بازاندیشی درباره رشد جمعیت - ۲۱ دی ۹۱
مجید اعزازی
زنگ های هشدار نسبت به کاهش نرخ رشد جمعیت کشور و پیرشدن آن به صدا درآمده است. بر اساس نتایج سرشماری سال ۹۰ رشد جمعیت ۱. ۲۹درصد گزارش شده که حدود ۰. ۳درصد از نرخ رشد سرشماری سال ۸۵ کمتر است. نتایج سرشماری سال۱۳۹۰ همچنین حاکی از آن است که جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله یا جمعیت فعال ایران حدود ۷۱ درصد است. به عبارت دیگر، هرم سنی جمعیت ایران اکنون در بهترین حالت از نظر تولید و پویایی قرار دارد و آماده کار و فعالیت است. از این رو، نگرانی ها بیشتر ناشی از روند کاهشی رشد جمعیت است تا وضعیت کنونی آن.
زنگ های هشدار نسبت به کاهش نرخ رشد جمعیت کشور و پیرشدن آن به صدا درآمده است. بر اساس نتایج سرشماری سال ۹۰ رشد جمعیت ۱. ۲۹درصد گزارش شده که حدود ۰. ۳درصد از نرخ رشد سرشماری سال ۸۵ کمتر است. نتایج سرشماری سال۱۳۹۰ همچنین حاکی از آن است که جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله یا جمعیت فعال ایران حدود ۷۱ درصد است. به عبارت دیگر، هرم سنی جمعیت ایران اکنون در بهترین حالت از نظر تولید و پویایی قرار دارد و آماده کار و فعالیت است. از این رو، نگرانی ها بیشتر ناشی از روند کاهشی رشد جمعیت است تا وضعیت کنونی آن.
مجید اعزازی
زنگ های هشدار نسبت به کاهش نرخ رشد جمعیت کشور و پیرشدن آن به صدا درآمده است. بر اساس نتایج سرشماری سال ۹۰ رشد جمعیت ۱.۲۹درصد گزارش شده که حدود ۰.۳درصد از نرخ رشد سرشماری سال ۸۵ کمتر است. نتایج سرشماری سال۱۳۹۰ همچنین حاکی از آن است که جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله یا جمعیت فعال ایران حدود ۷۱ درصد است. به عبارت دیگر، هرم سنی جمعیت ایران اکنون در بهترین حالت از نظر تولید و پویایی قرار دارد و آماده کار و فعالیت است. از این رو، نگرانی ها بیشتر ناشی از روند کاهشی رشد جمعیت است تا وضعیت کنونی آن.
با اعلام سیاست های تشویقی برای فرزند آوری در آبان ماه سال‌جاری،تعداد تغییر سیاست های جمعیتی طی 40 سال گذشته به عدد چهار رسید. با این تفاوت که در اوایل دهه های 1350 و 1370 دولت های وقت سیاست های کاهشی را پیشه خود کرده بودند و در اوایل دهه های 1360 و 1390 نیز سیاست های تشویقی ترویج شده و می شود. به نظر می رسد، این قسم نوسانات حداکثریِ پی در پی در سیاست های جمعیتی، نشانه اراده دولت ها برای حل مشکل- زیاد بودن یا کم بودن - جمعیت در کوتاه مدت بوده و عاری از هر گونه برنامه ریزی نظام مند است و این در حالی است که مساله جمعیت همچون سایر مسائل انسانی پیچیده، چند وجهی و نیازمند برنامه ریزی های پیشبینانه است.
برنامه ریزی هایی که منجر به تعادل جمعیتی شود. بی گمان،می توان نقطه بهینه ای را برای تعداد جمعیت ایران متصور شد. نقطه ای که در آن، جمعیت سربار در «جمعیت فعال» و «جمعیت سالخورده» وجود نداشته باشد.
ماجرای روند کاهشی این روزهای جمعیت ایران اما تأمل برانگیزتر از هر زمان دیگری است. از همین رو، جمعیت شناسان ایران بر این باورند که برای جلوگیری از ادامه این روند، باید تدابیری هدفمندتر و گزیده تر به‌کار گرفته شود.
بهبود برخی شاخص های توسعه طی ۲۰ سال گذشته مانند گسترش شهری نشینی، کاهش قابل توجه بی سوادی، گسترش آموزش های همگانی و دانشگاهی حتی در روستاها و شهرهای کوچک، رشد و گسترش مطبوعات ملی و محلی، گسترش شبکه سراسری برق و در پی آن سهولت استفاده از رسانه های دیداری- شنیداری داخلی و خارجی حتی در میان عشایر،گسترش امکانات مخابراتی و اینترنت و در یک کلام تغییر بینش مردم نسبت به زندگی - یا همان الگوهای زندگی - منجر به مداقه و آینده نگری بیشتر مردم ایران در ازدواج و فرزند آوری شده است.
