان گذشته سخنی به میان نیامده است؟ این مهم شاید به دو علت باشد:
الف- عدم مسافرت و بازدید از این شهر به‌دلیل حاکمیت اقلیم گرم و خشک آن در تمامی فصول سال
ب- بعد مسافت آن و دور بودن از نقطه ثقل کشوری
لکن مشروح تعدادی از این مدارس به قرار زیر است:
۱- مدرسه حسینیان
این مدرسه در نزدیکی باروی قدیم شهر یزد واقع شده و بر مبنای شواهد و قرائن موجود از ابنیه اواخر قرون هفتم و اوایل قرن هشتم ه.ق. است. گنبد خشتی بزرگی که از درون به وسیله لاجورد و آب طلا تزئین شده، بر بالای ساختمان مدرسه دیده می‌شود. به طوری که نوشته‌اند، بانی آن «شرف‌الدین حسین» و فرزندش «معین‌الدوله اشرف» از سادات حسینی یزد بوده‌اند.
۲- مدرسه رکنیه
این مدرسه که در جوار بقعه امیر «رکن‌الدین محمد قاضی» قرار دارد، در سال ۷۲۵ ه ق. با بخشی از مجموعه بزرگی شامل مدرسه، کتابخانه، رصدخانه و خانقاه و... ساخته شده است.
۳- مدرسه سید شمس‌الدین
این بنا تاریخ سال ۷۶۷ ه.ق. را دارد که در گذشته شامل خانقاه، مدرسه، دارالسیاده (رواق تجمع سادات)، آب انبار، گرمابه، بازار و... بوده است.
۴- مدرسه ضیائیه
این مدرسه در سال ۶۳۱ ه.ق. به همت «مولانا شرف‌الدین علی رضی» بنا شده است. البته بنای کامل مدرسه در سال ۷۰۵ ه.ق. به وسیله فرزندش «ضیاءالدین» تکمیل شده است. گنبد این بنا که با خشت خام ساخته شده دارای تزئینات، گچ‌بری و نقاشی رنگ‌آمیزی شده لاجوردی با آب طلا است.
۵- مدرسه کمالیه
این مدرسه که در قسمت غرب «مسجد جامع کبیر» یزد واقع شده، دارای گنبدی با روکش آجری است. قسمت درونی مدرسه هم با آب طلا و لاجورد تزئین شده است. مدرسه کمالیه در سال ۷۲۰ ه.ق. به دست «کمال‌الدین ابوالمعالی» ساخته شده است.
سیاحان مختلف خارجی بازدیدکننده از ایران عصر صفوی، آثار و نوشته‌های مختلفی را از خود دال بر وجود مدارس و مکاتب به یادگار گذاشته‌اند. منتها بعضی از سیاحان و جهانگردان متاسفانه یا مداقه نداشتند، یا گاه فقط به این امور اشاره جزئی کرده و از شرح بسیط آن خودداری کرده‌اند یا اینکه از روی اغراض مطالبی را نوشته‌اند. مانند «سفرنامه کارری» که در صفحه ۳۳ کتاب خود فقط به ذکر مدر‌سه‌ای در کنار بازار اشاره کرده است. یا «سفرنامه دن گارسیا ای دسیلوا فیگویرو» که فقط در نوشته‌های خود به شرح مسافرت خود در زمان شاه عباس اول می‌پردازد.
ارسال نظر