زباله‌های پلاستیکی قاتل خاموش ماهیان در اقیانوس‌ها

تحقیقات جدید نشان می‌دهد که ممکن است ماهی‌ها به‌طور فعال به دنبال زباله‌های پلاستیکی در اقیانوس‌ها باشند؛ به‌طوری که قطعات کوچک پلاستیکی را با شکارهای طبیعی اشتباه بگیرند. آیا می‌دانید که تجزیه زباله‌های دریا و اقیانوس‌ها چقدر طول می‌کشد؟ دو تا ۵ هفته برای یک پوست میوه‌، یک تا ۵ سال برای ته سیگار، ۱۰ تا ۲۰ سال برای کیسه‌های پلاستیکی، ۸۰ تا ۱۰۰ سال برای یک قوطی نوشابه و ۴۵۰ سال برای یک بطری پلاستیکی زمان لازم است تا کاملا تجزیه شود. بخش قابل‌توجهی از آلوده‌کننده‌های شناور در اطراف اقیانوس‌های جهان را مواد پلاستیکی تشکیل می‌دهند. به‌طوری که در سال ۲۰۱۰بالغ‌بر ۴/ ۴ تا ۲/ ۱۳ میلیون تن پلاستیک در اطراف سواحل یافت شده است و سالانه هشت میلیون تن زباله پلاستیکی در دریاها ریخته می‌شوند. طبق مطالعه‌ای که اخیرا منتشر شده است، ماهی‌ها مواد پلاستیکی را به‌عنوان ماده خوراکی اشتباه می‌گیرند؛ علت آن این است که این مواد پلاستیکی در اقیانوس‌ها، حاوی پوششی از مواد بیولوژیکی هستند؛ موادی مانند جلبک که بویی مانند مواد غذایی ساطع می‌کنند.

دانشمندان لاشه‌ ماهی‌های بسیاری را پیدا کرده‌اند که زباله‌های پلاستیکی اقیانوس‌ها را خورده‌اند. این ماهی‌ها به بوی زباله‌های اقیانوس‌ها مانند بوی مواد غذایی واکنش نشان می‌دهند. دانشمندان می‌گویند که این اولین شاهد رفتاری است که اثر شیمیایی زباله‌های پلاستیکی برای ارگانیسم یک موجود دریایی جذاب است و تحقیقات سایرین را که می‌گوید بوی این زباله‌ها می‌تواند قابل‌توجه باشد را تقویت می‌کند. یافته آنها حاکی از خطر فوق‌العاده پلاستیک‌ها در اقیانوس‌ها است و نشان می‌دهد که ماهی‌ها نه تنها قطعات کوچک پلاستیکی را می‌خورند بلکه فعالانه به دنبال آنها نیز می‌گردند. متیو ساووکا، از «اداره ملی اقیانوسی و جوی» و سرپرست نویسندگان این مطالعه به گاردین می‌گوید:‌« هنگامی که پلاستیک‌ها در دریا شناور می‌شوند، سطح رویی آن طی چند روز یا چند هفته با جلبک‌ها پوشانده می‌شوند؛ فرآیندی که به biofouling یا آلودگی بیولوژیکی معروف است. این پژوهش نشان می‌دهد که ممکن است پلاستیک بیش از آنچه پیش تر تصور می‌شد برای ماهی‌ها فریبنده باشد. اگر پلاستیک هم شبیه غذا باشد و هم بوی آن را بدهد، تشخیص آنها برای جانورانی مانند ماهی‌ها بسیار دشوار خواهد بود.»

زباله‌های پلاستیکی در اقیانوس‌ها، از قطعات میکروسکوپی تا قطعات بسیار بزرگ، به‌عنوان یک مشکل رو به رشد شناخته می‌شوند. زیرا به آسانی نابود نمی‌شوند و صدها هزار تن از آنها سالانه به دریاها ریخته می‌شوند. قطعات بزرگ‌تر در شکم نهنگ‌ها و پرندگان دریایی یافت شده‌اند که می‌توانند به‌طور بالقوه کشنده باشند؛ در حالی که کوچک‌ترین قطعات در روده حتی کوچک‌ترین ماهی‌ها و نرم‌تنان دیگر موجود در اقیانوس‌ها کشف شده‌اند. گونه‌های متعددی از ماهی‌ها از سوی انسان‌ها خورده می‌شوند و در تعداد بسیاری از آنها پلاستیک پیدا شده است، از طرفی اثر خوردن این مواد بر سلامت بشر هنور معلوم نیست.

تلاش‌ها برای کاهش پلاستیک در دریاها و اقیانوس‌ها تا به حال اثرات کمی داشته است: میکروبیدها (microbeads) که به‌طور گسترده در لوازم آرایشی و سایر محصولات استفاده می‌شوند در آمریکا، انگلستان و سایر کشورها ممنوع شده‌اند؛ چرا که به گفته پژوهشگران مواد شیمیایی به کار رفته در لوازم آرایشی و بهداشتی نیز اثر زیان‌آوری بر محیط‌ز‌یست دریایی و موجودات آن دارد. اما آنها تنها بخشی از این مشکل را حل می‌کنند؛ مشکلی که به‌طور عمده از انباشت زباله‌های پلاستیکی ناشی می‌شود. دانشمندان هشدار می‌دهند که تا سال ۲۰۵۰، تعداد پلاستیک‌ها از تعداد ماهی‌ها در دریاها بیشتر می‌شود. همچنین محققان و دانشمندان در تلاشند تا دریابند که چگونه افزایش انبوه پلاستیک‌ها ممکن است بر رفتار ماهی‌ها و اکوسیستم دریایی اثر بگذارد و چگونه می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد.

مقاله قبلی که در مجله Science منتشر شده است ادعا می‌کرد که «ماهی‌های کوچک مانند نوجوانان که جذب فست‌فود می‌شوند، به پلاستیک‌های کوچک جذب می‌شوند» که بعد از بحث و جدل‌های بسیار از موضع خود عقب‌نشینی کرد. دانشمندانی که در نگارش آن مقاله مشارکت داشتند، و هیچ ارتباطی نیز با نویسندگان پژوهش امروز ندارند، مظنون به داشتن داده‌های اغراق‌آمیز یا شکست در انجام آزمایش‌های درست بودند. اما مطالعات جدید لزوم نگرانی در این مورد را بیش از پیش آشکار می‌کند.