به عبارت دیگر، ازدواج های دیرهنگام، باروری های دیرهنگام و خانواده های تک فرزند تالی فاسد ِ بهبود برخی شاخص های توسعه به شمار می روند و از همین رو،کارشناسان جمعیت بر این باورند که به جای نسخه پیچی های عمومی و غیرهدفمند باید به سراغ کسانی رفت که دیر ازدواج می کنند، کسانی که دیر بچه دار می شوند و خانواده هایی که روی یک بچه متوقف می شوند و در ادامه مشوق های ویژه این سه گروه را تدارک دید و عرضه کرد.
با تحریریه !
آخر هفته ها با «آخر هفته دنیای اقتصاد»
شما می‌توانید از طریق شماره تلفن 87762120 نظر خود را در مورد مطالب «آخر هفته» با ما در میان بگذارید.
زنگ های هشدار نسبت به کاهش نرخ رشد جمعیت کشور و پیرشدن آن به صدا درآمده است. بر اساس نتایج سرشماری سال ۹۰ رشد جمعیت ۱.۲۹درصد گزارش شده که حدود ۰.۳درصد از نرخ رشد سرشماری سال ۸۵ کمتر است. نتایج سرشماری سال۱۳۹۰ همچنین حاکی از آن است که جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله یا جمعیت فعال ایران حدود ۷۱ درصد است. به عبارت دیگر، هرم سنی جمعیت ایران اکنون در بهترین حالت از نظر تولید و پویایی قرار دارد و آماده کار و فعالیت است. از این رو، نگرانی ها بیشتر ناشی از روند کاهشی رشد جمعیت است تا وضعیت کنونی آن.
با اعلام سیاست های تشویقی برای فرزند آوری در آبان ماه سال‌جاری،تعداد تغییر سیاست های جمعیتی طی 40 سال گذشته به عدد چهار رسید. با این تفاوت که در اوایل دهه های 1350 و 1370 دولت های وقت سیاست های کاهشی را پیشه خود کرده بودند و در اوایل دهه های 1360 و 1390 نیز سیاست های تشویقی ترویج شده و می شود. به نظر می رسد، این قسم نوسانات حداکثریِ پی در پی در سیاست های جمعیتی، نشانه اراده دولت ها برای حل مشکل- زیاد بودن یا کم بودن - جمعیت در کوتاه مدت بوده و عاری از هر گونه برنامه ریزی نظام مند است و این در حالی است که مساله جمعیت همچون سایر مسائل انسانی پیچیده، چند وجهی و نیازمند برنامه ریزی های پیشبینانه است.
برنامه ریزی هایی که منجر به تعادل جمعیتی شود. بی گمان،می توان نقطه بهینه ای را برای تعداد جمعیت ایران متصور شد. نقطه ای که در آن، جمعیت سربار در «جمعیت فعال» و «جمعیت سالخورده» وجود نداشته باشد.
ماجرای روند کاهشی این روزهای جمعیت ایران اما تأمل برانگیزتر از هر زمان دیگری است. از همین رو، جمعیت شناسان ایران بر این باورند که برای جلوگیری از ادامه این روند، باید تدابیری هدفمندتر و گزیده تر به‌کار گرفته شود.
بهبود برخی شاخص های توسعه طی ۲۰ سال گذشته مانند گسترش شهری نشینی، کاهش قابل توجه بی سوادی، گسترش آموزش های همگانی و دانشگاهی حتی در روستاها و شهرهای کوچک، رشد و گسترش مطبوعات ملی و محلی، گسترش شبکه سراسری برق و در پی آن سهولت استفاده از رسانه های دیداری- شنیداری داخلی و خارجی حتی در میان عشایر،گسترش امکانات مخابراتی و اینترنت و در یک کلام تغییر بینش مردم نسبت به زندگی - یا همان الگوهای زندگی - منجر به مداقه و آینده نگری بیشتر مردم ایران در ازدواج و فرزند آوری شده است.
به عبارت دیگر، ازدواج های دیرهنگام، باروری های دیرهنگام و خانواده های تک فرزند تالی فاسد ِ بهبود برخی شاخص های توسعه به شمار می روند و از همین رو،کارشناسان جمعیت بر این باورند که به جای نسخه پیچی های عمومی و غیرهدفمند باید به سراغ کسانی رفت که دیر ازدواج می کنند، کسانی که دیر بچه دار می شوند و خانواده هایی که روی یک بچه متوقف می شوند و در ادامه مشوق های ویژه این سه گروه را تدارک دید و عرضه کرد.
با تحریریه !
آخر هفته ها با «آخر هفته دنیای اقتصاد»
شما می‌توانید از طریق شماره تلفن 87762120 نظر خود را در مورد مطالب «آخر هفته» با ما در میان بگذارید.
ارسال نظر